توسعه ایران بر مبنای مسئله هویت در اندیشه سید فخرالدین شادمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد یار گروه آموزشی علوم سیاسی، دانشکده حقوق، علوم سیاسی و تاریخ، دانشگاه یزد، یزد، ایران.

2 دانشجوی دکتری اندیشه سیاسی ،دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده

جامعه ایران از اواسط دوره قاجار پس از مواجهه با تمدن غربی، با مسئله‌ای بزرگ روبرو شد و آن عقب‌ماندگی ایران در دایره مدرنیته بود. راهکار روشنفکران ایرانی از میرزا آقاخان کرمانی تا علی شریعتی علیرغم تفاوت‌های بسیار بر محور حفظ هویت ملی در مقابل دگرِ غربی و عربی و یا بازگشت به منِ ایرانی بود که زمانی قلب عالم بود؛ اما همین هویت‌یابی ایرانی محل مناقشه بسیار بود. در این پژوهش با اتکا به نظریه ملی‌گرایی ضیاء ابراهیمی و برمبنای روش هرمنوتیک زمینه - مولف اسکینری، راهکار شادمان از روشنفکران عصر پهلوی در مواجهه با مسئله عقب‌ماندگی ایرانی واکاوی می‌شود. ملی‌گرایی بیجاساز با رویکرد قومی، عامل عقب‌ماندگی ایران را هجوم اعراب و راه برون‌رفت از آن را بازگشت به هویت ایران باستان می‌داند، اما ملی‌گرایی مدنی، عامل عقب‌ماندگی را در ناکارآمدی و ضعف درونی جامعه جست و جو می‌نماید که راه‌حل آن در قانون‌گرایی، حفظ هویت ملی با تمام تنوع‌های خود و بهره‌گیری از همه هویت‌های ظرفیت‌ساز خلاصه می‌کند. براین اساس، سؤال محوری ما در این پژوهش در مواجهه با اندیشه شادمان این است که راهکار شادمان برای جبران عقب‌ماندگی ایرانی چیست؟ شادمان به ما نشان می‌دهد، راه توسعه در عصر مدرن، حفظ و به هنگام سازی هویت ملی از طریق ابزار زبان، و متاثر از آن تسخیر تمدن غرب از طریق علم گرایی زمینه مندانه می‌داند. بنابراین او نگاه تک‌ساحتی، تکنیکی و شبه ایدئولوژیک به هویت، زبان و تمدن غربی ندارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The development of Iran based on the identity problem in the thought of Seyyed Fakhreddin Shadman

نویسندگان [English]

  • Mohammad Kamali guki 1
  • Mohammad amin Negahban 2
1 Department of Political Science, Faculty of Law, Political Science and History, Yazd University, Yazd, Iran.
2 Department of political sciences, Faculty of humanities. Tarbiat modares university. Tehran. Iran.
چکیده [English]

After encountering the western civilization, Iranian society faced a big problem, and that was Iran's backwardness in the circle of modernity. The solution of Iranian intellectuals, from Mirza Agha Khan Kermani to Ali Shariati, despite many differences, was to preserve the national identity against the Western and Arab differences, or to return to the Iranian self, which was once the heart of the world; But this Iranian identification was a source of much controversy. In this research, relying on Zia Ebrahimi's theory of nationalism and based on Skinnery's method, Shadman's solution of Pahlavi era intellectuals in facing the issue of Iranian backwardness is analyzed. Dislocation nationalism considers the Arab invasion as the cause of Iran's backwardness and the way out of it is to return to the identity of ancient Iran, but civil nationalism looks for the cause of backwardness in the inefficiency and internal weakness of the society, whose solution in legalism is to preserve the identity. It sums up the national with all its diversity and the use of all capacity-building identities. Therefore, our central question in this research in the face of Shadman's thought is, what is Shadman's solution to compensate for Iranian backwardness? Shadman shows us that the way of development in the modern era is to maintain and modernize the national identity through the language tool, and the conquest of Western civilization through scientism is influenced by that. Therefore, he does not have a one-dimensional and technical view of identity and language.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shadman
  • Iranian Nationalism
  • Development
  • language
  • Context – author hermeneutics of Skinner
  • منابع و مآخذ

    منابع فارسی

    •  
    • اسکینر, ک. (1393). بینش‌های علم سیاست (جلد اول : در باب روش). (ف. مجیدی, مترجم) تهران: انتشارات فرهنگ جاوید.
    • توفیق, ا., و همکاران. (1398). نامیدن تعلیق: برنامه‌ای پژوهشی برای جامعه شناسی تاریخی انتقادی در ایران. تهران: نشر مانیا هنر.
    • توفیق, ا., یوسفی, س., و حیدری, آ. (1399). مسئله علم و علوم انسانی در دارالفنون عصر ناصری. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
    • شادمان, س. (1326). تسخیر تمدن فرنگی. تهران: انتشارات مجلس.
    • شادمان, س. (1340). زبان فارسی چه راهی برای بیان اندیشه ها و مفاهیم تازه برگزیند؟. راهنمای کتاب, 4(2), 99.
    • شادمان, س. (1341). زندگی نامه خود نوشته شادمان. راهنمای کتاب, 5(1), 96-100.
    • شادمان, س. (1346). تراژدی فرنگ. تهران: انتشارات طهوری.
    • شادمان, س. (1389). تسخیر تمدن فرنگی. تهران: گام نو.
    • ضیاء ابراهیمی, ر. (1396). پیدایش ناسیونالیسم ایرانی: نژاد و سیاست بی جاسازی. (ح. افشار, مترجم) تهران: نشر مرکز.
    • ضیاءابراهیمی, ر. (16/4/1398). صورت های ملی‌گرایی در گفت و گو با رضا ضیاء ابراهیمی: به سوی ملی گرایی مدنی. روزنامه اعتماد, 15.
    • ضیاءابراهیمی, ر. (2016). خودشرقی گرایی و بی جاسازی: استفاده و سوءاستفاده از گفتمان "آریایی گرایی" در ایران. ایران نامه, 30(چهارم), 138.
    • متین, ا. (1399). هم شرقی، هم غربی: تاریخ روشنفکری مدرنیته ایرانی. (ح. فشارکی, مترجم) تهران: نشر شیرازه کتاب ما.
    • مسکوب, ش. (1386). داستان ادبیات و سرگذشت اجتماع. تهران: نشر فروزان روز.
    • منوچهری, ع. (1400). تاریخ فکری ایران معاصر (سیاست و اجتماع). تهران: نشر روزنه.
    • میلانی, ع. (1387). تجدد و تجددستیزی در ایران. تهران: نشر اختران.