شاخص های اجتماعی سبک زندگی اسلامی در کتاب های درسی دوره ابتدایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیار، گروه معارف، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

چکیده

هدف این مقاله بررسی محتوایی کتاب های درسی دوره ابتدایی با رویکرد شاخص های اجتماعی سبک زندگی اسلامی است. شاخص های اجتماعی عبارتند از تلاش، اعتدال، پایبندی به خانواده، صله رحم، دوری از اسراف. روش پژوهش حاضر، توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است. جامعه آماری، شامل تمام کتاب های درسی ابتدایی چاپ شده در سال 1400 است. نمونه پژوهش شامل شش جلد کتاب فارسی، پنج جلد کتاب هدیه های آسمانی و چهار جلد کتاب مطالعات اجتماعی است که به این شاخص ها پرداخته اند. یافته های این مقاله نشان می دهد فراوانی شاخص های اجتماعی سبک زندگی در کتاب های درسی پایه اول 70 مورد ، پایه دوم 149 مورد، پایه سوم 294 مورد، پایه چهارم 132 مورد، پایه پنجم 211 مورد، پایه ششم 164 مورد است. در مجموع یافته های پژوهش بیانگر آن است که در کتاب های درسی دوره ابتدایی پایه اول، کمترین توجه به شاخص ها و بیشترین میزان توجه، مربوط به پایه سوم می باشد. در بین شاخص اجتماعی، صله رحم و دوری از اسراف دارای کمترین میزان توجه بودند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Social indicators of Islamic lifestyle in elementary school textbooks

نویسندگان [English]

  • mohamad hosein nazemi ashani
  • maryam nasaj
Assistant Professor, Department of Education, Farhangian University
چکیده [English]

The purpose of this article is to study the content of elementary school textbooks with the approach of social indicators of Islamic lifestyle. Social indicators include effort, moderation, family commitment, peace of mind, avoidance of extravagance. The method of the present study is descriptive and content analysis. The statistical population includes all elementary textbooks published in 1400. The research sample includes six volumes of Persian books, five volumes of heavenly gifts books and four volumes of social studies books that have dealt with these indicators. The findings of this article show that the frequency of social indicators of lifestyle in textbooks is 70 for first grade, 149 for second grade, 294 for third grade, 132 for fourth grade, 211 for fifth grade, and 164 for sixth grade. In general, the research findings indicate that in the textbooks of the first grade of elementary school, the least attention is paid to the indicators and the highest amount of attention is related to the third grade. Among the social indicators, uterine reconciliation and avoidance of extravagance had the least attention.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic lifestyle
  • social indicators
  • textbooks
  • content analysis
  • elementary school
  • منابع

    • قرآن کریم
    • نهج البلاغه
    • ابن ابی الحدید, ف. (1380). شرح ابن ابی الحدید بر نهج البلاغه. قم: اسماعیلیان.
    • ابن منظور, م. (1414). لسان العرب. بیروت : دار صادر.
    • ابن منظور, م. (1414). لسان العرب. بیروت: دار صادر.
    • آزاد ارمکی, ت. (1392). جامعه شناسی خانواده. تهران: سمت.
    • بوتومور, ت. (1357). جامعه شناسی ترجمه سید حسن منصور و سید حسن حسینی. تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
    • تامین, م. (1385). جامعه شناسی قشربندی و نابرابری‌های اجتماعی، ترجمه عبدالحسین نیک گهر. تهران: توتیا.
    • تمیمی آمدی, ع. (1366). غرر الحکم و دررالکلم. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
    • جوادی آملی, ع. (1391). جامعه در قرآن. قم: اسرا.
    • حر عاملی, م. (1412). وسائل اشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. قم: موسسه آل البیت.
    • حسینی, م. (1390). اسراف، عوامل و راهکارهای مبارزه با آن. مجله سفیر.
    • خان بیگی, ح. (1392). میانه روی و اعتدال شاخص وزین تعالیم اسلامی. فصلنامه حبل المتین.
    • خمینی, ر. ا. (1375). ولایت فقیه. تهران: امیر کبیر.
    • راغب اصفهانی, ح. (1428). المفردات فی غریب القرآن. بیروت: دار المعرفه.
    • راغب اصفهانی, ح. (1428). المفردات فی غریب القرآن. بیروت: دار المعرفه.
    • راغب اصفهانی, ح. (1428). المفردات فی غریب القرآن. بیروت: دار المعرفه.
    • رفیع پور, ف. (1392). تکنیک‌های خاص تحقیق در علوم اجتماعی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
    • زائر پور تملیکی, س., & زائر پور تملیکی, ط. (1395). تحلیل محتوای کتاب هدیه‌های آسمانی پایه سوم ابتدایی. مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی.
    • ساروخانی, ب. (1385). روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
    • سالاری فر, م. (1399). خانواده در نگرش اسلام و روانشناسی. قم: سمت.
    • شولتز, د. (2005). روانشناسی کمال، الگوهای شخصیت، ترجمه گیتی خوشدل. تهران: پیکان.
    • صدوق, م. (1413). من لا یحضره الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    • صدوق, م. (1413). من لایحضره الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
    • طالقانی, م. (1381). روش تحقیق نظری. تهران: دانشگاه پیام نور.
    • طباطبایی, م. (1399). سنن النبی. قم: بوستان کتاب.
    • طبری, ا. (1406). مجمع البیان فی تفسیر القرآن. بیروت: دار المعرفه.
    • طریحی, ف. (1375). مجمع البیان. تهران: کتابفروشی مرتضوی.
    • عابدینی بلترک, م. (1397). تربیت اخلاقی از دیدگاه ابن سینا و تحلیل محتوای کتاب‌های درسی پایه ششم ابتدایی بر اساس آن. تاریخ پزشکی.
    • عزتی , م., & شهریاری, ل. (1391). ارزیابی عملکرد کمیته امداد امام خمینی (ره) در زمینه جمع آوری زکات. پژوهشنامه مالیات.
    • فاضل قانع, ح. (1392). سبک زندگی بر اساس آموزه‌های زندگی. قم: مرکز پژوهش‌های صدا و سیما.
    • فاضلی, م. (1382). مصرف و سبک زندگی. قم: صبح صادق.
    • فتحی, ک. (1390). اصول و مفاهیم اساسی برنامه ریزی درسی. تهران: علم استادان.
    • فرانکفورد, چ., & نچمیاس, د. (1381). روش‌های پژوهش در علوم اجتماعی ترجمه فاضل لاریجانی و رضا فاضلی. تهران: سروش.
    • فراهیدی, خ. (1410). العین. قم: هجرت.
    • قاسمی , ح., & کاظمی, م. (1393). تحلیل محتوای بررسی کتاب‌های هدیه آسمانی پایه ششم و میزان انطباق آن با مبانی قرآنی و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش. نوآوری‌های آموزشی.
    • قمی, ع. (1402). سفینه البحار. قم: اسوه.
    • کاویانی, م. (1390). کمی سازی و سنجش سبک زندگی اسلامی. روان شناسی و دین, 23.
    • کریپندورف, ک. (1381). تحلیل محتوا، مبانی روش شناسی ترجمه هوشنگ نایبی. تهران: نشر نی.
    • کلینی, م. (1365). الکافی. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
    • کلینی, م. (1365). الکافی. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
    • کوئن, ب., & فاضل, ت. غ. (1372). مبانی جامعه شناسی. تهران: سمت.
    • مجلسی, م. (1403). بحار الانوار. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    • محمدی ری شهری, م. (1403). میزان الحکمه. قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
    • مشایخ, ف. (1389). فرآیند برنامه ریزی آموزشی. تهران: مدرسه.
    • ملکی علمداری, س., & جلایی پور, ح. (1390). تحلیل و مقایسه ی محتوای کتاب‌های فارسی پایه ی دوم و سوم ابتدایی از لحاظ مولفه‌های رفتار مدنی در سال تحصیلی 1346-1387. مطالعات برنامه درسی.
    • ملکی, ح. (1388). برنامه ریزی درسی. مشهد: پیام اندیشه.
    • مندراس, ه., & پرهام, ت. ب. (1384). مبانی جامعه شناسی. تهران: امیر کبیر.
    • نمازی, ع. (1419). مسترک سفینه البحار. قم: موسسه نشر اسلامی.
    • نوری, م. (1408). مسترک الوسائل. بیروت: موسسه آل البیت.
    • یار محمدیان, م. (1390). اصول برنامه ریزی درسی. تهران: یادواره کتاب.