گونه‌شناسی الگوهای ذهنی شهروندان در توسعه فرهنگی غرب کشور (مطالعه موردی استان‌های کردستان، کرمانشاه، و ایلام)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده و پژوهشکده مدیریت و برنامه‌ریزی راهبردی دانشگاه امام حسین(ع)، تهران، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق، تهران، ایران

3 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه امام صادق، تهران، ایران

چکیده

این مقاله با هدف شناسایی الگوهای ذهنی توسعۀ فرهنگی شهروندان استان‌های غرب کشور با استفاده از روش‌شناسی کیو انجام شده است. روش پژوهش، آمیخته بوده و روش گردآوری داده‌ها کیفی، از نوع کیو است. تالار گفتمان پژوهش، دربردارنده مدیران سازمان‌های دولتی و استادان دانشگاهی مرتبط با حوزه فرهنگ بوده‌اند که در این عرصه پیشینه مطالعاتی یا زمینه‌های اجرایی‌ای در سطح استان داشته‌اند. جامعۀ آماری پژوهش، دربردارنده شهروندان سه استان کرمانشاه، کردستان، و ایلام است که به‌صورت هدفمند انتخاب شده‌اند. براساس مصاحبه‌های انجام‌شده، تعداد 49 گزاره کیو استخراج شد. در گام بعد، براساس نتایج آزمون کیو، 6 گونه ذهنیت دینی و مذهبی، سنت‌گرا، مشارکتی و مسئولیت‌پذیر (تعهدگرا)، خلاقیت‌گرا و علم‌گرا، قانون‌گرا و ملی‌گرا، و عدالت‌گرا و فردگرا شناسایی شدند. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد که ذهنیت مشارکت‌کنندگان در الگوهای ذهنی اول و دوم براساس دیدگاه نظریه‌پردازان نوسازی، با ویژگی‌های جوامع سنتی، همسو است و الگوهای ذهنی مشارکت‌کنندگان قرارگرفته در دسته‌های سوم و چهارم، کمتر معتقد به زیست‌بوم منطقه و متمایل به جریان‌های توسعۀ غربی هستند. درنهایت، یافتۀ مهم پژوهش حاضر این است که پیگیری جریان توسعه براساس الگوهای شهرهای بزرگ کشور، نتیجۀ معکوسی در آن استان‌ها دربر خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Typology of Citizens' Mental Patterns in the Cultural Development of the West of Iran (Multi-Case Study of Three Western Provinces of Iran namely Kurdistan, Kermanshah and Ilam)

نویسندگان [English]

  • Khalil Nooruzi 1
  • Ehsan Mollanourishamsi 2
  • Hamed Mollanourishamsi 3
1 Assistant Professor, Imam Hussein University, Tehran, Iran,
2 Master of Culture and Communication, Imam Sadegh University, Tehran, Iran
3 Master of Jurisprudence and Fundamentals of the Islamic Law, Imam Sadegh University Tehran, Tehran Iran
چکیده [English]

This study aims at identifying the mental patterns of cultural development of the citizens of three western provinces of Iran using Kyu methodology. The study method is mixed and the qualitative data collection method is Q. The research discourse hall consisted of managers of governmental organizations and lecturers of different universities who were in close relation with the field of culture and had a good background in studies or executive fields in these provinces. The statistical population of the research included some specifically selected citizens of the provinces of Kermanshah, Kurdistan, and Ilam. According to the interviews, 49 Q statements were extracted. In the next step, based on the results of Q test, 6 mentality types were identified namely : religious, traditionalist, participatory and responsible (committed), creative and scientific, legalistic and nationalist, and justice-oriented and individualistic. The results showed that the mentality of the participants in the mental models 1 and 2 was in line with the characteristics of the traditional societies according to the modernization theorists’ standpoint, and the mental patterns of the participants in the third and fourth categories were less inclined toward their regional ecology and more inclined toward Western development. The important finding of this study was that the implementing a development plan on the basis of those of large cities in the country would have the opposite effect in these provinces.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mental Pattern
  • Cultural Development
  • Mental Model
  • Development Pla

مراجع

ازکیا، مصطفی (1374)، مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی توسعه روستایی، چاپ سوم، تهران: اطلاعات.
ازکیا، مصطفی؛ غفاری، غلامرضا (1381)، جامعه‌شناسی توسعه، چاپ چهارم، تهران، نشر کلمه.
ـــــــــــــــــــــــــــــ (1390)، جامعه‌شناسی توسعه، چاپ چهارم، تهران: نشر کیهان.
افشار سیستانی، ایرج (1383)، «بازدارنده‌های فرهنگی توسعه در ایلام»، مجموعه‌مقالات همایش ملی موانع فرهنگی توسعه با نگاه به ایلام.
بنیانیان، حسن (1386)، خط‌مشی‌گذاری عمومی برای تقویت و تثبیت فرهنگ توسعه در ایران، چاپ اول، تهران: نشر امیرکبیر.
بودون، ریمون (1389)، ارزیابی انتقادی نظریه‌های تغییر اجتماعی، ترجمه غلامرضا جمشیدی‌ها، تهران: نشر علمی.
حبیب‌پور گتابی، کرم؛ غفاری، غلامرضا (1390)، «توسعه فرهنگی زنان (مطالعه موردی استان قم)»، زن در فرهنگ و هنر، دوره 3، شماره 2، صص 96-77.
خوشگویان‌فر، علیرضا (1386)، روش‌شناسی کیو، تهران: انتشارات مرکز تحقیقات سازمان صداوسیما.
دانایی‌فرد، حسن؛ حسینی، سید یعقوب؛ شیخها، روزبه (1392)، روش‌شناسی کیو: شالوده‌های نظری و چارچوب انجام پژوهش، تهران: انتشارات صفار.
سو، الوین.ی (1392)، تغییر اجتماعی و توسعه، ترجمه محمود حبیبی مظاهری، چاپ ششم، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
کرمی، سید نظر (1383)، «بررسی موانع فرهنگی توسعه در نظام ارزش‌ها»، مجموعه‌مقالات همایش ملی موانع فرهنگی توسعه با نگاه به ایلام.
لاجوردی، سمانه؛ رحیم‌نیا، فریبرز؛ مرتضوی، سعید؛ کردنائیچ، اسدالله (1395)، «کاربرد روش کیو در شناخت الگوهای ذهنی: ارزش‌گذاری عوامل بهره‌وری منابع انسانی از دیدگاه اعضای هیئت علمی»، پژوهش‌های مدیریت عمومی، سال نهم، شماره 31، صص 28-5.
مولانا، حمید (1387)، گذر از نوگرایی؛ ارتباطات و دگرگونی جامعه، ترجمه یونس شکرخواه، چاپ دوم، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
میرک‌زاده، علی‌اصغر و همکاران (1395)، «نگرش دانشجویان تحصیلات تکمیلی ترویج و آموزش کشاورزی و توسعه روستایی دانشگاه رازی کرمانشاه نسبت به آینده شغلی خود»، پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، شماره 38، صص 29-18.
نوابخش، مهرداد؛ کریمی، مجیدرضا (1387)، «موانع فرهنگی توسعه سرمایه‌داری در ایران (مطالعه موردی شهر شیراز)»، فصلنامه علمی‌ـ‌پژوهشی علوم اجتماعی، سال سوم، شماره 16.
محمودی، ایرج؛ آقائی، هادی؛ جعفری، عطااله (1389)، «جهانی شدن صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) و راهبردهای فرهنگ مصرف ایران»، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دوره3، شماره8.
 
Brown, S.R. )1996), "Q Methodology and Qualitative Research", Qualitative Health Research, 6(4), 561 -567.
Hagen, Everett E. (1962), On the Theory of Social Change, Howewood: The Dorsey Press Inc.
Inglehart, Ronald and Wayane E.Baker (2000), "Modernization, Cultural Change, and the Persistence of Traditional Values", american Sociogical Review, Vol.65, NO.1, pp.19-51.
Inkeles, Alex and Smith, David H. (1974), Becoming Modern, Cambridge: Harvard University Press.
McClelland, David C. (1961), The Achieving Society, New York: The Free Press.
Pnina, S. (2009), "Using Q Method in Qualitative Research", International Journal of Qualitative Method, 8(1), 93-97.
Parsons, Talcot and Edward A. Shils (1962), "Values, Motives and Systems of Action", in: Parsons, Talcot and Edward A.Shils (eds), Toward a General Theory of Action, Cambrridge: Harward University Press, pp.47-109.
Rogers, Everett M. (1969), Modernization Aming Peasants: The Impact of Communication, New York: Holt, Rinehart and winston, Inc.
Tielen, M., vanStaa, A.L., Jedeloo, S., vanExel, N.J.A., Weimer, W.(2008), Q Methodology to Identify Young Adult Renal Transplant Recipients at Risk for Nonadherence. Transplantation, 85(5), 700–706. doi:10.1097/tp.0b013e318166163e.
Watts, S. and P. Stenner (2012), "Doing Methodology: Theory, Method and Interpretation", Qualitative Research in Psychology, No.2, pp. 67-91.
Stergaard, Poul Alberg, Neven Duic, Younes Noorollahi, Hrvoje Mikulcic, and Soteris Kalogirou (2020), Sustainable Eevelopment Using Renewable Energy Technology, pp.2430-2437
Gazzillo, Francesco, Ramona Fimiani, Emma De Luca, Nino Dazzi, John T. Curtis, and Marshall Bush (2020), "New Developments in Understanding Morality: Between Evolutionary Psychology, Developmental Psychology, and Control-mastery Theory", Psychoanalytic Psychology, Vol.37, No. 1, p. 37
Dehkordi, Sara Reisi, Marina Ismail, Norizan Mat Diah, and Lusiana Syaiful (2019), "A Case Study on Design Considerations for Motion Interaction Game Focusing on Children with Developmental Disability in Iran", In: IEEE 9th Symposium on Computer Applications & Industrial Electronics (ISCAIE), pp. 177-181.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 15 مهر 1399
  • تاریخ پذیرش: 11 اسفند 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار