شایعه و عوامل اجتماعی مؤثر در پذیرش آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی

2 کارشناس ارشد جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی

چکیده

هدف این مقاله، بررسی عوامل اجتماعی مؤثر در پذیرش شایعه در شهر تهران است. این پژوهش به روش پیمایش توصیفی ـ تبیینی انجام شد و با تکنیک پرسشنامه که دارای اعتبار صوری، سازه‌ای و اعتماد (آلفای کرونباخ 80 درصد) بود، به گردآوری اطلاعات اقدام شد. جامعه آماری شامل تمامی افراد خانوارهای مناطق بیست و دوگانه شهر تهران بودند که از بین آنها با استفاده از فرمول کوکران، 384 نفر به روش خوشه‌ای چندمرحله‌ای و سهمیه‌ای به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از دو شیوه آمار توصیفی و استنباطی و با بهره‌گیری از نرم‌افزار آماری، پس از تهیه جدول ماتریس، اطلاعات در قالب جدول‌های یک‌بعدی و دوبعدی تنظیم شد. یافته‌‌ها نشان داد: آثار موقعیت، آثار ارتباط و آثار چشم‌انداز در پذیرش شایعه تأثیر دارند. بین متغیرهای سن و تحصیلات با پذیرش شایعه رابطه معناداری وجود دارد، اما بین جنس و شغل با پذیرش شایعه رابطه معناداری مشاهده نشد. ابهام در خبر و اهمیت موضوع در پذیرش شایعه تأثیر دارند و شایعه با موضوع سیاسی، بیشتر مورد پذیرش قرار می‌گیرد. از منابع تولید شایعه، مردم و سپس ماهواره بیشترین تأثیر را در پذیرش شایعه دارند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Rumor and the Effective Social Factors on Rumor Adoption

نویسندگان [English]

  • Farah Torkaman 1
  • Zeynab Shahabi 2
1 Assistant Professor of sociology, IAU, central Tehran branch
2 MA of sociology, IAU, central Tehran branch
چکیده [English]

The purpose of this article was to evaluate the factors influencing rumor adoption in Tehran, Iran. This study focused on the phenomenon of rumor adoption. A theoretical framework and analytical model was developed using the Raymond Bodoni theory. The methodology used was a descriptive-explanatory survey. Data was collected by a questionnaire with formal and construct validity and reliability (80% Cronbach's alpha). Participants included members of 2406590 households living in twenty districts of Tehran; using Cochran formula, the samples (384) were selected by multi-stage cluster sampling. To analyze the data using descriptive and inferential methods and statistical software, the matrix table was developed and the data was set into one-dimensional and two-dimensional tables. The findings indicated that situation effects, relation effects and vision effects on rumor adoption are positive. There was a significant relationship between age and education and rumor adoption, while no significant relationship was found between gender and rumor adoption. Ambiguity and significance influenced rumor adoption. Political rumor was more adopted. People followed by satellite channels were the most effective sources of rumor on rumor adoption.

کلیدواژه‌ها [English]

  • rumor
  • situation effects
  • relations effects & vision effects

 

1. افروز، غلامعلی (1383). روان‌شناسی شایعه و روش‌های مقابله، تهران: نشر فرهنگ اسلامی.
2. بودون، ریمون (1388). ایدئولوژی در منشأ معتقدات، ترجمه ایرج علی آبادی، تهران: انتشارات شیرازه.
3. پاکزاد، احمد (1387). «جریان‌سازی خبری به مثابه شکل جدید جریان یک‌سویه اطلاعات»، پژوهش و سنجش، شماره 53.
 4. ترکمان، فرح و امیرنیک پی (1389). تبیین جامعه‌شناختی ایدئولوژی و توسعه سیاسی در ایران معاصر، تهران: نشرعلم.
5. کاپفر، ژان نوئل (1380). شایعه، ترجمه خداداد موقر، تهران: انتشارات شیرازه.
6. حسنی‌مقدم، ابوالفضل (1379). بررسی نقش شایعه در سازمان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق (ع)، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت.
7. سردار (1383). بررسی عوامل مؤثر در شایعه پراکنی و تأثیر‌گذاری آن بر جامعه از دیدگاه تحصیل‌کرده‌ها، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رودهن.