جایگاه مؤلفه‌های حقوق تربیتی در کتاب‌های درسی دوره ابتدایی

یاری‌قلی, بهبود; عباسی چوبتراش, معصومه; عباسی, سحر

جایگاه مؤلفه‌های حقوق تربیتی در کتاب‌های درسی دوره ابتدایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشیار فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

² دانشجوی دکتری برنامه‌ریزی درسی دانشگاه آزاد تبریز

چکیده

هدف تحلیل محتوای کتاب‌های درسی دوره ابتدایی به لحاظ میزان توجه به مؤلفه‌های حقوق تربیتی بود. پژوهش حاضر از نوع تحلیل محتوا بوده و پس از استخراج مؤلفه‌های حقوق تربیتی از مبانی نظری، به شیوه نمونه‌گیری هدفمند و متناسب باهدف پژوهش، کتاب‏های درسی مطالعات اجتماعی و فارسی دوره ابتدایی انتخاب و بررسی شدند. ضریب اهمیت هر یک از مؤلفه‌ها با روش آنتروپی شانون به دست آمدند. در پژوهش حاضر ملاک جایگاه مؤلفه‌های حقوق تربیتی در کتاب‌های درسی دوره ابتدایی بود و تحقیق تناقضی با نظرات نویسندگان و مبانی اسلامی حاکم بر کشور نداشت. نتایج نشان داد بیشترین ضریب اهمیت در کتاب‏های مطالعات اجتماعی مربوط به مؤلفه‌ حق دسترسی به آموزش‌وپرورش به مقدار 605/0 و کمترین ضریب اهمیت مربوط به مؤلفه‌ حق احترام در محیط یادگیری به مقدار 353/0 بود و همچنین بیشترین ضریب اهمیت در کتاب‏های فارسی (بخوانیم) مربوط به مؤلفه‌ حق دسترسی به آموزش‌وپرورش با ضریب 712/0 و کمترین ضریب اهمیت مربوط به مؤلفه‌ حق احترام در محیط یادگیری با ضریب 533/0 بود. با توجه به نتایج، در کتاب‏های مطالعات اجتماعی و فارسی به اصل مداومت، در تنظیم محتوای این کتاب‏ها به حقوق تربیتی کودک توجه لازم و کافی نشده است.

تازه های تحقیق

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.22517081.1398.8.1.11.7

عنوان مقاله [English]

The Status of the Components of Right to Education in Elementary School Textbooks

نویسندگان [English]

Behbood Yarigholi ¹
Massoumeh Abbasi Choubtarash ²
Sahar Abbasi ²

¹ Associate Professor of Philosophy of Education, Azarbaijan Shahid Madani University

² Ph.D Candidate in Curriculum Planning, Islamic Azad University, Tabriz Branch

چکیده [English]

The aim of this article is to investigate the content of elementary school textbooks in terms of the degree of attention paid to right to education components. The method employed in the present study is the content analysis technique. After extracting the right to education components from theoretical foundations by using purposive sampling, and consistent with the purpose of the research, the authors selected and studied Social Studies and Persian Literature textbooks. The coefficient of significance of each component was investigated by the Shannon entropy method. The results indicated that the most important factor in the social studies textbooks related to the component of the right to access education was 0.605, and the lowest coefficient of significance related to that of the right of respect in the learning environment was 0.33. In addition, the highest coefficient of significance in Persian Literature textbooks (Let's Read) was related to the right of access to education with a coefficient as 0.712, and the lowest coefficient of significance was related to the right of respect in the learning environment with a coefficient as 0.533. According to the results, not enough attention has been paid to children right to education in regulating and organizing the content of the textbooks of Social Studies and Persian Literature according to the law of continuity.

کلیدواژه‌ها [English]

right to education
social studies
Persian language
Shannon test
elementary school

اصل مقاله

مراجع

آذر، عادل (1380). «بسط و توسعه روش آنتروپی شانون برای پردازش داده‌ها در تحلیل محتوی»، علوم انسانی دانشگاه الزهرا (س)، شماره 38-37.

آذربایجانی، مسعود (1381). «نقدی بر کنوانسیون حقوق کودک»، مطالعات راهبردی زنان، شماره 16.

امیری، معصومه، یحیی قائدی، سعید ضرغامی و غلامرضا حاجی‌حسین‌نژاد (1395). «بررسی چارچوب مفهومی حقوق تربیتی کودک»، ارزش‌شناسی در آموزش، سال اول، شماره 2، 46-31.

باقری، خسرو، نرگس سجادیه و طیبه توسلی (1389). رویکردها و روش‌های پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.

پیمان‌نامه حقوق کودک (1989). مصوب مجمع عمومی سازمان ملل متحد در بیستم نوامبر 1989 میلادی.

حبیبی، تهمینه (1389). «نقد فقهی بر کنوانسیون حقوق کودک»، مطالعات راهبردی زنان، شماره 16.

خدایار، ابراهیم و اعظم فتحی (1387). «هویت ملی در کتاب‌های درسی آموزش‌وپرورش (مورد مطالعه: دوره متوسطه)»، مطالعاتملی، سال نهم، شماره 3، 52-27.

دبیری، عذرا (1389). «بررسی میزان آگاهی مدیران آینده مدارس کشور از حقوق کودکان»، اندیشه‌های نوین تربیتی، سال ششم، شماره 2، 154-127.

دلاور، علی (1383). مبانی نظری و عملی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی، تهران: رشد.

زینالی، حمزه، (1389). «جهانی‌شدن اصل حمایت ویژه از کودکان»، رفاه اجتماعی، سال نهم، شماره 35، 87-51.

قائدی، یحیی، حسین چهار باشلو و فاطمه خوشنویسان (1393). «تحلیل محتوای کتاب‌های درسی تعلیمات اجتماعی و هدیه‌های آسمان دوره آموزش ابتدایی بر اساس مؤلفه‌های حقوق کودک، تفکروکودک، سال پنجم، شماره 1، 104-81.

قاسم‌زاده، فاطمه (1381). «سمینار کودکان با نیازهای ویژه؛ گزارش سفر مطالعاتی به سوئد»، رفاه اجتماعی، سال دوم، شماره 5، 356-351.

قاضی، قاسم (1369). «حقوق کودکان در ایران و جهان»، روانشناسی و علوم تربیتی، شماره 1125.

گال، مردیت‌دامین، والتر بورگ و جویس گال (1383). روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روانشناسی، ترجمه احمدرضا نصر و همکاران، تهران: سمت.

ملکی، حسن (1386). برنامه‌ریزی درسی، مشهد: پیام اندیشه.

نیازپور، امیرحسن (1390). «گفتمان «پیمان حقوق کودک» در زمینه پیشگیری از بزهکاری»، پژوهشنامه حقوق کیفری، سال سوم، شماره 2، 204-187.

یاری‌قلی، بهبود، سیداحمد حسینی و صادق صیادی (1396). تحلیل محتوای کتاب‌های درسی دوره ابتدایی از منظر توجه به دیگری، راهبرداجتماعیفرهنگی، سال ششم، شماره 22.

Alderson, P. (2008). Young children's rights: Exploring Beliefs, Jessica Kingsley Publishers.

Archard, D. (2004). Children, Rights and Childhood, second Edition, Routledge.

Batur Musaoglu, E. & Haktanir, G. (2012). “Investigation of MONE Preschool Program for 36-72 Months Old Children (2006) According to Children Rights”, Educational Sciences: Theory and Practice, Vol.12, No.4, 3285-3305.

Bleazby, J. (2011). “A Deweyian Notion of Children’s Participation Rights and its Implications for Education”, Conference Presentation in Philosophy of Education Society of Australasia.

Breen, C. (2006). “Age Discrimination and Children’s Rights, (Ensuring Equality and Acknowledging Difference”, Martinus Nijhoff Publishers, Leide at p.12.

Fineman, M. & Worthington, K. (2009). What is right for children?: The Competing Paradigms of religion and Human Rights, Routledge

Fottrell, D. (2001). Revisiting children’s rights: 10 years of the UN Convention on the Rights of the Child, Refugee Survey Quarterly, Vol.20, No.2.

Franklin, B. (Ed.). (2001). The new handbook of children's rights: Comparative policy and practice, Routledge.

Freeman, M. (1998). “The sociology of childhood and children's rights”, The International Journal of Children s Rights, Vol.6, No.4, 433-444.

Freeman, M. (2002). Human Rights, Oxford: Polity Press.

Freeman, M. (2007). “Why it remains important to take children's rights seriously”, The International Journal of Children's Rights, Vol.15, No.1, 5-23.

Hodgkin, R. Newell, P. & unicef. (1998). Implementation Handbook for the Convention on the Rights of the Child, United Nations Children’s Fund, New York. International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights.

John, M. (2003). Children's rights and power: Charging up for a new century, Jessica Kingsley Publishers.

Kepenekci, Y. K. (2010). “Children's Social Rights in Social Studies Textbooks in Turkish Elementary Education”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, Vol.2, No.2, 576-581.

Mason, S. P. (1999). “Children's rights in education”, Prospects, Vol.29, No.2, 181-190.

Merey, Z. (2012). “Children Rights in Social Studies Curricula in Elementary Education: A Comparative Study”, Educational Sciences: Theory and Practice, Vol.12, No.4, 3273-3284.

Merey, Z. (2012). “Political Rights in Social Studies Textbooks in Turkish Elementary Education”, Procedia-Social and Behavioral Sciences, Vol.46, 5656-5660

Moosa-Mitha, M. (2005). “A difference-centred alternative to theorization of children's citizenship rights”, Citizenship studies, Vol.9, No. 4,369-388.

Prengel, A. & Overwien, B. (1999). Children and the Right to Education, translated by Salome Hangartner.

Smith, A. B. (2007). “Children and Young People's Participation Rights in Education”, The International Journal of Children's Rights, Vol.15, No.1, 147-164.

Smith, A. B. (2007). “Children's Rights and Early Childhood Education: Links to Theory and Advocacy”, Australasian Journal of Early Childhood, Vol.32, No.3.

Te One, S. & C. Dalli (2010). “The Status of Children’s Rights in Early Childhood Education Policy 2009”, New Zealand Annual Review of Education, Vol.20, 1-35.

Thomas, N. (2007). “Towards a Theory of Children's Participation”, International Journal of Children's Rights, Vol.15, Vol.2, 199.

UNICEF. (2007). “A human rights-based approach to education for all: A framework for the realization of children's right to education and rights within education,” United Nations Publications.

United Nations Educationa. (2004). “Scientific and Cultural Organization, EFA Global Monitoring Report 2005”, The quality imperative, UNESCO Publishing, Paris.