بررسی شأنیت اجتماعی در تفکیک مکاتب توسعه و سیاست‌های کلی برنامه‌های شش‌گانه توسعه ج.ا.ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه تهران

چکیده

برنامه‌های توسعه‌محور ریل‌گذاری مسیر حرکت کشورها است. این برنامه‌ها در حکم پیش‌نیاز شکل‌گیری پارادایم دولت و جامعه قوی دانسته می‌شود. توجه به مبانی برنامه‌های توسعه، ضرورتی برای نهاد علم و سیاست است. نظریات مختلف توسعه از رویکردهای مختلف اقتصادی، سیاسی و فرهنگی به تحلیل ریشه‌ای سیاست‌های توسعه پرداخته‌اند. هدف مقاله حاضر دستیابی به الگویی نظری است که از طریق آن بتوان توجه بیشتری به شأن اجتماعی‌بودگی توسعه داشت. روش مقاله تحلیل محتوای کیفی و نقد و بررسی انواع دسته‌بندی مکاتب توسعه است. یافته‌ها حاکی از غفلت از ابعاد اجتماعی به‌عنوان معیار تفکیک مکاتب توسعه از یکدیگر و همچنین سیاست‌های برنامه‌های توسعه ایران است. الگوی تبیین‌شده، با محوریت تأکید بر بعد اجتماعی و الزام‌های همبستگی جامعه برای شرایط امروز ایران طراحی شده و ضمن توجه به ابعاد گوناگون مفهوم توسعه، نسبت دو بعد دولت ـ جامعه با ساختار-عاملیت را سنجیده و نظریه‌های مشهور توسعه را در این میانه جایابی نموده است. در انتها مبانی و سیاست‌های برنامه‌های توسعه جمهوری اسلامی با مدل پیشنهادی مقاله، تطبیق داده شده و از حیث اجتماعی و پارادایم مشارکت‌محور بررسی می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating social dignity in the separation of development schools and the general policies of the six development programs of Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • alireza haddadi
  • mohammadreza dadgostar
university of tehran
چکیده [English]

The development plans are the axis of railing the movement of countries. These programs are considered as a prerequisite for the formation of a strong government and society paradigm. Paying attention to the basics of development programs is a necessity for the institution of science and politics. Different theories of development from different economic, political and cultural approaches have analyzed the root of development policies. The aim of this article is to achieve a theoretical model through which more attention can be paid to the dignity of the sociality of development. The method of the article is qualitative content analysis and review of various categories of development schools. The findings indicate the neglect of social dimensions as a criterion for separating development schools from each other, as well as the policies of Iran's development programs. The explained model is designed for today's conditions of Iran, focusing on the social dimension and the requirements of society's solidarity, and while paying attention to the various dimensions of the concept of development, it measures the ratio of the two dimensions of government-society with structure-activity and locates the well-known theories of development in this middle. Is. At the end, the foundations and policies of the development programs of the Islamic Republic are adapted to the model proposed in the article and are examined from the social point of view and the participation-oriented paradigm.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Indigenous culture
  • development
  • government
  • society
  • agency
  • structure
  • development programs
  • Islamic Republic of Iran
فهرست منابع
احمدی، حمید و بیدالله خانی، آرش (۱۳۹۲). پساتوسعه‌گرایی و بازنمایی‌های انتقادی از گفتمان توسعه؛ رویکردی مردمی. مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، 5(3).
ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا (۱۳۸۶). جامعه‌شناسی توسعه. تهران: کیهان.
اسملسر، نیل (۱۳۷۲).به‌سوی نظریه‌ای در نوسازی. ترجمه محمدجواد زاهدی مازندرانی، اقتصاد کشاورزی و توسعه، فصلنامه پژوهشی مرکز مطالعات برنامه‌ریزی و اقتصاد کشاورزی، (۲).
اینگلهارت، رونالد (۱۳۷۳). تحول فرهنگی در جامعه پیشرفته صنعتی. ترجمه مریم وتر، تهران: کویر.
اینگلهارت،‌ رونالد و ولزل، کریستین (۱۳۸۹). نوسازی، تغییر فرهنگی و دموکراسی. ترجمه یعقوب احمدی، تهران: کویر.
بشیریه، حسین (۱۳۷۴). جامعه‌شناسی سیاسی: نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی. تهران: نشر نی.
پولانی، کارل (۱۳۹۶). دگرگونی بزرگ. تهران: شیرازه کتاب ما.
توحیدفام، محمد (۱۳۸۱). دولت و دمکراسی در عصر جهانی‌شدن. تهران: روزنه.
چانگ، هاجون (۱۳۹۸). تجربه توسعه آسیای شرقی: معجزه، بحران و آینده. ترجمه لیلاسادات فاطمی‌نسب، تهران: ثالث.
حقیقی، ایمان (۱۳۸۵). فراز و نشیب‌ها در نظریات اقتصاد توسعه. فصلنامه راهبرد توسعه (راهبرد یاس). (۵).
دال، رابرت (۱۳۸۹). درباره دمکراسی. ترجمه فیروز سالاریان، تهران: چشمه.
داوری اردکانی، رضا (۱۳۸۴). سنت و تجدد. تهران: ساقی.
داوری اردکانی، رضا (۱۳۹۶). توسعه یک ضرورت اخلاقی است و نه انتخاب/ خردِ پیشرفت و توسعه. فرهنگستان علوم، (۶۴).
دبیری‌مهر، امیر (۱۳۹۳). گونه‌شناسی مطالعات توسعه سیاسی. فصلنامه راهبرد، سال بیست و سوم، (۷۰).
دوورژه، موریس (۱۳۶۲). روش‌های علوم اجتماعی. تهران: امیرکبیر.
رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا (۱۳۹۵). الگوی اکوویلج برای زیست پایدار در روستاهای حاشیه اکوسیستم تالاب. پژوهش‌های روستایی، ۷(۱).
رمضانی، صدیقی و شیخی، سینا (1401). ارزیابی قانون برنامه ششم توسعه از منظر ابعاد مختلف مشارکت. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. مسلسل 18228.
روستو، والترز (۱۳۷۴). تلخیصی از مراحل پنجگانه رشد، الگوهای نظری در اقتصاد توسعه. ترجمه غلامرضا آزاد ارمکی، تهران: دیدار.
ساعی، احمد (۱۳۹۴). توسعه در مکاتب متعارض. تهران: قومس.
سن، آمارتیا (۱۳۸۱). توسعه به‌مثابه آزادی. ترجمه سیداحمد موثقی، تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
سن، آمارتیا (۱۳۸۳). توسعه یعنی آزادی. ترجمه محمدسعید نوری نائینی، تهران: نشر نی.
سن، آمارتیا (۱۳۹۰). اندیشه عدالت. ترجمه وحید محمودی و هرمز همایون‌پور، تهران: کندوکاو.
سن، آمارتیا (۱۳۹۸). عقلانیت و آزادی. ترجمه وحید محمودی، تهران: نشر نی.
سن، آمارتیا و نوسبام، مارتا (۱۳۹۷). کیفیت زندگی. ترجمه حسن فشارکی، تهران: شیرازه کتاب ما.
سو، آلوین. ی (۱۳۹۴). تغییر اجتماعی و توسعه. ترجمه محمود حبیبی مظاهری، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
شعبانی، الهه (۱۳۹۷). توسعه از نگاه نیل اسملسر، سایت پویش فکری توسعه:
http://pooyeshfekri.com/%D%86%9DB8%C%D84%9%D%8A%7D%8B%3D%85%9D%84%9D%8B%3D%8B/1
شیرزادی، رضا (۱۳۹۱). نوسازی، توسعه، جهانی‌شدن. تهران: آگه.
ضیایی، آرام (۱۳۹۵). پساتوسعه: نظریه، عمل، مسائل و چشم‌اندازها. ترجمه موسی عنبری و همکاران، تهران: علم.
عجم‌اوغلو، دارون و رابینسون، جیمز ای. (۱۳۹۳). چرا ملت‌ها شکست می‌خورند؟. ترجمه محسن میردامادی و محمدحسین نعیمی‌پور، تهران: روزنه.
عجم‌اوغلو، دارون و رابینسون، جیمز ای. (۱۳۹۴). ریشه‌های اقتصادی دیکتاتوری و دمکراسی. ترجمه جعفر خیرخواهان و علی سرزعیم، تهران: کویر.
عنبری، موسی (۱۳۹۰). جامعه‌شناسی توسعه، از اقتصاد تا فرهنگ. تهران: سمت.
فریدمن، میلتون (۱۳۹۷). سرمایه‌داری و آزادی. ترجمه غلامرضا رشیدی، تهران: نشر نی.
فریدمن، میلتون و فریدمن، رز (۱۳۷۸). آزادی انتخاب. ترجمه حسین حکیم‌زاده جهرمی، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
فوکویاما، فرانسیس (۱۳۹۶). نظم و زوال سیاسی. ترجمه رحمن قهرمانپور، تهران: روزنه.
قاضی‌مرادی، حسن (۱۳۹۷). گذارها به دمکراسی. تهران: اختران.
کاردوسو، فرناندو هنریک و فالتو، انزو (۱۳۵۹). وابستگی و توسعه در آمریکای لاتین. ترجمه فرخ حسامیان، حائری و یلدا منادی‌زاده، تهران: تندر.
کچویان، حسین و کلانتری، عبدالحسین (۱۳۹۰). علوم اجتماعی قاعده‌مدار است یا قانون‌مدار؟. نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان، (۱).
کلارک، باری (۱۳۹۶). اقتصاد سیاسی تطبیقی. ترجمه عباس حاتمی، تهران: کویر.
کوز، رونالد و وانگ، نینگ (۱۳۹۶). چین چگونه سرمایه‌داری شد؟. ترجمه سیدپیمان اسدی، تهران: دنیای اقتصاد.
گری، جان (۱۳۸۴). فلسفه سیاسی فون هایک. ترجمه خشایار دیهیمی، تهران: طرح نو.
گریفین، کیت (۱۳۷۵). راهبردهای توسعه اقتصادی. ترجمه حسین راغفر، تهران: نشر نی.
لفت‌ویچ، آدریان (۱۳۸۵). دولت‌های توسعه‌گرا. ترجمه جواد افشارکهن، مشهد: مرندیز.
مدنی قهفرخی، سعید (۱۳89). جماعت‌گرایی. تهران: یادآوران.
موثقی، سید احمد (۱۳۹۸). اقتصاد سیاسی توسعه و توسعه‌نیافتگی. تهران: دانشگاه تهران.
مینتزبرگ، هنری (۱۳۹۲). ردگیری استراتژی‌ها. ترجمه علی بابایی، تهران: سازمان مدیریت صنعتی.
نورث، داگلاس سی (۱۳۷۷). نهاده، تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی.، ترجمه محمدرضا معینی، تهران: سازمان برنامه و بودجه.
نورث، داگلاس سی و دیگران (۱۳۹۵). در سایه خشونت؛ خشونت و نظم‌های اجتماعی. ترجمه محسن میردامادی و محمدحسین نعیمی‌پور، تهران: روزنه.
هانت، دایانا (۱۳۷۶). نظریه‌های اقتصاد توسعه؛ تحلیلی از پارادایم‌های رقیب. ترجمه غلامرضا آزاد ارمکی، تهران: نشر نی.
هانتینگتون، ساموئل (۱۳۷۰). سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی. ترجمه محسن ثلاثی، تهران: علم.
هانتینگتون، ساموئل (۱۳۸۱). موج سوم دمکراسی در پایان قرن بیستم. ترجمه احمد شهسا، تهران: روزنه.
هایک، فریدریش فون (۱۳۸۰). قانون، قانون‌گذاری و آزادی. ترجمه مهشید معیری و موسی غنی‌نژاد، تهران: طرح نو.
هایک، فریدریش فون (۱۳۹۰). راه بردگی. ترجمه فریدون تفضلی و حمید پاداش، تهران: نگاه معاصر.
هایک، فریدریش فون (۱۳۹۴). در سنگر آزادی. ترجمه عزت‌الله فولادوند، تهران: ماهی.
هایک، فریدریش فون (۱۳۹۴). فردگرایی و نظم اقتصادی. ترجمه محسن رنجبر، تهران: مرکز.
هتنه، بروژن (۱۳۹۲). تئوری توسعه و سه جهان. ترجمه احمد موثقی، تهران: قومس.
 
Cardoso, F. & Faletto, E. (1979). Dependency and Development in Latin America. University of California Press.
Escobar, A. (2004). Beyond the Third World: Imperial Globality, Global Coloniality, and Anti-Globalization Social Movement, Third World Quarterly, 25, 1.
Escobar, Arturo (1987). “Power and Visibility: The Invention and Management of Development in third World”, University of Colifornia, Berkeley, Dissertation for Degree of phd.
Escobar, Arturo (1995). Encountering Development: The Making and Unmaking of the Third World. Princeton: Princeton University Press.
FAO (2011). Development and Development Paradigms: A, Reasoned Review of Prevailing Visions, EAYSPol Module 102, May 2011, ISSN 2219-9497, E-ISBN 978-92-5-106875-5.
Goulet, Denis and Charles K. Wilber (1988). The Human Dilemma of Development, New York: Random House.
Hagen, Evert E. (1967). On the Theory of Social Change. New York, The Dorsey Press Inc, Homewood, Illinois.
Lerner, Daniel (1964). The Passing of Traditional Society, New York: Macmillan Press.
Meier, G, M. (2001). Introduction: Ideas for Development. In Frontiers of Development Economics: The Future in Perspective, ed. G, M. Meier and J. E. Stiglitz, 1-12. Oxford: Oxford University Press.
OECD (2019). Perspectives on Global Development 2019, Rethinking Development Strategies, Chapter 4. A historical overview of development paradigms: https://www.oecd-ilibrary.org/sites/persp_ glob_dev-2019-8-en/index.html?itemId=/content/component/persp_ glob_dev-2019-8-en.
Rocha, Héctor O. (2013). Dominant Development Paradigms: A Review and Integration. Journal of Markets & Morality, (16), Number 1.
Sachs, Wolfgang (1992). The Development Dictionary: A Guide to Knowledge as Power, New York: Witwatersrand University Press.
Selden, M & Lippit, V. (1982). eds, The Transition to Socialism in China. Sharp, New York, and Croom Helm, London