مدیریت اضطراب/ عدم‌قطعیت در ارتباطات میان‌فرهنگی با اهل‌سنت، مطالعه‌ای روایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران

2 استاد، دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران

چکیده

ارتباطات میان شیعه و اهل‌سنت به‌دلیل اختلافاتی که دو گروه در زمینه‌های مختلف ازجمله فرهنگی با یکدیگر دارند، در حوزه ارتباطات میان‌فرهنگی قابل‌بررسی است. «نظریه مدیریت اضطراب/عدم‌قطعیت در ارتباط مؤثر» یکی از نظریات نوین ارتباطات میان فرهنگی به شمار می‌رود که هدف آن مدیریت اضطراب و عدم‌قطعیت در تعامل ما با غریبه (دیگری) و نگه‌داشتن آن در سطح مطلوب - جایی میان آستانه حداکثر و حداقل- به‌منظور برقراری یک «ارتباط مؤثر» با «دیگری» است. در این پژوهش تلاش شده با کنکاش در منابع کتب روایی شیعه و با استفاده از روش تحلیل مضمون سیره گفتاری و رفتاری و توصیه‌های معصومین علیهم‌السلام در تعامل با اهل‌سنت در چارچوب نظریه مدیریت اضطراب/عدم‌قطعیت در ارتباط مؤثر مورد مطالعه قرار گیرد و راهکارهایی برای افزایش همگرایی شیعه و اهل‌سنت و کاهش اختلاف میان ایشان استخراج شود. درنتیجه تحلیل روایات گردآوری‌شده، 38 مضمون اولیه، 16 مضمون سازمان‌دهنده و پنج مضمون فراگیر شناسایی شدند. مضامین فراگیر شناسایی‌شده که به‌عنوان محورهای اصلی مدیریت اضطراب/عدم‌قطعیت در ارتباطات میان‌فرهنگی با اهل‌سنت به‌شمارمی‌روند، عبارتنداز: «همدلی با اهل‌سنت»، «عفت‌کلام و پرهیز از بدزبانی و توهین به مقدسات»، «حسن‌معاشرت با اهل‌سنت»، «همراهی با اهل‌سنت و شرکت در اجتماعات مسلمانان» و «پرهیز از خودبرتربینی و برائت‌جویی از اهل‌سنت».

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Anxiety / Uncertainty Management in Intercultural Communication with Sunnis: a Narrative Study

نویسندگان [English]

  • Mohammadreza Bazrafshan 1
  • Hassan Bashir 2
1 PhD student, Faculty of Islamic Studies Culture and Communication, Imam Sadiq (AS) University, Tehran, Iran
2 Professor, Faculty of Islamic Studies Culture and Communication, Imam Sadiq (AS) University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Communications between the Shia and Sunni Muslims can be studied in the field of intercultural communication due to the differences between these two groups in various fields, including culture. The theory of Anxiety/Uncertainty Management (AUM) in effective communication is one of the new theories of intercultural communication aims at managing the anxiety and uncertainty in our interaction with a stranger (other) and keeping it at a desirable level - somewhere between the maximum and minimum threshold – so that a kind of effective communication with ‘other’ can be established. Through investigating the Shiite narration sources and using the thematic analysis method in the framework of Anxiety/Uncertainty Management (AUM) theory of effective communication, this study has tried to examine the speech and conduct of the infallibles (Peace Be Upon Them) in their interactions with Sunnis in order to achieve a paradigm for the enhancement of the convergence and rapprochement between Shiites and Sunnis and reduction of the differences. As a result of the analysis of the collected narrations, 38 initial themes, 16 organizing themes, and five inclusive themes were identified. The identified inclusive themes, accordingly considered as the main pivots of anxiety management / uncertainty in intercultural communication with Sunnis, are: empathy with Sunnis, modesty of speech and avoiding any derogatory language and any insult towards their holy things, good companionship with them, attending their religious ceremonies, and avoiding any arrogance towards the Sunnis and avoiding acquitting them.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Anxiety / Uncertainty Management
  • Intercultural Communication
  • Sunni
  • Shia
  • Iran
اولمر، رابرت آر؛ سلنو، تیموتی ال. سیگر، متیو (1391). ارتباطات بحران: تبدیل بحران به فرصت. (ترجمه: مرتضی قلیچ و محمدحسن خطیبی بایگی) تهران: دانشگاه امام صادق علیه‌السلام.
الحر العاملی، ابوجعفر (1387). وسائلالشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
الحسینی البحرانی، السید هاشم بن سلیمان (1415 ق). البرهان فی تفسیر القرآن. قم: موسسة البعثة.
القمی، محمد بن علی (الشیخ الصدوق) (1413 ق). من لا یحضره الفقیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
المازندرانی، محمدصالح (1382 ق). شرح الکافی. تهران: المکتبة الإسلامیة.
بشیر، حسن (1397). نظریه مدیریت خوف و رجاء(بیم/امید) در ارتباطات اسلامی، در حسن بشیر، مطالعات میان فرهنگی. تهران: دانشگاه امام صادق علیهالسلام.
بشیر، حسن؛ سرفراز، حسین (1390). مدیریت اضطراب/عدم قطعیت در سازگاری میان فرهنگی غریبه ها. مطالعات میان فرهنگی، 6(16)، 1-32.
خمینی، روح‌الله (1380). کتاب الطهارة. تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
خمینی، روح‌الله (1434 ق) الرسالات الفقهیة و الاصولیة (موسوعة الإمام الخمینی 20). قم: موسسة تنظیم و نشر آثار الإمام الخمینی.
دنزباخ، ولفگانگ (1390). دانشنامه بین المللی ارتباطات. (ویراستاران: حسن بشیر و مسعود کوثری). تهران: دانشگاه امام صادق علیه‌السلام.
ساروخانی، باقر. (1372). روشهای تحقیق در علوم اجتماعی. جلد اول اصول و مبانی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن و شیخ زاده، محمد (1390). تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در دادههای کیفی. اندیشه مدیریت راهبردی(10)، 151-198.
عاملی، سعیدرضا؛ محمدخانی، نجمه (1387). ارتباطات بینفرهنگی و گفتمان حقوقی، آموزشی و رسانهای ایرانی. تحقیقات فرهنگی، 1(4)، 41-78.
عاملی، سعیدرضا؛ مولایی، حمیده (1388). دوجهانی شدنها و حساسیتهای بین فرهنگی؛ مطالعه موردی روابط بین فرهنگی اهل سنت و تشیع در استان گلستان. تحقیقات فرهنگی (7)، 1-30.
عطاردی، عزیزالله (1384 ق). مسند الإمام الصادق أبیعبدالله جعفر بن محمد علیهماالسلام. تهران: عطارد.
غمامی، سید محمدعلی؛ اسلامی تنها، اصغر (1395). همشناسی فرهنگی؛ الگوی قرآنی ارتباطات میان فرهنگی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
فیضالاسلام اصفهانی، علی‌تقی (1368). ترجمه و شرح نهجالبلاغه. تهران: سازمان چاپ و انتشارات فقیه.
کلینی، محمد بن یعقوب (1430 ق). الکافی. تهران: دارالحدیث.
گادیکانست، ویلیام بی (1396). نظریهپردازی درباره ارتباطات میان فرهنگی. (حسن بشیر، مترجم) تهران: دانشگاه امام صادق علیهالسلام.
مطهری، مرتضی (1387)، شش مقاله. تهران: صدرا.
مکارم الشیرازی، ناصر (1426 ق).  نفحات الولایة. قم: مدرسة امام علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام.
مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الاسلامیه.
 
Braun, V., & Clarke , V. (2006). Using Thematic Analysis in Psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101.
Fielding, M. (2006). Effective communication in organisations. Juta and Company Ltd.
Gudykunst, W. (1993). Toward a theory of effective interpersonal and intergroup communication: an anxiety/uncertainty management (AUM) perspective.
Gudykunst, W. (1995). Anxiety/Uncertainty Management (AUM) Theory, Current Status. In R. L. Wiseman, Intercultural Communication Theory (pp. 8-580).
Gudykunst, W. B. (2005). Theorizing about intercultural communication. USA: Sage Publication.
Gudykunst, W. B., & Mody, B. (2001). Handbook of international and intercultural communication. USA: Sage Publications.
Lauring, J. (2011). Intercultural Organizational Communication: The Social Organizing of Interaction in International Encounters. Journal of Business and Communication, 48(3), 231–55.
Marris, P. (2005). The politics of uncertainty: Attachment in private and public life. UK: Routledge.
Oetzel, J. (2017). Effective intercultural workgroup communication theory. The International Encyclopedia of Intercultural Communication. 1-5.
Rogers, E., & Kincaid, D. (1981). Communication networks: Toward a new paradigm for research. Free Press.
Stephan, W., & Stephan, C. (1985). Intergroup anxiety. Journal of social issues, 41(3), 157-175.