تحلیل عناصر و مؤلفه‌های هویت فردی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار روان‌شناسی و عضو هیات علمی جهاددانشگاهی

2 دانشیار روان‏شناسی، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

3 دانشجوی دکتری جامعه شناسی سیاسی، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی

4 دانشجوی دکتری سلامت و رفاه اجتماعی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران

چکیده

هویت مسئله‌ای پیچیده، چندبعدی و متکثر است و در عین داشتن ثبات نسبی، پیوسته در حال تحول و تغییر شکل است. جهان اطراف ما، ارزش‌ها، نگرش‌ها، بایدها و نبایدها، سپهر اقتصادی و سیاسی و هر آنچه حیات اجتماعی را احاطه کرده، در شکل دادن به ساخت هویت فردی مشارکت دارد. هویت فردی، به‌رغم بیان تمایزات افراد یک جامعه با افراد جوامع دیگر، بیانگر تشابهات افراد درون یک جامعه نیز است. هدف این پژوهش، استخراج عناصر متشکله هویت فردی ایرانیان است. روش تحقیق، روش پیمایش و جامعه آماری شامل افراد بالای 16 سال مراکز استانی کشور است. حجم نمونه برابر با 1300 نمونه است که با روش نمونه‌گیری خوشه‏ای چندمرحله‌ای و به صورت تصادفی انتخاب شده‌اند. داده‏های مورد نیاز نیز از طریق پرسشنامه محقق‏ساخته جمع‌آوری شده است. یافته‌های به‌دست آمده نشان می‌دهد که سیزده عامل اصلی یعنی نقش فضای مجازی، ارتباطات جمعی، بعد ایران‌گرایی، اهمیت مناسک ملی، ملی‌گرایی، اهمیت فرهنگ قومی، تمایزیافتگی فردی، بعد تمایزیافتگی عاطفی، اهمیت دین، اهمیت جامعه قومی، بعد ارزش‌های سنتی و اهمیت سرزمین قومی در کنار یکدیگر عناصر اصلی تشکیل‌دهنده هویت فردی هستند. در بین این عناصر، سرزمین قومی، کمال‌گرایی، ارزش‌های سنتی و ارتباطات جمعی نقش بیشتری نسبت به سایر عوامل در ساخت هویت فردی افراد دارند. نتایج به‌دست آمده حاکی از آن است که این عناصر برحسب جنسیت و قومیت افراد تغییر کرده و این دو عامل در تعیین برخی از عناصر هویت فردی نقش تعیین‌کننده دارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

.

نویسندگان [English]

  • Mohammad Solgi 1
  • Bahram Saleh Sedghpour 2
  • Hossein Heidari 3
  • Ehsan Aghapour 4
1 Associate Professor of JAHAD institute
2 Assistant Professor, Rajai University
3 PhD Candidate, JAHAD Institute
4 PhD Candidate, USWR
چکیده [English]

.

الف) فارسی

احدی، حسن و نیک‌چهره محسنی (1378)، روانشناسی رشد، تهران: شرکت پردیس.
احمدی، حمید (1387)، آسیب‌شناسی مطالعات قومی در ایران. از کتاب مجموعه مقالات و سخنرانی‌های همایش ملی تنوع فرهنگی و همبستگی ملی، تهران: پژوهشکده تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.
اسماعیلی، جواد (1375)، مقایسه بحران هویت در دانش‌آموزان تیزهوش و عادی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت معلم (خوارزمی).
امام‌جمعه، طیبه (1382)، نقش ساماندهی فعالیت‌های فوق برنامه در شکل دهی به هویت ملی دانش‌آموزان، مطالعات تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد، سال چهارم، شماره 1.
برجعلی، زهرا، زهره خسروی و مه‌سیما پورشهریاری (1392)، «نقش جهت‌گیری مذهبی در ساختار هویت فردی»، روانشناسی و دین، سال ششم، شماره 3: 108-97.
بیابان‌گرد، اسماعیل (1378)، روان‌شناسی نوجوانان، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
حیدری، حسین و تهمینه شاوردی (1392)، «شبکه‌های اجتماعی مجازی و قومیت؛ فرصت ها و تهدیدهای پیش رو»، پژوهش‌های ارتباطی، سال بیستم، شماره 76: 64-37.
رنجبر، مقصود (1385)، نهادهای دینی مدنی و هویت در ایران قبل و بعد از انقلاب اسلامی، در: نهادهای مدنی و هویت در ایران، به کوشش داوود غرایاق زندی، تهران: تمدن ایرانی.
سلگی، محمد (1389)، سنجش ابعاد و مولفه‌های هویت فردی و اجتماعی و تاثیر آنها بر انسجام هویت ملی دانشجویان دانشگاههای تهران، به منظور ارائه یک مدل روابط ساختاری، رساله دکترای روان شناسی، دانشکده روان شناسی دانشگاه شهید بهشتی.
شاوردی، تهمینه و حسین حیدری (1395)، تحلیل و بررسی هویت شغلی با تاکید بر شناسایی ابعاد و مولفه های آن، مشاوره شغلی و سازمانی، شماره 28:
شکرایی، زهرا (1380)، بررسی و مقایسه پایگاه‌های هویت در میان دختران و پسران دانشجو، استاد راهنما: حسین شکرایی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد روان‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبایی.
شکرکن و همکاران (1380)، «بررسی و مقایسه انواع هویت در ابعاد اعتقادی و روابط بین فردی در دانشجویان دختر و پسر دانشگاه شهید چمران اهواز»، علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز، سال سوم، سال هشتم، شماره‌ 1 و 2.
شکری، امید و همکاران (1386)، «تفاوتهای فردی در سبک‌های هویت و بهزیستی روان شناختی: نقش تعهد هویت»، تازه‌های علوم شناختی، سال نهم، شماره 2.
طالبی، سکینه (1379)، «تحول هویت ملی دانش آموزان در دوره‌های تحصیلی ابتدایی، راهنمایی و متوسطه»، تعلیم و تربیت، شماره 63: 74-57.
عبداللهی، محمد و محمدعثمان حسین‌بر (1381)، «گرایش دانشجویان بلوچ به هویت ملی در ایران»، جامعه‌شناسی ایران، سال چهارم، شماره 4.
علوی، سیدسلمان، کیانوش هاشمیان و فرشته جنتی‌فرد (1387)، «هویت و سلامت روان در دانشجویان استفاده کننده از اینترنت و محیط های مجازی دانشگاه تهران»، تحقیقات علوم رفتاری، سال ششم، شماره1.
قهرمانپور، رحمان (1385)، «نقش نهادهای مدنی در فرایند تکوین هویت ملی در ایران» در: نهادهای مدنی و هویت در ایران، به کوشش داوود غرایاق زندی، تهران: تمدن ایرانی.
نیازی محسن و محمد کارکنان نصرآبادی (1386)، «تبیین جامعه شناختی رابطه سرمایه فرهنگی خانواده با هویت اجتماعی جوانان»، مطالعات ملی، سال هشتم، شماره سوم: 80-55.
هرسیچ، حسین و مجتبی تویسرکانی (1389)، «تأثیر مولفه های هویت ساز ایرانی بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران»، تحقیقات فرهنگی، سال سوم، شماره 9.

ب) لاتین

Eisenstadt, Shmuel. (2002), The construction of Collective identities and the Continual Reconstruction of primordiality, Making Sense of Collectivity, 33-87.
Gilbert, K. P. (2006), The good citizen: Values, nationalistic collective identity, and social attitudes, Phd thesis in Loyola university Chicago.
Levine, C. G. Pakvis, P. (2000), “Ego and moral development in university contexts: The value consistency thesis extended”, Journal of adolescent research, Vol.15, No.4: 482-503.
Marcia, J. E. & Friedman, M. L. (1970), “Ego identity status in college women”, Journal of personality, Vol.38, No.2: 249-263.
Marcia, J. E. (1966), Development and validation of ego-identity status”, Journal of personality and social psychology, Vol.3, No.5: 551.
Marcia, J. E. (1987), The identity status approach to the study of ego identity development, Self and identity: Perspectives across the lifespan (61-171), New York, NY, US: Routledge.
Marcia, J. E. (1989), “Identity and intervention”, Journal of adolescence, Vol.12, No.4: 401.
Marcia, J.E (1980), Identity in adolescence in Journal of adolescent (Ed), Handbook of adolescent psychology, New York: wiley.
Olson, E.T. (2002), Personal Identity, in: The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N.Zalta (ed.) available at: http://plato Stanford. edu /entries/ identity-personal/.
Sabatier, C. (2008), “Ethnic and national identity among second-generation immigrant adolescents in France: The role of social context and family”, Journal of adolescence, Vol.31, No.2: 185-205.
Sanders, C. E. Field, T. M. Miguel, D. & Kaplan, M. (2000), “The relationship of Internet use to depression and social isolation among adolescents”, Adolescence, Vol.35, No.138: 237.