بررسی جامعه شناختی تاثیر عوامل اجتماعی بر گرایش زنان به تک فرزندی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جامعه شناسی -دانشکده علوم انسانی -دانشکاه ازاد اسلامی واحد تهران شمال - تهران - ایران

2 Sociology Department

3 گروه جامعه شناسی -دانشکده علوم انسانی -دانشگاه ازاد اسلامی واحد تهران شمال -تهران - ایران

10.22034/scs.2023.384914.1409

چکیده

در کنار تغییر و تحول‌های گوناگون اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، خانواده نیز دستخوش تغییرهایی هم در شکل و هم در محتوا شده است. ارزش‏ها و نگرش‏های افراد در زمینه‏های مختلف ازجمله فرزندآوری نیز تحت‎الشعاع قرارگرفته، به‌گونه‎‏ای‌که امروزه شاهد گسترش پدیده تک‏فرزندی در بسیاری از خانواده‏ها هستیم. این پژوهش با هدف بررسی میزان تأثیر عوامل اجتماعی (اشتغال زنان، سن ازدواج، فردگرایی و تحصیلات زنان) در کلان‌شهر تهران بر گرایش به تک‎فرزندی در بین زنان انجام شده است. پژوهش حاضر تحقیقی پیمایشی است که در سال 1399 انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش زنان متأهل شهر تهران هستند که 420 نفر به‌عنوان نمونه از بین آن‌ها انتخاب شدند. انتخاب نمونه با تلفیق نمونه‎‏گیری خوشه‌ای و طبقه‌بندی نامتناسب صورت گرفته و ابزار مورد استفاده‌ برای جمع‌آوری‌اطلاعات و داده‌ها، پرسشنامه‏ محقق‏‎ساخته است. نتایج نشان می‏دهد که بین گرایش به تک‌فرزندی با میزان فردگرایی، سن ازدواج، سطح تحصیلات و وضعیت اشتغال رابطه مثبت معناداری وجود دارد. درنهایت می‏توان گفت زنان امروزی تحت تأثیر عوامل مختلف اجتماعی که به برخی از آنها اشاره شد به هویتی جدید دست یافته‏اند که با باروری زیاد در تقابل است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Research on the effective social factors contributing to the women tendency toward one-child ( case study- Married women in Tehran City)

نویسندگان [English]

  • Esmat Heydari 1
  • bagher saroukhani 2
  • afsane edrisi 3
1 Azad University Tehran North Branch -Tehran - Iran
2 Faculty of Humanities and Social Sciences, Islamic Azad University, Science and Research Branch
3 Azad University Tehran North Branch - Tehran - Iran
چکیده [English]

Abstract
Along with various social, cultural and economic changes, the family has also undergone changes in both form and content. People's values and attitudes have been affected in various fields, including childbearing,so that today we are witnessing the spread of the one-child phenomenon in many families.For this purpose, this research has been conducted with the aim of investigating the impact of social factors (women's employment, age of marriage, individualism and women's education) in the Tehran metropolis with a tendency towards single-childhood among women.The current research is descriptive-survey type and in terms of methodology, it is a survey research which was done in20.The statistical population in this investigation includes all the married women in Tehran that 420people were selected as samples. Sampling was done with the combination of disproportionate stratified and cluster sampling and the tool used to collect information and data in this research is the researcher-made questionnaire. The results show that the tendency to one-child has the significant positive correlation with the individualism, marriage age, education level and employment status.finally, it can be said that today's women have achieved a new identity under the influence of various social factors, some of which have been mentioned, which is in conflict with high fertility.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: : women's employment
  • women's education
  • women's individualism
  • women's tendency to have one child
فهرست منابع
ابراهیم‏پور، محسن و عبادی، صفیه (1394). تفاوت‌ها و ترجیحات نسلی در فرزندآوری (نظرها و نگرش‏ها) مطالعه مورد: شهرسازی. انجمن جمعیتشناسی ایران، سال هفتم، (10)، 55-78.
ازکیا، مصطفی (1381). جامعه‏شناسی توسعه. تهران: نشر کلمه.
پیلتن، فخرالسادات و رحمانیان، محمد (1394). بررسی جامعه‏شناختی عوامل مؤثر بر تمایل به فرزندآوری زنان و مردان متأهل در شهر جهرم. مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال هفتم، (2)، 121-134.
تراب‎زاده، پگاه (1393). تحلیل جامعه‏شناختی عوامل مؤثر بر نگرش به باوری با استفاده از روش نظریه میدانی. همایش ملی چالش‏های خانواده ایرانی، 1-16.
ترکیان ولاشانی، سمانه؛ صاحب جانی، زهرا؛ زمانی علویجه، فرشته؛ حیدری، زهرا و شوشتری مقدم، زهرا (1398). فرزندآوری: عوامل سوق‌دهنده و بازدارنده. نشریه پایش، تابستان، سال هجدهم، (3)، 241-249.
چمنی، سولماز؛ شکربیگی، عالیه و مشفق، محمود (1394). مطالعه تعیین‌کننده جامعه‏شناختی فرزندآوری (موردکاوی: زنان متأهل شهر تهران). فصلنامه راهبرد اجتماعی ـ فرهنگی، پاییز، سال پنجم، (20)، 137-165.
حاجیان، بهجت و مکتوبیان، مریم (1394). تجربه زیسته زنان از فرزندآوری. فصلنامه جمعیت، تابستان، (22)، 11-36.
حسینی، حاتم و بگی، بلال (1393). تعیین‏کننده‏های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و جمعیت‌شناختی تمایلات فرزندآوری زنان همسردار مراجعه‏کننده به مراکز بهداشتی ـ درمانی همدان. ماهنامه علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، بهار، سال هجدهم، (1)، 35-43.
حمیدی‏فر، مهدی؛ کنعانی، محمدامین و عبادالهی چندانق، حمید (1395). جامعه در مخاطره و فرزندآوری: مطالعه‌ای در شهر رشت. نامه انجمن جمعیت‏شناسی ایران، تابستان، سال یازدهم، (21)، 101-135.
خانی، سعید؛ محمدزاده، حسین و عباسی شوازی، محمد جلال (1397). مقایسه میان نسلی ایده‏آل‎های ازدواج و فرزندآوری با تأکید بر نقش ویژگی‏های زمینه‏ای در شهرستان سنندج. مسائل اجتماعی ایران، زمستان، سال نهم، (2)، 49-76.
خلج‎آبادی فراهانی، فریده و سرایی، حسن (1395). واکاوی شرایط زمینه‌ساز قصد و رفتار تک‌فرزندی در تهران. فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، بهار، سال هجدهم، (71)، 30-58.
رازقی نصرآباد، حجیه بی‌بی؛ حسینی، زینب و شیخی، محمدتقی (1395). تجربه زیسته زنان شهر شهریار از تک‌فرزندی با تأکید بر چرایی و پیامدهای آن. نامه انجمن جمعیت‏شناسی ایران، زمستان، سال یازدهم، (22)، 43-82.
رستگار خالد، امیر؛ محمدی، میثم و ریاحی، محمدناصر (1396). جهت‏گیری ارزشی زنان و کنترل باروری. مطالعات راهبردی زنان، سال نوزدهم، (75)، 7-31.
رضوی‏زاده، ندا؛ غفاریان، الهه و اخلاقی، آمنه (1394). زمینه­های کم‌فرزندطلبی و تأخیر در فرزندآوری. راهبرد فرهنگ، پاییز، سال هفتم، (31)، 73-98.
شمس‏الدینی، حسین (1394). بررسی نگرش به فرزندآوری با تأکید بر مؤلفههای سبک زندگی در بین زنان مراجعه‏کننده به شبکه‏های بهداشت شهر تهران. (پایان‌نامه کارشناسی ارشد). دانشگاه خوارزمی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی.
صادقی، حنانه و سرایی، حسن (1395). عوامل مؤثر بر گرایش به فرزندآوری زنان شهر تهران. برنامه‏ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، تابستان، سال پنجم، (27)، 1-32.
طاووسی، محمود؛ مطلق، محمداسماعیل؛ حائری مهریزی، علی‌اصغر؛ هاشمی، اکرم و منتظری، علی (1394). فرزندآوری و عوامل مرتبط با آن از نگاه مردم تهران: پیش‌آزمون یک مطالعه ملی. نشریه پایش، پاییز، سال چهارم، (5)، 579-605.
عباسی شوازی، محمدجلال و خواجه صالحی، زهره (1392). سنجش تأثیر استقلال، مشارکت اجتماعی و تحصیلات زنان بر تمایل به فرزندآوری در شهر سیرجان. نشریه زن در توسعه و سیاست، بهار، سال یازدهم، (1)، 45-64.
علیزاده سیوکی، هادی؛ کشاورز، محسن؛ جعفری، احمد؛ رمضانی، حسن و صیادی، غلامعلی (1393). تأثیر برنامه آموزشی بر آگاهی و عملکرد تغذیه‎ای دانش‏آموزان مقطع ابتدایی شهر تربت حیدریه. مجله علوم پزشکی تربت حیدریه، تابستان، سال یکم، (1)، 44-55.
عنایت، حلیمه و پرنیان، لیلا (1392). مطالعه رابطه جهانی‏شدن فرهنگی و گرایش به فرزندآوری. فصلنامه علمی ـ پژوهشی زن و جامعه، تابستان، سال چهارم، (2)، 109-136.
فروتن، یعقوب و بیژنی، حمیدرضا (1399). تک‌فرزندی و تعیین‏کننده‏های آن در ایران. نامه انجمن جمعیت‏شناسی ایران، تابستان، سال پانزدهم، (29)، 265-291.
قاسمی اردهایی، علی؛ راد، فیروز و ثوابی، حمیده (1393). بررسی تغییرات باروری زنان بر حسب موقعیت‏های اجتماعی- اقتصادی زوجین. مطالعات راهبردی زنان، سال شانزدهم، (64).
قاسمی اردهایی، علی؛ منافی آذر، رضا و محمودیانی، سراج‌الدین (1397). عوامل اجتماعی مؤثر در تعداد فرزندان متأهل شهرستان اهر. فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، پاییز، سال بیست و یکم، (81)، 143-166.
گزارش وضعیت نرخ باروری در ایران (1398): https://nih.tums.ac.ir/UpFiles/Documents/613776ed-7680-4095-9471-0c20eaf23c13.pdf
گلپایگانی، زهرا (1394). بررسی عوامل مؤثر بر تغییر نگرش خانوادههای ایرانی در خصوص کم فرزندآوری با نگاه به سیاستهای جمعیتی. کنفرانس بین‌المللی علوم انسانی ـ روان‌شناسی و علوم اجتماعی، 1-15.
گود، ویلیام جی (1352). خانواده و جامعه. ترجمه ویدا ناصحی، تهران: نشر کتاب.
گیدنز، آنتونی (1400). جامعه‏شناسی. ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
محمدی، نعیما و صیفوری، بتول (1395). بررسی جامعه‏شناختی عوامل مؤثر بر ترجیح باروری زنان. فصلنامه فرهنگی ـ تربیتی زنان و خانواده، پاییز، سال یازدهم، (36)، 7-49.
محمودیان، حسین (1383). سن ازدواج در حال افزایش، بررسی عوامل پشتیبان. نامه علوم اجتماعی، تابستان، سال هفتم، (24)، 27-53.
محمودیان، حسین و دُراهکی، احمد (1393). عوامل مؤثر بر نگرش جوانان به روابط دوستی دختر و پسر قبل از ازدواج. نشریه مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، 13(23)23، 1-25.
مرتضوی، مهناز؛ حسینیان، سیمین؛ رسولی، رؤیا و زارعی محمودآبادی، حسن (1398). تجربه زیسته نوجوانان تک‌فرزند از تعامل با والدین. خانواده‏پژوهی، تابستان، سال پانزدهم، (58)، 251-266.
مشفق، محمود؛ مرادی ثانی، قدرت و حسین‏خانی، سحر (1395). تحلیلی بر رابطه اشتغال و تمایل به فرزندآوری در بین زنان شاغل در آستانه ازدواج در سطح استان‏های کشور. فصلنامه جمعیت، تابستان، سال بیست و سوم، (96)، 1-24.
منتظری، علی (1395). بررسی میزان تمایل به فرزندآوری و عوامل مرتبط با آن از نگاه مردم شهری و روستایی ایران. تهران: مرکز تحقیقات سنجش سلامت، پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی.
میرزایی، خلیل (1389). طرح و پایان‏نامه‏نویسی. تهران: انتشارات جامعه‏شناسان.
وحیدنیا، نرگس (1395). نقش روابط پیش از ازدواج در خیانت زناشویی. سلامت اجتماعی، 3(4)، 299-306.
هاشمی‏نیا، فاطمه؛ رجبی، ماهرخ و یاراحمدی، علی (1396). بررسی نگرش زنان به ارزش فرزندان در بین زنان 15 تا 49 ساله شهر شیراز. جامعه‏شناسی کاربردی، پاییز، سال بیست و هشتم، (3)، 61-78.
هیر، دیوید (1380). جامعه و جمعیت، مقدمه‏ای بر جامعه‏شناسی جمعیت. ترجمه یعقوب فروتن، تهران: دانشگاه مازندران.
 
Basu, A. M. & Desai, S. (2016). Hopes, dreams and anxieties: India’s one-child families. Asian papulation study, 12(1), 4-27.
Beck, U & Beck-Gernsheim, E. (2002). Individualization: Institutionalized Individualism and its Social and Political Consequence. London: sage.
Celia, CH. & Chan, C.Timothy, CH. (2016). Perceived importance of childbearing and attitudes toward assisted reproductive technology among Chinese lesbians in Hong Kong: implications for psychological well-being. Public health information, 106(5), 1221-1229.
Conteh. Kh. (2014). Socio-economic and Cultural Factors Influencing Desired Family Size in Sierra Leone. Master Thesis College of Bowling Green.
Francesca, L. & Mencarini, M. (2018). Parents’ subjective well-being after their first child and declining fertility expectations. Demographic Research, 9(39), 285-314.
Norville, Claire. Gomez Rocio., L. Brown, Robert (2016). Some causes of fertility rates movements. merican Enterprise Institute Washington Times,7(13), 1-29.
Pradhan, I. & Sekher, T.V. (2014). Single-Child Families in India: Levels, Trends and Determinations. Asian Population Studies, 10(2), 163-175.
Rita, Testa, M. & Cavalli, L. Rosina, A. (2016). The Decision of Whether to Have a Child: Does Couple Disagreement Matter. Vienna Institute of Demography Austrian Academy of Sciences,12(14), 1-27.
Toko, W. (2013). A study of parents' beliefs and attitudes toward childbearing and education. Maternal and Child Health Journal,11(2), 189-98.