بررسی نقش برنامه‌های عقیدتی شبکه‌ی ماهواره‌ای وصال در تغییر مذهب بین شهروندان خوزستانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری علوم ارتباطات و پژوهشگر حوزه فرهنگ و ارتباطات

2 دانشیار دانشکده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

3 دانشیار گروه مدیریت رسانه و روابط عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش برنامه‌های عقیدتی شبکه‌ی ماهواره‌ای وصال در تغییر مذهب بین شهروندان خوزستانی و دستیابی به راهبردها و راهکارهای علمی و عملی در جهت مهار یا کاهش اثرات این پدیده در خوزستان بوده است. جامعه‌آماری پژوهش با استفاده از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای، شامل ساکنین برخی از شهرهای استان خوزستان نظیر شهروندان شهرستان‌های سوسنگرد، حمیدیه، اهواز، شاور و شوش می‌باشند که از این جامعه آماری با بهره‌گیری از روش نمونه‌گیری گلوبه برفی تعداد 161 نفر از افراد گرایش یافته به وهابیت، به-عنوان حجم نمونه قابل دسترسی انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه‌ی محقق-ساخته با مقیاس پنج گزینه‌ای لیکرت بوده که روایی آن با نظرات خبرگان تائید شد و پایایی آن با آلفای کرونباخ برابر با 71/0 شد که نشان‌دهنده پایایی مناسب ابزار است. داده‌های آماری با استفاده از رگرسیون براساس مدل مفهومی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. از تجزیه و تحلیل یافته‌ها می‌توان بیان داشت که رابطه معکوس و معناداری بین میزان استفاده از برنامه‌های شبکه‌ی ماهواره‌ای وصال با حفظ هویت مذهب شیعی وجود دارد؛ یعنی با افزایش میزان استفاده از ماهواره‌ی مذکور، پایبندی و تقید افراد به حفظ هویت مذهب شیعی، کاهش و گرایش به وهابیت زیادتر می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigating the Role of Ideological Programs of Vesal Satellite Network in Religion Conversion among the Citizens of Khuzestan

نویسندگان [English]

  • alireza dawodi 1
  • seyed vahid aqhili 2
  • Mohammadreza Rasouli 3
1 *Ph.D. in Communication Sciences and Researcher in the field of Culture and Communication
2 Associate Professor of communication Sciences and Media studies, Islamic Azad university Tehran crntral branch, Tehran, Iran.
3 Associate Professor, Department of Media Management and Public Relations, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran
چکیده [English]

This study aims at investigating the role of ideological programs of the Vesal satellite network in religion conversion among the citizens of Khuzestan and working out some scientific and practical strategies to control or reduce the effects of this phenomenon in this province. The statistical population of the study was selected through cluster sampling from the citizens of some cities of Khuzestan Province including Susangerd, Hamidyeh, Ahvaz, Shawar, and Shoosh and the snowflake sampling method was adopted for selecting 161citizens, as an accessible sample size, who had gained convert to Wahhabism. The results of the analysis showed that there was a significant inverse relation between the use of the ideological programs of  Vesal Satellite Network and the preservation of Shi’i identity, that is, the more the time allocated to watching ideological programs of Vesal Satellite Network, the less the adherence and attachment of the individuals to their Shi’i identity and the more tendency towards Wahhabism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Khuzestan
  • Satellite
  • Vesal Network
  • Wahhabism
احمدپور، مریم؛ قادرزاده، امید (1389)، تعامل در فضای سایبر و تأثیر آن بر هویت دینی جوانان، دوفصلنامه جوانان، فرهنگ و جامعه، شماره پنجم، صص 75-99.
افشارسیستانی، ایرج (1373)، خوزستان و تمدن دیرینه آن، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی.
افهمی، بنفشه؛ آقا محمدیان، حمید رضا (1386). بررسی عوامل موثر بر گرایش به ماهواره و تاثیر آن بر باورها و رفتارهای دینی مردم مشهد، فصلنامه مطالعات تربیتی و روانشناسی، دوره 1، شماره 2،  صص 63- 78.
اکوانی، سید حمدالله (1387)، گرایش به هویت ملی و قومی در عرب‌های خوزستان، مطالعات ملی، شماره 36، صص 93 - 126.
ایزدی، مهشید؛ قاسمی، کبری (1390)، تاثیر استفاده از شبکه اطلاعات جهانی بر هویت دینی و ملی دانش‌آموزان، اطلاع رسانی و کتابداری، کتاب ماه علوم اجتماعی، شماره 38، صص 114 - 121.
بختیاری، حسن؛ فرخی، حسن (1391)، بررسی رابطه برنامه‌های شبکه‌های ماهواره‌ای تلویزیونی و هویت دینی جوانان، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، سال بیستم، شماره 15، صص 55-72.
بهرامیان، امید؛ یاقوتی، هدی (1395)، رابطه استفاده از شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی زبان و پایبندی به هویت فرهنگی در زنان شهر تهران، مطالعات زنان، سال چهاردهم، شماره1، صص 216-189.
پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی سید علی خامنه‌ای (1375)، مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی.
جعفری ولدانی، اصغر (1390)، تحریف هویت ایرانی خوزستان، مطالعات ملی، شماره 47، صص 3 - 24.
حسن‌خانی، محمد (1387)، تعامل و تقابل رسانه و مذهب در خاورمیانه با تأکید ایران، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، سال اول، شماره 3، صص 215 – 231.
حسینی، سیدجواد (1395)، آماری از آماج حملات وهابیت علیه تشیع،  مبلغان، شماره 210، صص 83 - 91.
خوانین‌زاده، محمدحسن؛ صفرزاده، علیرضا؛ عسکرسمنانی، پریسا (1393)، گونه‌شناسی تهاجم ماهواره از منظر قرآن و حدیث، پژوهشنامه معارف قرآنی، سال پنجم، شماره6، صص 7 - 30.
داودی، علیرضا (1399)، آسیب‌شناسی تغییر مذهب در استان خوزستان، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال بیست و سوم، شماره دوم، صص 180-155.
رفیعی، نسترن؛ فتاحی، سجاد؛ دکامین، مجید؛ رفسنجانی‌نژاد، سیما؛ تقی‌زادگان، معصومه؛ جلیلی، محدثه؛ قنواتی، نسرین؛ خوشدلی، فاطمه (1396)، مسأله‌شناسی راهبردی توسعه در استان خوزستان، مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری.
ریاحی، محمداسماعیل؛ علیزاده، توحید؛ اشتیاقی، معصومه؛ کاظمیان، مهرداد (1393)، تلویزیون و هویت دینی (مطالعه موردی: دانشجویان دانشگاه مازندران)، جامعه‌شناسی کاربردی، سال ششم 25، شماره 54، صص333 – 48.
سفیری، خدیجه؛ نعمت‌الهی، زهراء (1391)، جهانی‌شدن و هویت دینی با تأکید بر تفاوت جنسیتی، مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان، شماره 3،  صص 39 - 66.
سورین، ورنر؛ تانکارد، جیمز (1378)، نظریه‌های ارتباطات، ترجمه علیرضا دهقان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
سیادت، موسی (1374)، تاریخ و جفرافیای عرب خوزستان، تهران: نشرآنزان.
شهاب، فوزیه (1391)، گونه‌شناسی شبکه‌های ماهوارهای فارسی‌زبان، فصلنامه مطالعات ماهواره و رسانه‌های جدید، سال اول، شماره 1، صص 9 -41.
قاسمی، وحید؛ عدلی پور، صمد؛ کیانپور، مسعود (1391)، تعامل در فضای مجازی شبکه‌های اجتماعی اینترنتی و دین و ارتباطات تأثیر آن بر هویت دینی جوانان: مطالعه موردی فیس‌بوک و جوانان شهر اصفهان، دین و ارتباطات، سال نوزدهم، شماره42، صص 5 – 36.
کلدی، علیرضا، فقیه، خسرو (1388)، بررسی تاثیر فناوری‌های نوین اطلاعاتی بر هویت پسران جوان شهر بوکان (ماهواره و اینترنت)، مجله جامعه‌شناسی معاصر، سال دوم، شماره اول، صص 1- 15.
مجدآبادی فراهانی، زهره (1394)، هویت اخلاقی: شناسایی و سنجش روایی رگه‌های اخلاقی، روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسی ایرانی، دوره یازدهم، شماره 44، صص 367 - 378.
محکی، علی‌اصغر (1382)، فن‌آوری‌های نوین ارتباطی و امنیت اخلاقی، فصلنامه‌ی علمی- کاربردی معاونت اجتماعی ناجا، پیش شماره 2.
منتظرقائم، مهدی (1394)، بررسی و نقد شبکه‌های ماهواره‌ای در ایران، پژوهش و سنجش مرکز تحقیقات صداوسیما، شماره 30 و 31، صص 27 – 54.
نواح، عبدالرضا و کریم رضادوست (1394)، تاثیر برنامه‌های شبکه‌های ماهواره‌ای بر شاخص‌های فرهنگی در بین جوانان، مطالعات ماهواره و رسانه‌های جدید، شماره 10 و 11، صص 53 – 76.
نیازی، محسن (1390)، نقش ماهواره و برنامه‌های ماهواره‌ای در فرسایش هویت فردی، اجتماعی، ملی و دینی شهروندان شهر کاشان در سال 1389،  فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، دوره7، شماره 22، صص189-219.
هاشمی‌نژاد، سیدمحمدجواد و همکاران (1391)، پان‌عربسیم و تجزیه‌طلبی، مجله راه‌نما، سال دوم، شماره هشتم.
 
Arab، Naz (2011). "The Crises OF Identity: Globalizition and Its Impacts on Socio Cultural and Psychological Identity among Pakhtuns of Khyber Pakhtunkhwa Pakistan"، International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences: 1.
Hjarvar، Stig (2011). "The mediatisation of religion: Theorising religion، media and social change"، Culture and Religion: An Interdisciplinary Journal، Volu 12، Issue 2.