منابع قدرت نرم در سیاست‌های کلی نظام؛ موردکاوی سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد اندیشه سیاسی اسلام، پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی

2 استادیار علوم سیاسی دانشگاه مازندران

چکیده

در مقاله حاضر سعی شده است به بررسی منابع قدرت نرم ایران در سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه پرداخته شود. سؤال اصلی این است که بیشترین برجستگی‌های منابع قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در سیاست‌های کلی برنامه ششم کدامند و شامل چه مؤلفه‌هایی است. برای پاسخ به این سؤال، از روش تحلیل محتوا با رویکرد کمی استفاده شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد: منابع سیاسی، اقتصادی و فرهنگی قدرت نرم در سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه وجود دارند که در تعامل با یکدیگر، جایگاه و منزلت منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران را ارتقا خواهند داد. در میان منابع قدرت نرم استخراج شده، بیشترین برجستگی با منابع اقتصادی بوده و در میان مؤلفه‌های اقتدارآفرین، بیشترین فراوانی مرتبط با اقتصاد دانش‌بنیان و مقاومتی، معنویت و ارزش‌های اساسی و دفاع همه‌جانبه است. البته منابع قدرت نرم در جامعه ایرانی با آسیب‌ها و چالش‌هایی در حوزه‌های اقتصادی، علمی، فرهنگی و اجتماعی روبروست که باید راهبردهای متناسب برای رفع موانع اجرایی شدن منابع قدرت نرم جامعه ایرانی اتخاذ شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Soft Power Resources in the General Policies of the System; Case Study Sixth Program to Develop General Policies of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Seyed Mohammad Javad Ghorbi 1
  • Ali Akbar jafari 2
1 M.A. in Islamic Political Thoughts, Research Institute of Imam Khomeini and Islamic Revolution
2 Assistant professor of Mazandaran University
چکیده [English]

This paper attempts to examine the sources of soft power in Iran's general policies sixth program development. The main question is: what is the highest prominence of the Islamic Republic of Iran's soft power resources in the sixth program? To answer the question of quantitative research used content analysis. The research findings show: the political resources, economic and cultural soft power in the general policies of the sixth development programs that interact with each other, the Islamic Republic of Iran's regional status will be upgraded. The most prominent entrepreneurs with the economic resources and authority among the components most frequently associated with knowledge-based economy and resistance, spirituality and core values and comprehensive defense are. Iranian soft power resources in the community damaged and challenges in the areas of economic, scientific, cultural and social that appropriate strategies to overcome obstacles to the implementation of soft power resources Iranian society to be adopted.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • soft power
  • Islamic Republic of Iran
  • Islamic Revolution's values
  • policy sixth overall program development
  • resistance economy & diplomacy

الف) منابع فارسی

1. ابوالفتحی، محمد و مختار نوری (1392). «تأثیر سرمایه اجتماعی بر افزایش قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران»، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال دوم، بهار، شماره6.
2. آدمی، علی و مهدی ذولفقاری (1391). «اثرگذاری قدرت نرم بر دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، بهار، شماره29.
3. ارباب شیرانی، بهروز و حسن خاکباز (1389). «بررسی جایگاه فناوری در برنامه‌های توسعه‌ای کشور»، فصلنامه رشد فناوری، دوره ششم، تابستان، شماره23.
4. فتخاری، اصغر و محمد جانی‌پور (1392): «منابع قدرت نرم انقلاب اسلامی»، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، دوره سوم، زمستان، شماره9.
5. آقامهدوی، اصغر و مهدی نادری باب‌اناری (1390). «کاربرد قدرت نرم از ناحیه استکبار؛ رویکردی قرآنی»، فصلنامه دانش سیاسی، سال هفتم، پاییز و زمستان، شماره14.
6. ایمان، محمدتقی و محمود نوشادی (1390). «تحلیل محتوای کیفی»، فصلنامه پژوهش، سال سوم، پاییز و زمستان، شماره2.
7. بیگی، مهدی (1389). قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران: مطالعه موردی لبنان، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
8. پوراحمدی، حسین (1389). قدرت نرم در جمهوری اسلامی ایران، قم: انتشارات بوستان کتاب.
9. پورطاهر زرعی، محمدتقی (1391). قدرت نرم در اندیشه امام خمینی (ره)، تهران: دانشگاه امام صادق (ع)، دانشکده علوم سیاسی و معارف اسلامی.
10. جعفرزاده بهابادی، حسین و محسن خلیلی (1392): «نقش‌های ملی و پیدایش قدرت نرم»، فصلنامه مطالعات قدرت نرم، سال سوم، پاییز و زمستان، شماره9.
11. جعفری‌پناه، مهدی و منصور میراحمدی (1391). «مؤلفه‌های قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران با رویکرد اسلامی»، فصلنامه معرفت سیاسی، سال چهارم، پاییز و زمستان، شماره2.
12. جمالزاده، ناصر(1391). «قدرت نرم انقلاب اسلامی و نظریه صدور فرهنگی انقلاب»، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، دوره اول، پاییز، شماره4.
13. جمالی، مصطفی (1392). قدرت نرم یعنی تولید سبک زندگی بر مدار دین و فرهنگ، خبرگزاری شبستان، 23 بهمن ماه، شناسه خبر342778.
14. جمشیدی، محمدحسین و رسول محمدی گهرویی (1393). «جمهوری اسلامی ایران و عراق نوین: تبینی بر کاربرد قدرت نرم در عراق نوین در راستای تحقق ارزش‌های انقلاب اسلامی»، فصلنامه جامعه‌شناسی جهان اسلام، دوره اول، بهار و تابستان، شماره4.
15. حافظ‌نیا، محمدرضا (1389). قدرت و منافع ملی، تهران: نشر انتخاب.
16. حسینقلی پور، طهمورث و دیگران (1393). «نهادینه‌سازی مؤلفه‌های قدرت نرم نظام جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر رهیافت بازاریابی اجتماعی»، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال چهارم، پاییز، شماره12.
17. خادمی، موسی (1390). تهدیدات اقتصاد ملی، تهران، دانشگاه عالی دفاع ملی.
18. دانش‌نیا، فرهاد (1392). «قبض و بسط مفهوم قدرت در سامان فکری جوزف نای»، جستارهای سیاسی معاصر، سال چهارم، پاییز، شماره3.
19. دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام (1387). مقایسه اجمالی سیاست‌های کلی برنامه پنجم توسعه با سیاست‌های کلی برنامه دوم، سوم و چهارم توسعه، تهران: کمیسیون تلفیق و هماهنگی و موارد خاص، دبیرخانه مجمع تشخیص مصلحت نظام.
20. درویشی، فرهاد و زهره همتی (1392). «هویت ایرانی‌ـ اسلامی: آماج قدرت نرم آمریکا»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال دوم، پاییز، شماره7.
21. دفتر سیاست‌گذاری علم و فناوری (1391). راهبرد تولید دانش‌بنیان؛ جایگاه شرکت‌های دانش‌بنیان در اقتصاد مقاومتی، تهران: مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی ریاست جمهوری.
22. دلیرپور، پرویز (1391). «زوال قدرت نرم ایالات متحده آمریکا»، فصلنامه قدرت نرم، سال دوم، پاییز و زمستان، شماره7.
23. دهشیری، محمدرضا (1387). «جایگاه قدرت نرم در انقلاب اسلامی»، فصلنامه حضور، تابستان، شماره57.
24. رایف، دانیل و دیگران (1381). تحلیل پیام‌های رسانه‌ای، ترجمه مهدخت بروجردی، تهران: نشر سروش.
25. زرقانی، هادی (1392). «سنجش و رتبه‌بندی قدرت ملی کشورها در جهان اسلام»، فصلنامه جامعه‌شناسی جهان اسلام، دوره اول، پاییز و زمستان، شماره2.
26. ساعد، نادر (1392). «درآمدی بر نهادهای بی‌بدیل حقوقی در دیپلماسی پیامبر اعظم (ص)»، ویژه‌نامه اجلاس بین‌المللی دیپلماسی و قدرت نرم در سیره پیامبر اعظم، شماره اول، تهران: مجمع جهانی صلح اسلامی.
27. سجادپور، محمدکاظم و علی مهدی‌زاده (1391). «اجرای سیاست خارجی، قدرت نرم و ارتباطات»، فصلنامه قدرت نرم، سال دوم، پاییز و زمستان، شماره7.
28. سعیدی، روح الامین و حمیدرضا مقدم فر (1393). «منابع قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه قدرت نرم، سال چهارم، پاییز و زمستان، شماره11.
29. سیف، اله‌مراد و دیگران (1392). «مفهوم‌شناسی قدرت نرم اقتصادی: توسعه نظریه قدرت نرم متعارف در حوزه اقتصاد»، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، سال شانزدهم، بهار، شماره58.
30. شاکری، خویی (1392). «رویارویی فرهنگی و قدرت نرم در مناسبت جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا»، فصلنامه انقلاب اسلامی، سال دهم، بهار، شماره32.
31. شجاعی، هادی و دیگران (1393). «تأثیر انقلاب اسلامی ایران در برجسته شدن موضوع قدرت نرم در روابط بین‏الملل»، ماهنامه معرفت، سال بیست و سوم، مرداد، شماره200.
32. شعبانی، رمضان (1392). «قدرت نرم و هویت فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات قدرت نرم، سال سوم، پاییز و زمستان، شماره9.
33. عطایی، فرهاد و دیگران (1390). «دیپلماسی عمومی و قدرت نرم: ایران و آمریکا در عراق جدید»، فصلنامه سیاست، دوره 41، پاییز، شماره3.
34. علوی، حسین (1390). «جهاد اقتصادی و قدرت نرم: نقش جهاد اقتصادی در افزایش قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران»، پایگاه اطلاع رسانی حوزه، 24 خردادماه.
35. عیوضی، رحیم و دیگران (1391). «جنگ نرم و سناریوهای آینده انقلاب اسلامی»، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال اول، پاییز، شماره4.
36. غلامی، فرامرز (1392). سیاست نرم آمریکا در قبال جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر سفارت مجازی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم سیاسی، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده علوم سیاسی.
37. قربی، سیدمحمدجواد (1392). «واکاوی مختصات قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در سند چشم‌انداز1404»، فصلنامه عملیات روانی، پاییز، شماره37.
38. قربی، سیدمحمدجواد (1394). «مؤلفه‌های الهام بخشی و قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در جهان اسلام: مطالعه سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه»، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال پنجم، پاییز، شماره16.
39. قربی، سیدمحمدجواد و صدرالدین موسوی (1392). «الهام بخشی و قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در سند چشم‌انداز1404»، فصلنامه قدرت نرم، پاییز و زمستان، شماره9.
40. قربی، سیدمحمدجواد و علی اکبر جعفری (1393). «برجستگی منابع قدرت نرم ایران: مطالعه موردی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه پاسداری فرهنگی، سال چهارم، پاییز و زمستان، شماره10.
41. کرباسی، وحید (1391). قدرت نرم از نگاه قرآن، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم سیاسی، تهران: دانشگاه امام صادق (ع)، دانشکده علوم سیاسی و معارف اسلامی.
42. کریپندورف، کلوس (1378). تحلیل محتوا، ترجمه هوشنگ نایب، تهران: انتشارات روش.
43. گلشن‌پژوه، محمودرضا (1387). جمهوری اسلامی ایران و قدرت نرم، تهران، معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی.
44. گلشن پژوه، محمودرضا (1391). «قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران: مناسب‌ترین راه برای مقابله با آماج جنگ نرم»، فصلنامه رهنامه سیاست‌گذاری، سال سوم، بهار، شماره1.
45. مؤسسه تدبیر اقتصاد (1387). قدرت نرم، امنیت استراتژیک و نوع‌دوستی بین‌المللی، تهران: نشر مؤسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد.
46. مبینی، عبداله و سیدمحمدحسینی (1392). «تأثیرات منطقه‌ای و بین‌المللی قدرت نرم انقلاب اسلامی»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، دوره ششم، تابستان، شماره22.
47. متقی‌زاده، احمد (1390). «مؤلفه‌های قدرت نرم انقلاب اسلامی»، فصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره اول، تابستان، شماره2.
48. محسنی، غفور (1389). تأثیر قدرت نرم انقلاب اسلامی ایران بر کشور پاکستان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم سیاسی، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی.
49. محمدی، حسین (1392). تأثیر دیپلماسی در افزایش قدرت نرم آمریکا در ابتدای هزاره سوم، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده علوم سیاسی.
50. ملک‌زاده، محمد (1393). قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در برابر غرب، پایان‌نامه دکتری معارف اسلامی، قم: دانشگاه معارف اسلامی.
51. ملیسن، ژن (1388). دیپلماسی عمومی نوین؛ کاربرد قدرت نرم در روابط بین‌الملل، ترجمه رضا کلهر و محسن روحانی، تهران، دانشگاه امام صادق (ع).
52. میرحسینی، سیدعبدالحمید و حسین محمدی دوستدار (1393). «دیپلماسی علمی به مثابه قدرت نرم»، فصلنامه قدرت نرم، سال چهارم، پاییز و زمستان، شماره11.
53. نامه جامعه (1392). «تبیین اقتصاد مقاومتی و مؤلفه‌های کلیدی آن»، ماهنامه نامه جامعه، سال دهم، بهمن و اسفندماه، شماره108.
54. نای، جوزف (1389). قدرت نرم ابزارهای موفقیت در سیاست بین‌الملل، ترجمه سیدمحسن روحانی و مهدی ذوالفقاری، تهران: امام صادق (ع).
55. نوروززاده، رضا و دیگران (1388). «تحلیل محتوایی اسناد فرادستی و معین به‌منظور استنتاج سیاست‌های برنامه‌های توسعه پنجم بخش آموزش عالی، تحقیقات و فناوری»، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، پاییز، شماره53.
56. نیاکویی، امیر و علی اصغر ستوده (1393). «ماعیت رویارویی نرم غرب با انقلاب اسلامی ایران در روند انقلاب‌های عربی»، پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال سوم، تابستان، شماره11.
57. هرسیج، حسین و مجتبی تویسرکانی (1388). «مقایسه میزان قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا در خاورمیانه»، فصلنامه دانش سیاسی، سال پنجم، بهار و تابستان، شماره1.
58. هرسیج، حسین و مجتبی تویسرکانی (1389). «تأثیر مؤلفه‌های هویت‌ساز ایرانی بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره سوم، بهار، شماره9.
59. یاسوشی، ماتانابه و دیوید مک کانل (1389). آموزش عالی، فرهنگ عامه و قدرت نرم، ترجمه سیدمحسن روحانی، تهران: امام صادق (ع).

ب)‌ منابع لاتین

1. Dizard, Wilson (2004). Inventing public diplomacy: The Story of the US Information Agency, Boulder CO and London, Lynne Rienner.
2. Fraser, Matthew (2005). Weapons of Mass Distraction: Soft Power and American Empire, Thomas Dunne Books, First U. S Edition.
3. Hackbarth, MajR (2009). Soft Power and Smart Power in Africa, Center for Contemporary Conflicts.
4. Mohammadi, Manouchehr (2008)." The Source of Power in Islamic Republic of Iran", Iranian journal of international affairs, vol. 16. no. 2.
5. Nye, Joseph (2004). Soft Power: The Means to Success in World Politics, New York, Public Affairs.