چارچوب‌های ارزش گذاری مؤثر در سیاست‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه خوارزمی تهران

چکیده

اولویت و برتری‌دادن افراد به رفتارها و شیوه‌های زندگی مجموعه بسیار مهمی از تمایزات کیفی را شکل می‌دهد که معیارهای آن از خواست‌ها، تمایلات و اولویت‌های شخصی ما مستقل است. این چارچوب‌های ارزش‌گذار در تعیین سیاست‌های فرهنگی جوامع گوناگون و در شمار آن جمهوری اسلامی ایران، نقش به‌سزایی دارد. هدف این پژوهش شناسایی این چارچوب‌ها در سیاست‌های فرهنگی جمهوری اسلامی و از رهگذر آن، بررسی امکان ارتقای کیفیت برنامه‌ریزی فرهنگی و ثمربخشی مطلوب‌تر راه‌حل‌ها برای مسائل خاص فرهنگی جمهوری اسلامی ایران است. بدین‌سان، پرسش اصلی آن است که با اتکا به اسناد بالادستی جمهوری اسلامی، چارچوب‌های ارزش‌گذاری مؤثر در سیاست‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران چیست؟
این پژوهش به لحاظ روش، پیمایشی-توصیفی و به لحاظ شیوه گردآوری، اسنادی است. جامعه موردمطالعه نیز مجموعه اسناد بالادستی جمهوری اسلامی در باب سیاستگذاری فرهنگی، شامل قانون اساسی، سیاست‌های کلی نظام، سند چشم‌انداز بیست‌ساله و برنامه‌های توسعه پنج‌ساله جمهوری اسلامی است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که سیاستگذاری فرهنگی در جمهوری اسلامی به دنبال تداوم هویت تاریخی و ثبات اخلاقی جامعه از طریق دولت‌‌مداری است. توأم با آن، برنامه‌ریزی جهت ارتقای هویت و اخلاق اجتماعی تک‌گویانه نیز با بهره‌گیری از الگوی جامعه-دولت‌مدار به میزان کمتری به چشم می‌خورد. با این‌وجود، حرکت به‌سوی خودشکوفایی هویتی و اخلاق هم‌سخنانِ اجتماعی با اتکای بر محوریت جامعه همچنان بی‌رونق مانده است.

تازه های تحقیق

 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effective Evaluation Frameworks in the Cultural Politics of the Islamic Republic of Iran

نویسنده [English]

  • Mahdi Baratalipour
Associate Professor, Department of Political Science, Faculty of Law and Political Science, Kharazmi University of Tehran
چکیده [English]

 


 

Priority and superiority made by individuals for the behaviors and ways of life shapes a very important series of qualitative distinctions that its measures are independent of our demands, desires and personal preferences. These evaluation frameworks play a significant role in determining the cultural policies of various countries including the Islamic Republic of Iran. The aim of this study is to identify these frameworks in the cultural policies of the Islamic Republic, and thereby exploring the possibility of improving the quality of cultural planning and making more effective solutions for the specific cultural problems of the Islamic Republic of Iran. Thus, the main question of this article is that by relying on the higher documents of the Islamic Republic, what are the effective evaluation frameworks in the cultural policies of the Islamic Republic of Iran?
The research is descriptive survey, in terms of methodology and documentary in terms of data gathering. The studied materials are a series of the higher documents of the Islamic Republic relating to the cultural policies of the Islamic Republic, including the Constitution, general policies, twenty-year Vision Plan of the Islamic Republic and five-year development plans. The findings of this study indicate that cultural policy-making in the Islamic Republic seeks historical identity and society's moral stability through governance. Along with this, we witness, to a lesser extent, planning for promoting univocal social identity and morality drawing upon society-state oriented model. However, moving towards identity's self-fulfillment and social interlocutory morality relying upon the centrality of society is still in a stagnant state.

کلیدواژه‌ها [English]

  • effective evaluation framework
  • cultural politics
  • Islamic Republic of Iran
  • honor
  • dignity
  • authenticity
  • Charles Taylor
 
 
آزاد ارمکی، تقی و نوح منوری (1391). تحلیل محتوای سیاست‌های فرهنگی ایران، بر اساس قانون اساسی، سند سیاست‌های فرهنگی و برنامه پنجم توسعه، راهبرد اجتماعی فرهنگی، سال اول، شماره 3، 37-7.
آزاد ارمکی، تقی و نوح منوری (1389). «ارائه مدلی برای تحلیل محتوای سیاست‌های فرهنگی»، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال ششم، شماره 20، 75-47.
آهنکوب‌نژاد، محمدرضا (1388). «مطالعه میزان پایبندی دینی جوانان شهر اهواز»، دوفصلنامه پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، سال سوم، شماره 3، 24-1.
قانون برنامه پنج‌ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور، (1368-1372)، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، سامانه قوانین، بازیابی‌شده در 5 امرداد 1395، از نشانی اینترنتی http://rc.majlis.ir/fa/law/show/91755.
قانون برنامه پنج‌ساله دوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور (1374-1378)، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، سامانه قوانین، بازیابی‌شده در 5 امرداد 1395، قابل‌دسترس در: http://rc.majlis.ir/fa/report/show/801596.
قانون برنامه پنج‌ساله سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور (1379-1383)، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، سامانه قوانین، بازیابی‌شده در 5 امرداد 1395، قابل‌دسترس در: http://rc.majlis.ir/fa/law/show/93301.
قانون برنامه پنج‌ساله چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی‌ کشور (1384-1388)، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، سامانه قوانین، بازیابی‌شده در 5 امرداد 1395، قابل‌دسترس در: http://rc.majlis.ir/fa/law/show/94202.
قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی‌ کشور (1390-1394)، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، سامانه قوانین، بازیابی‌شده در 5 امرداد 1395، قابل‌دسترس در: http://rc.majlis.ir/fa/law/show/790196.
تیلور، چارلز (1390). چند فرهنگ‌گرایی بررسی سیاست شناسایی، ترجمه طاهر خدید و سعید ریزوندی، تهران: رخداد نو
برزگر، علی (1392). «نیاز ایران به یک سیاست فرهنگی»، اطلاعات سیاسی-اقتصادی، شماره 293، 25-18.
جانباز، دیان و مجید بیات (1390). آسیب‌شناسی مبانی و فرایند سیاست‌گذاری فرهنگی در جمهوری اسلامی، تهران: قومس.
چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 هجری شمسی، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، سامانه قوانین، بازیابی‌شده در 5 امرداد 1395، قابل‌دسترس در: http://rc.majlis.ir/fa/law/show/132295.
ذکائی، محمدسعید و سمیه سادات شفیعی (1389). «کالبدشکافی سیاست‌گذاری فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در حوزه سبک زندگی دختران»، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال ششم، شماره 20، 119-77.
سیاست‌های کلی نظام در دوره چشم‌انداز، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، سامانه قوانین، بازیابی‌شده در 5 امرداد 1395، قابل‌دسترس در: http://rc.majlis.ir/fa/law/show/132299.
شریف‌زاده، فتاح، سیدمهدی الوانی، بهروز رضایی‌منش و مجید مختاریان‌پور (1392). «موانع اجرای سیاست‌های فرهنگی کشور طی برنامه‌های اول تا چهارم توسعه: بررسی تجربیات مدیران فرهنگی»، اندیشه مدیریت راهبردی، شماره 13، 77-33.
صالحی‌امیری، سیدرضا و امیر عظیمی‌دولت‌آبادی (1387). «جهانی‌شدن و سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی ایران»، متین، شماره 41، 94-69.
صمیم، رضا و نادر نورمحمد (1390). «ارزیابی سیاست‌های فرهنگی ج. ا. ایران در برساخت هویت ملی در مواجهه با تکثر قومی با استفاده از داده‌هایی در زمینه مصرف موسیقایی قومیت‌های مختلف»، مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال هفتم، شماره 23، 157-143.
طالبان، محمدرضا (1382). «افول دین‌داری و معنویت در ایران: توهم یا واقعیت»، روش‌شناسی علوم انسانی، شماره 35، 52-35.
فرخی، میثم (1394). «جستاری پیرامون دوگانه‌های اساسی و راهبردی فرهنگ در حوزه سیاستگذاری فرهنگی جمهوری اسلامی ایران»، راهبرد توسعه، شماره 41، 108-88.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مصوب 1368. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، سامانه قوانین، بازیابی‌شده در 5 امرداد 1395، قابل‌دسترس در: http://rc.majlis.ir/fa/law/show/132239.
کاستلز، مانوئل (1380). عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: طرح نو.
کاظمی، عباس و ابراهیم محسنی‌آهویی (1387). «تبعیض سنی: ارزیابی گفتمان سیاست فرهنگی در هویت‌بخشی به جوانان ایرانی»، مطالعات جامعه‌شناختی، شماره 33، 53-23.
لارنا، انریک، هانک جانستون و جوزف گاسفیلد (1389). جنبش‌های نوین اجتماعی، ترجمه محمدکمال سروریان و علی صبحدل، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
لطف‌آبادی، حسین و وحیده نوروزی (1383). «بررسی چگونگی نگرش دانش آموزان دبیرستانی و پیش‌دانشگاهی ایران به جهانی‌شدن و تأثیر آن بر ارزش‌ها و هویت دینی و ملی آنان»، نوآوری‌های آموزشی، سال سوم، شماره 9، 119-88.
مختاریان‌پور، مجید (1393). «عوامل تسهیل‌کننده اجرای موفق سیاست‌های فرهنگی کشور»، راهبرد فرهنگ، شماره 27، 62-33.
معنوی‌پور، داوود و حسن پاشاشریفی (1383). «ساخت و هنجاریابی مقیاس سنجش رشد اعتقادی دانش‌آموزان دوره متوسطه شهر تهران»، نوآوری‌های آموزشی، سال سوم، شماره 9، 137-120.
نجاتی‌حسینی، سیدمحمود (1386). «سیاست‌های دینی و فرهنگ مردمی در ایران: تحلیل گفتمان انتقادی برنامه‌های توسعه (88-1368)»، نامه صادق، سال چهاردهم، شماره 32، 77-47.
همایون، محمدهادی و نادر جعفری‌هفتخوانی (1387). «درآمدی بر مفهوم و روش سیاست‌گذاری فرهنگی درس‌هایی برای سیاست‌گذاران»، اندیشه مدیریت راهبردی، سال دوم، شماره 2، 25-5.
همایون، محمدهادی و محمدحسن فرج‌نژاد (1393). «مطالعه تطبیقی سیاست‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در سطوح کلان و میانی (مطالعه سند اصول سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و برنامه‌های چهارم و پنجم توسعه)»، سال سوم، شماره 3، 113-93.
وحید، مجید (1382)، سیاستگذارى و فرهنگ در ایران امروز، تهران: باز.
Fossum, John Erik (2001). “Deep diversity versus constitutional patriotism: Taylor, Habermas and the Canadian constitutional crisis”, Ethnicities, Vol.1, No.2, 179-206.
Kitchen, Gary (1999). “Charles Taylor: The malaises of modernity and the moral sources of the self”, Philosophy & Social Criticism, Vol.25, No.3, 29-55.
Lehman, Glen (2006). “Perspectives on Charles Taylor's reconciled society: community, difference and nature”, Philosophy & Social Criticism, Vol.32, No.3, 347-376.
MacIntyre, Alisdair (1981). After Virtue: A Study in Moral Theory, London: Duckworth.
Mookherjee, Monica (2014). “Imagining new dialogues about human rights: The implications of Charles Taylor’s theory of recognition for global feminism”, Journal of International Political Theory, Vol.10, No.2, 127-147.
Mulhall, S. and A. Swift (1996). Liberals and Communitarians, Second Edition, Blackwell Publishers Ltd.
Smith, Nicholas H. and Arto Laitinen (2009). “Taylor on Solidarity”, Thesis Eleven, Vol.99, No.1, 48-70.
Taylor, Charles (1985). Philosophical Papers, 2 volumes; Human Agency and Language & Philosophy and the Human Sciences, Cambridge: Cambridge University Press.
Taylor, Charles (1989). Sources of the Self: The Making of the Modern Identity, Cambridge: Cambridge University Press.