نقش سه‌گانه مساجد در ترویج فرهنگ ایثارگری و شهادت‌طلبی (مطالعه موردی: مساجد استان خراسان رضوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی دانشگاه فردوسی مشهد و پژوهشگر جهاد دانشگاهی خراسان

2 عضو هیئت‌ علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد

چکیده

هدف از این مقاله، بررسی نقش مساجد بر شهادت‌طلبی و ایثارگری در استان خراسان رضوی است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی ـ تحلیلی و در مساجد استان خراسان رضوی اجرا شده است. روش پژوهش پیمایش بوده که با استفاده از یک پرسشنامه محقق‌ساخته بسته‌پاسخ به گردآوری داده‌ها پرداخته ‌شده است. با مروری که بر کارکردهای مسجد، نظریه رسانش نوآوری و اقناع و اشاعه شد، نقش مساجد از منظر شاخص‌های سه‌گانه منظر (تصویرسازی)، محتوا (تجهیز) و برنامه (اجرا) مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته‌ها نشان می‌دهد: سه شاخص پژوهش مقداری کمتر از متوسط را داشته است. این بدان معناست که مساجد استان، اگرچه ظرفیت بالایی در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت دارند، از این ظرفیت غفلت شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Triple Role of Mosques on Promoting the Culture of Self-sacrifice and Martyrdom) Case study: Mosques of Khorasan Razavi)

نویسندگان [English]

  • Hamid Masudi 1
  • Mohamad Ali Ahmadian 2
1 PhD student of sociology, University of Ferdowsi
2 Faculty member of Islamic Azad University, Mashad branch
چکیده [English]

The aim of this study is investigate the role of mosques on martyrdom, self-sacrifice in Khorasan Razavi province. Research method is survey in which using a researcher made questionnaire to collect. By review of the functions of the mosque, innovation, persuasion and diffusion theory, the role of mosques were evaluated in terms of three indicators perspective (illustration), content (equipment) and program (run). The findings show that the daily and weekly messages, memories, manuscripts and Wills which that the rate is less than the average given by respondents. In the program, which involves speech, attended by families of the martyrs, celebrate, cultural centers activities is the lowest rating. Finally, the three indicators have a little lower than the average and this means that although great potential in promoting the culture of sacrifice and martyrdom in mosques, but this capacity is neglected

الف) منابع فارسی

1. اردشیری، مهیار، خلیل حاجی پور و سمیه حکیمی (1392). «بررسی نقش و جایگاه ساختار کالبدی محله‌های شهری بر شکل‌گیری سرمایه اجتماعی»، مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، سال 4، شماره 13: 56-35.
2. اسکافی، مریم و حمید مسعودی (1392). بررسی عملکرد سازمان‌های استان خراسان رضوی در زمینه ترویج فرهنگ ایثار و شهادت، طرح پژوهشی، ناظر غلامرضا صدیق اورعی، بنیاد شهید و امور ایثارگران.
3. اسماعیلیان، سحر و محمدرضا پورجعفر (1390). «در جست‌وجوی معیارهای شکل‌دهنده شبکه فضاهای شهری در بافت تاریخی ایران، نمونه موردی: اصفهان، دردشت»، مدیریت شهری، شماره 31: 82-65.
4. الویری، محسن (1385). «مسجد الگوی جامعه دینی»، مجموعه مقالات برگزیده سومین همایش هفته جهانی مساجد (فروغ مسجد.
5. امان‌پور، سعید (1389). «راهکارهای عملی ترویج و گسترش فرهنگ صداقت و شهادت در مجتمع‌های زیستی شهری»، همایش ملی راه‌های ترویج و گسترش فرهنگ صداقت و شهادت در دانشگاه‌ها، مؤسسه آموزش عالی باختر.
6. انوری، حسن (1381). فرهنگ بزرگ سخن، تهران: نشر سخن.
7. بهمنی، فرانک (1389). «راهکارهای تقویت فرهنگ ایثار و شهادت در بین دانش آموزان و دانشجویان»، مجموعه مقالات همایش ملی فرهنگ ایثار و شهادت، دانشگاه زنجان.
8. پورجعفر، محمدرضا (1381). «توجه به معیارهای طراحی شهری و معماری در مساجد قدیمی (موردمطالعه مسجد جامع دهلی)»، مجله مدرس هنر، شماره 1381.
9. پورعزت، علی اصغر (1387). مبانی دانش اداره دولت و حکومت: مبانی مدیریت دولتی، تهران: سمت.
10. تقوایی علی‌اکبر و سکینه معروفی (1389). «ارزیابی نقش مساجد در ارتقا کیفیت محیط، مطالعه موردی: مسجد امیر تهران»، مدیریت شهری، بهار و تابستان، 8 (25): 219-234.
11. حاج سیدجوادی، فریبرز (1378). «مسجد مدرسه‌ها»، مجموعه مقالات همایش مسجد، انتشارات دانشگاه هنر.
12. رضابی‌تبار، رضا، حمید زارع و سیدمحمد مقیمی (1391). «الگوی تعاملی توانمندسازی از طریق مشارکت­های اجتماعی در کمیته امداد امام خمینی(ره) با رویکرد مسجدمحوری»، نشریه مدیریت اسلامی، پاییز و زمستان، شماره 4: 173 -147.
13. زرگر، اکبر (1386). راهنمای معماری مسجد، تهران: نشر دید.
14. طالقانی، غلامرضا، حسن عابدی جعفری، ابوالحسن فقیهی و رسول عباسی (1389). «مدیریت مسجد: تدوین الگوی شایستگی منابع انسانی»، پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی پاییز و زمستان، 2 (3-4): 80-55.
15. عباسپور، نورعلی (1382). ایثار و شهادت در آینه مسجد، نشر شاهد.
16. فاضلی، نعمت اله (1387). «مسجد و مدرنیته: مروری تحلیلی و جامعه‌شناختی به گفتمان‌های مسجد در ایران»، پژوهشنامه علوم انسانی و اجتماعی، 8 (1): 132-99.
17. فتح الهی، ابراهیم و ابراهیم کاملی (1394). «فرایند اقناع در قرآن کریم»، فصلنامه علمی و پژوهشی تحقیقات علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا، سال دوازدهم، شماره یک: 99-75.
18. کاظمی، سیدمحمد و حسین کلانتری خلیل‌آباد (1390). «ابزارهای پیام رسانی معنوی در معماری مسجد با تأکید بر نقش ایدئولوژی اسلامی»، مطالعات شهر ایرانی اسلامی، زمستان ، دوره 2، شماره 6: 46 -41.
19. لطف‌آبادی، حسین و وحیده نوروزی (1385). «خرد مینوی، دانش عینی و رشد یافتگی شخصیت علمی محقق به‌عنوان مبنای نوآوری آموزشی و تربیتی»، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، شماره 15، سال پنجم.
20. مثقالی، فرشید (1386). «دیزاین و تصویرسازی»، فصلنامه حرفه هنرمند، شماره 19، بهار.
21. محمدی ری‌شهری، محمد (1386). فرهنگنامه مسجد، ترجمه مرتضی خوش نسب، قم: انتشارات دارالحدیث.
22. محمدی، فتاح و مهدی صفرزاده (1389). «استراتژی (راهکارهای) ترویج فرهنگ ایثار و شهادت»، مجموعه مقالات همایش ملی فرهنگ ایثار و شهادت، دانشگاه زنجان.
23. مرتضی، هشام (1387). اصول سنتی ساخت و ساز در اسلام، ترجمه ابوالفضل مشکینی و کیومرث حبیبی، تهران: انتشارات مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.
24. مطهری، مرتضی (1349). خدمات متقابل اسلام و ایران، تهران: شرکت سهامی انتشار.
25. مظاهری، مسعود (1388). «نقش مسجد در سازمان و اجتماع محله‌ای»، مجموعه مقالات همایش توسعه محله‌ای، مرکز مطالعات و تحقیقات امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران.
26. معروفی، سکینه (1393). جایگاه اجتماعی کالبدی مساجد در شهر اسلامی، تهران: انتشارات خورشید باران.
27. مهدوی‌نژاد، محمدجواد و محمد مشایخی (1389). «بایسته‌های طراحی مسجد بر مبنای کارکردهای فرهنگی ـ اجتماعی»، معماری و شهرسازی آرمان‌شهر پاییز و زمستان،3 (5): 65-78.
28. نظری، علی اشرف و علی حسن‌پور (1391). «مسجد و فرایندهای فرهنگی قدرت در نظام جمهوری اسلامی ایران»، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، پاییز، 1 (4): 111-87.
29. نقی‌زاده، محمد (1387). شهر و معماری اسامی (تجلیات و عینیات)، اصفهان: سازمان نظام مهندسی ساختمان استان اصفهان.
30. نورانی، حسین (1388). آسیب‌شناسی شیوه‌های ترویج فرهنگ ایثار و شهادت، پایگاه اینترنتی پایداری.
31. هاشمی، علی (1389). «راهکارهای ترویج فرهنگ ایثار و شهادت»، مجموعه مقالات همایش ملی فرهنگ ایثار و شهادت، دانشگاه زنجان.
32. هیلن براند، رابرت (1380). معماری اسلامی، ترجمه باقر آیت ا... زاده شیرازی، تهران: نشر روزنه.

ب) منابع لاتین

1. Nutley, S. M. & Davies H.T.O. (2000). "Making a Reality of Evidence-based Practice: Some Lessons From the Diffusion of Innovations", Public Money and Management. Vol. 20, No. 4:35-42.
2. Rogers, Everett. M. (1995). Diffusion of Innovations, New York: Free Press.