بررسی و تبیین حیث الهیاتی موسیقی در پرتو حکمت متعالیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه شهید بهشتی

2 استادیار دانشگاه اصفهان

چکیده

مسئله موسیقی همواره یکی از بحث برانگیزترین مسائل به شمار می‌رفته است. این مسئله که موسیقی چگونه فهم شده، همواره یکی از سؤالات اساسی برای اندیشمندان بوده است. این پژوهش که در چارچوب نگرشی الهیاتی به موضوع تنظیم شده، درصدد است با استفاده از قواعد فلسفی حکمت متعالیه نظیر مقارنه انسان و جهان و نیز تحلیل مسئله نفس، نگرشی نوین به ابعاد گوناگون این موسیقی داشته باشد. در واقع، هدف از طرح این مقاله که با روش تاویل انجام گرفته، پاسخ به این مسئله است که موسیقی چگونه فهم و ادراک می‌شود. برآیند این پژوهش نه تنها به امکان تأسیس مبانی حکمی ـ فلسفی در پرتو حکمت متعالیه برای موسیقی می‌انجامد، بلکه از آنجایی که این تحلیل در پرتو بستری معرفتی انجام می‌پذیرد، نوعی تقدّس برای موسیقی قائل شده و آن را از جرگه علوم وسطی خارج و به علوم اعلی و الهیات پیوند می‌زند. علاوه بر آن، در این تحلیل موسیقی هم از حیث آنتولوژیک و هم از حیث هارمونی در تناظر جدی با مبانی فلسفی ـ عرفانی حکمت متعالیه قرار می‌گیرد.
واژگان کلیدی: 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Theological Explanation of Music in Light of Transcendental Wisdom

نویسندگان [English]

  • Seyed Mostafa Mohaghegh Damad 1
  • Ali Taghavi 2
  • Mohsen Shiravand 2
1 Professor at Shahid Beheshti University
2 Assistant Professor at University of Isfahan
چکیده [English]

The issue of music has always been controversial. The fact that what is understood by music has been always a fundamental question for scholars. This research, which is based on a theological approach, seeks a new insight into the different dimensions of music by using the philosophical rules of transcendental wisdom, such as unity of human beings and the world, and the analysis of the problem of the soul. In fact, the purpose of this article, which is based on a hermeneutical method, is to answer to the question of how music is understood and perceived. The outcome of this study not only allows for the establishment of philosophical foundations in light of transcendental wisdom for music, but because this analysis is carried out in light of epistemic acceptance, it provides music with a kind of sacredness and gives it a theological aspect. In addition, the music is regarded ontologically and harmoniously equal with the philosophical-mystical foundations of transcendental wisdom.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • music
  • transcendental wisdom
  • human being
  • world
1. ابن‌عربی (1405). فتوحات المکیه، ج2، تحقیق عثمان یحیی، چاپ مصر.
2. احمدی، بابک (1391). موسیقی‌شناسی فرهنگ تحلیلی مفاهیم، نشر مرکز: تهران.
3. اسماعیل‌پور، علی (1368). موسیقی در تاریخ و قرآن، مقدمه از احمد بهشتی، تهران.
4. امامی جمعه، مهدی (1385). فلسفه هنر در عشق‌شناسی ملاصدرا، تهران: انتشارات فرهنگستان هنر.
5. برنجکار، رضا (1379). معرفت فطری خدا، چاپ دوم، تهران: انتشارات نبأ.
6. بیدهندی، محمد (1384). مقاله «بررسی و تحلیل مفهوم حقیقت در اندیشه ملاصدرا و هایدگر»، تهران: مجله خردنامه صدرا.
7. جعفری، محمدتقی (1392). موسیقی از دیدگاه فلسفی و روانی، تهران: نشر مؤسسه تدوین و نشر آثار استاد علامه محمد تقی جعفری.
8. حسنی، سعدی (1363). ج1، تاریخ موسیقی، تهران: نشر صفی‌علیشاه.
9. خامنه‌ای، سید محمد (1386). مجموعه مقالات انسان در گذرگاه هستی، ج1، تهران:‌انتشارات بنیاد صدرا.
10. خامنه‌ای، سید محمد (1392). مقاله «چشم‌انداز رابطه متقابل انسان و جهان، تهران: انتشارات بنیاد صدرا.
11. شبستری، محمود (1368). گلشن راز، به اهتمام صمد موحد، تهران:‌ انتشارات طهوری.
12. قرآن کریم
13. لاک، جان (1390). تحقیق در فهم بشر، تلخیص پرینگال پریستون، ترجمه دکتر رضازاده، تهران:‌ نشر شفیعی.
14. لاهیجی، شمس‌الدین محمد (1371). مفاتیح‌الاعجاز فی شرح گلشن راز، ج1، مقدمه، تصحیح و تعلیق محمدرضا برزگر خالقی و عفت کرباسی، تهران: انتشارات زوار.
15. مگی، برایان (1390). فلسفه شوپنهاور، ترجمه ابوالقاسم ذاکرزاده، تهران: نشر الهام.
16. ملاصدرا (1363). مفاتیح‌الغیب، تصحیح محمد خواجوی، تهران: مؤسسه تحقیقات فرهنگی.
17. ملاصدرا (1381). المبدأ و المعاد، ج2، تهران: انجمن فلسفه ایران.
18. ملاصدرا (1381). مفاتیح‌الغیب، ج2، به اشراف سید محمد خامنه‌ای، تهران: انتشارات بنیاد صدرا.
19. ملاصدرا (1382). الشواهد الربوبیه، تصحیح سید مصطفی محقق داماد، تهران: بنیاد صدرا.
20. ملاصدرا (1411). تفسیر القرآن الکریم، ج3، قم: نشر بیدار.
21. ملاصدرا (1981). الحکمه المتعالیه فی‌الاسفارالاربعه، ج2، 7، 8، 9، باشراف سیدمحمد خامنه‌ای تهران: انتشارات بنیاد صدرا.
22. مؤمنی کشتلی، زهرا (1388) تاریخچه موسیقی در تمدن اسلامی، مجله رشد آموزش تاریخ، شماره4.