پیشنهاد یک مدل اولویت‌گذاری آینده‌پژوهانه علم و فناوری برای ایران براساس نظر خبرگان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری آینده پژوهی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور

2 عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور

3 استادیار و عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور

4 دانشیار دانشکده مهندسی انرژی دانشگاه صنعتی شریف

چکیده

هدف از این پژوهش ارایه یک مدل آینده‌پژوهانه برای اولویت‌گذاری علم و فناوری متناسب با اقتضائات ایران است. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه، پرسشنامه و اسناد است. در این تحقیق، با استفاده از روش تحلیل مضمون عوامل و ابعاد مؤثر بر اولویت‌گذاری علم و فناوری احصا شد. پس از آن اقتضائات ملی مدل اولیه اولویت‌گذاری علم و فناوری به کمک مصاحبه با کارشناسان مورد بررسی قرار گرفت و مدل اولیه اولویت‌گذاری آینده‌پژوهانه علم و فناوری متناسب با شرایط ایران ارایه شد. در نهایت، مدل به کمک پرسشنامه خبرگانی اعتبارسنجی شد و خبرگان از منظرهای صحت و درستی، جامعیت و مانعیت، سادگی و سهولت، تعادل و توازن، کاربردی بودن و در نهایت نوآوری، بر مطلوبیت مدل صحه گذاردند.. نتایج پژوهش نشان می‌دهد این مدل شامل چهار گام «پیش‌اولویت‌گذاری»، «تعیین فهرست اولیه اولویت‌ها»، «شناسایی فضای اولویت‌ها» و «اولویت‌گذاری آینده‌پژوهانه» است. همچنین مولفه‌های این مدل شامل «توجه به اولویت‌های کارکردی علاوه بر اولویت‌های موضوعی»، «اولویت‌گذاری بر مبنای رویکردهای غیراقتصادی»، «عدم تعارض منافع افراد و نهادها»، «عدم وابستگی به مسیر»، «توجه به سلسله مراتب سیاست‌گذاری و هماهنگی عمودی سیاستی»، «نگاه به آینده بلندمدت»، «مشارکتی بودن»، «سیستمی بودن»، «استفاده از روش‌های کمی آینده‌پژوهانه» و «روش‌های کیفی» و « روش برنامه‌ریزی پابرجا» است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

proposing a future-oriented S&T prioritization model for Iran based on expert views

نویسندگان [English]

  • Alireza Nasresfahani 1
  • naser bagheri moghaddam 2
  • Amir Nazemi 3
  • Abbas Maleki 4
1 Futures Studies Dep., National Research Institute for Science Policy (NRISP), Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, National Research Institute for Science Policy
3 Assistant Professor and Member of Faculty of National Research Institute for Science Policy (NRISP)
4 Associate Professor, Sharif University of technology
چکیده [English]

The purpose of this study is to present a future-oriented model for prioritizing S&T in accordance with Iran's needs. The data collection tools are interviews, questionnaires and documents. In this research, using the method of content analysis, factors affecting the prioritization of S&T were identified. After that, the national requirements of the initial model of prioritizing S&T were examined with the help of interviews with experts, the initial future-oriented S&T prioritization model in accordance with Iran's conditions was presented. After that, the model was validated with the help of an expert questionnaire and the experts confirmed the desirability of the model from the perspectives of accuracy, comprehensiveness and constraint, simplicity and ease, balance and balance, applicability, and finally innovation. The results show that this model includes four steps: " pre-prioritization", "determining the initial list of priorities", "identifying the priority space" and " future-oriented prioritizing ". Also, the components of this model include functional priorities in addition to thematic priorities, prioritizing based on non-economic approaches, no conflict of interests of individuals and institutions, no path dependency, vertical policy coordination, long-term approach, participatory, systemic, the use of quantitative methods of futures studies, qualitative methods and robust planning method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • S&T Priority-Setting
  • Futures Studies
  • Scenario Planning

مراجع

  • Blaikie, N. (2009). Designing Social Research: The Logic of Anticipation: Polity.
  • Chermack, T. J. (2011). Learning-Decision scenarios Scenario Planning in Organizations: How to Create, Use, and Assess Scenarios (pp. 288): Berrett-Koehler Publishers.
  • Choi, , & Choi, H.-L. (2015). Foresight for science and technology priority setting in Korea. Форсайт, 9(3 (eng)).
  • De Haan, S., Kingamkono, R., Tindamanyire, N., Mshinda, H., Makandi, H., Tibazarwa, F., . . . Montorzi, G. (2015). Setting research priorities across science, technology, and health sectors: the Tanzania experience. Health Research Policy and Systems, 13(1), 14.
  • Gassler, H., Polt, W., & Rammer, C. (2007). Priority Setting in Research & Technology Policy: Historical Developments and Recent Trends (No. 36-2007). Retrieved from
  • Georghiou, L., & Harper, J. C. (2011). From priority-setting to articulation of demand: Foresight for research and innovation policy and strategy. Futures, 43(3), 243-251.
  • Glod, F., Duprel, C., & Keenan, M. (2009). Foresight for science and technology priority setting in a small country: the case of Luxembourg. Technology Analysis & Strategic Management, 21(8), 933-951.
  • Godinho, M. M., & Caraca, J. (2009). Setting research priorities: A taxonomy of policy models. Paper presented at the 2009 Atlanta Conference on Science and Innovation Policy.
  • Gordon, T. J. (2007). Energy forecasts using a “Roundless” approach to running a Delphi study. Foresight, 9(2), 27-35. doi:10.1108/14636680710737731
  • Grebenyuk, A., Shahsnov, S., & Sokolov, A. (2016). S&T Priority Setting. International Practices and the Case of Russia. Higher School of Economics Research Paper No. WP BRP, 67.
  • Haegeman, K., Spiesberger, M., Veselitskaya, N., Sokolov, A., & Weiss, G. (2015). FTA supporting effective priority setting in multi-lateral research programme cooperation: The case of EU–Russia S&T cooperation. Technological Forecasting and Social Change, 101, 200-215.
  • Hellstrom, T., Jacob, M., & Sjoo, K. (2017). From thematic to organizational prioritization: the challenges of implementing RDI priorities. Science and Public Policy, 44(5), 599-608.
  • Magro, E., & Wilson, J. R. (2019). Policy-mix evaluation: Governance challenges from new place-based innovation policies. Research Policy, 48(10), 103612.
  • Mortazavi, M., Ranaei, H., & Abbasi, H. (2011). The application of Multi Attribute Decision Methods (MADM) on prioritizing Iranian fisheries research projects. Iranian Journal of Fisheries Sciences, 10(1), 47-66.
  • Proskuryakova, L. (2019). Foresight for the ‘energy’priority of the Russian Science and Technology Strategy. Energy Strategy Reviews, 26, 100378.
  • Ritchie, J., Lewis, J., Nicholls, C. M., & Ormston, R. (2013). Qualitative research practice: A guide for social science students and researchers: sage.
  • Salo, A., & Liesio, J. (2006). A case study in participatory priority setting for a Scandinavian research program. International Journal of Information Technology & Decision Making, 5(01), 65-88.
  • Schultz, W. (Producer). Incasting: Classic -- The "Little Black Dress" of Foresight Exercises. Retrieved from http://www.infinitefutures.com/tools/inclassic.shtml
  • Sokolov, A., & Chulok, A. (2016). Priorities for future innovation: Russian S&T Foresight 2030. Futures, 80, 17-32.
  • Sokolov, A., Shashnov, S., Kotsemir, M., & Grebenyuk, A. (2017). Identification of priorities for S&T cooperation of BRICS countries. International Organisations Research Journal, 12(4).
  • Sokolov, A., Shashnov, S., Kotsemir, M., & Grebenyuk, A. (2019). Quantitative analysis for a better-focused international STI collaboration policy: A case of BRICS. Technological Forecasting and Social Change, 147, 221-242.
  • Steinert, M. (2009). A dissensus based online Delphi approach: An explorative research tool. Technological Forecasting and Social Change, 76(3), 291-300. doi:https://doi.org/10.1016/j.techfore.2008.10.006
  • Urashima, K., Yokoo, Y., & Nagano, H. (2012). S&T policy and foresight investigation‐impacts in Japan. Foresight-The journal of future studies, strategic thinking and policy, 14-25-15(1)

 

  • احمدیان, م., پدرام, ع., & زالی, س. (1394). طراحی الگوی اولویت گذاری پابرجا در صنایع راهبردی. فصلنامه بهبود مدیریت, 9(30), 31-.
  • باقری مقدم, ن., صحاف‌زاده, م., امامیان, س., & ایران خواه, ع. (1387). انتخاب رویکرد مناسب در تعیین اولویت های تحقیقاتی فناوری : فناوری غشا در شرکت ملی گاز ایران. سیاست علم و فناوری, 1(4), 1-11.
  • بندریان, ر., احمدی, ا. ن., غفاریان, ح. ر., & روزبهانی, ا. (1395). اولویت‌بندی حوزه‌های توسعه فناوری‌های شیمیایی مورد نیاز صنعت نفت به منظور سیاست‌گذاری برای پژوهش‌های بنیادی و کاربردی در حیطه علم شیمی با استفاده از روش Topsis و روش تجزیه فناوری. فصلنامه مدیریت توسعه فناوری, 4(1), 127-148. doi:10.22104/jtdm.2017.496
  • حیرانی, ح., باقری مقدم, ن., & رضوی پور, س. ر. (1391). اولویت بندی پروژه های تحقیق و توسعه در سطح ملی؛ مطالعه موردی: کمیسیون تخصصی انرژی شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری. رهیافت, 22(52), -.
  • دانایی‌فرد, ح., الوانی, م., & آذر, ع. (1398). روش شناسی پژوهش کیفی در مدیریت: رویکردی جامع. تهران: اشراقی، صفار.
  • رهبر, ا. ح. (1396). توسعه ی یک مدلِ اقتصاد مقاومتی در سطح صنعت؛ مطالعه موردی صنایع پتروشیمی و برخی از صنایع پایین دستِ آن. (دکتری), دانشگاه تهران.
  • سرمد, ز., بازرگان, ع., & حجازی, ا. (1399). روش های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: آگه.
  • شوکتیان, ط., & قاضی نوری نائینی, س. س. (1399). تدوین چارچوب اولویت‌گذاری تحقیقات بنیادی برای حمایت دولتی. فصلنامه سیاستگذاری عمومی, 6(2), 75-93. doi:10.22059/jppolicy.2020.77614
  • عتف, ش. ع. (1396). سیاست ها و اولویتهای پژوهش و فناوری کشور 1396 تا 1400. تهران: شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری.
  • فاطمی, س. م., & آراستی, م. (1398). اولویت گذاری حوزه های علم، فناوری و نوآوری. فصلنامه سیاست علم و فناوری, 11(2), 119-133.
  • قاضی نوری, س., & قاضی نوری, س. (1396). مقدمه ای بر سیاست گذاری علم، فناوری و نوآوری. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
  • قدوسی محمدی, م., قوسی, ر., & حیدری, م. (1396). استفاده از مدل آینده نگاری جهت تعیین اولویت‌های تحقیقاتی برای مدیران. فصلنامه آموزش مهندسی ایران, 19(76), 143-159. doi:10.22047/ijee.2018.111109.1496
  • قربانی, س., صلواتیان, س., & اعتمادنیا, ع. (1398). آینده‌نگاری و اولویت‌گذاری فناوری‌های کلیدی اطلاعات و ارتباطات در حوزه انتشار برای سازمان صداوسیما. آینده پژوهی مدیریت, 30(شماره 2 (پیاپی 117)), 13-28.
  • لشکربلوکی, م. (1390). طراحی مدل فرآیندی تدوین راهبردی پابرجا در شرایط عدم قطعیت با استفاده از مدل‌‌سازی ساختاری تفسیری. (دکتری), شهید بهشتی.
  • ناظمی, ا., & قدیری, ر. ا. (1388). آینده نگاری فناوری هوا فضا در ایران ۱۴۰۴. تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.
  • ناظمی اشنی, ا., شعاعی, ع., & قدیری, ر. ا. (1389). رو ششناسی اولویت گذاری علم و فناوری در نقشۀ جامع علمی کشور:شاخص مرزشکنی. Paper presented at the چهارمین کنفرانس مدیریت تکنولوژی ایران. https://civilica.com/doc/94674

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 02 شهریور 1400
  • تاریخ بازنگری: 20 دی 1400
  • تاریخ پذیرش: 02 بهمن 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار