عوامل موثر بر سلامت اجتماعی نوجوانان 13 تا 18 سال مقیم مراکز شبه خانواده تحت نظارت سازمان بهزیستی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

2 گروه جامعه شناسی ،دانشگاه آزاد اسلامی،واحد تهران مرکزی،تهران ، ایران

10.22034/scs.2023.385031.1406

چکیده

عوامل طبیعی و غیرطبیعی موجب شده که تعداد کثیری از نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست در مراکز شبانه روزی زندگی و اقامت داشته باشند.این پژوهش با هدف شناسایی عوامل ساختاری و کارکردی موثر برسلامت اجتماعی نوجوانان 13تا 18 دختر و پسر مقیم مراکز شبه خانواده تحت نظارت سازمان بهزیستی در سال 1401 درشهر تهران انجام شده است. پژوهش حاضر به لحاظ ماهیت پژوهش در زمره تحقیقات اکتشافی،به لحاظ نوع پژوهش کاربردی و به لحاظ استراتژی دارای استراتژی استقرایی و به لحاظ ماهیت داده ها در زمره طرح پژوهش کیفی و از نوع نظریه داده بنیاد براساس مدل پارادایمی strauss&corbin (1990)می باشد.در این پژوهش برای رهیافت پژوهشی نظریه داده بنیاد، از مدل پارادایمی Corbin & Strauss (1990) که مبتنی بر شناسایی عناصر شش گانه: شرایط علّی، زمینه ای، مداخله ای، راهبردهای کنش/ واکنش، پیامد و پدیده محوری و ارتباط بین آنهاست؛ استفاده شد.جامعه آماری وحجم نمونه؛ تعداد24 نفر از کارشناسان عالی و ارشد و مسئولین وکارشناسان شاغل در این بخش هستند، به صورت هدفمند انتخاب گردیده اند.داده های کیفی با استفاده نرم افزار مکس کیو.دی ای (MAXQDA2020) ، موردتجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته ها نشان می دهد مهمترین عوامل موثر بر سلامت اجتماعی در دو گروه اصلی؛عوامل ساختاری با سه زیرگروه؛ وضعیت فرهنگی،اجتماعی و اقتصادی قبل از ورود به شبه خانواده، کارکرد خانواده زیستی و ساختارهای موجود و عوامل کارکردی با زیرگروه کارکردهای قابل بهبود،حمایت اجتماعی،کارهای کاهش مشکلات نوجوانان،هماهنگی عوامل تربیتی، کارکردهای تربیتی و آموزشی،توجه به نقش آموزشی مربیان،کارکردهای اقتصادی و مالی شناسایی شدند

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Factors affecting the social health of adolescents aged 13 to 18 living in quasi-family centers under the supervision of the welfare organization

نویسندگان [English]

  • morad seifi 1
  • tahmures shiri 1
  • Rezaali Mohseni 2
1 Faculty of Social Sciences, Islamic Azad University, Central Tehran Branch
2 sociology Department,Islamic Azad university ,central Tehran Branch,Tehran ,Iran
چکیده [English]

Natural and unnatural factors cause a large number of unsupervised and abused teenagers to live and stay in day and night centers. Welfare was carried out in 1401 in Tehran. In terms of the nature of the research, it is in the category of Shafi's research, in terms of the type of applied research and in terms of inductive strategy decision-making, and in terms of the nature of the qualitative research design, and in terms of the type of fundamental data theory, the Strauss & Corbin (1990) paradigmatic model. In this research, for the research approach of foundational data theory, from the paradigm model of Corbin & Strauss (1990) which is based on the identification of six elements: causal, contextual, interventional conditions, action/reaction strategies, consequence and regional phenomenon and the relationship between them. . statistical population and sample size; There are 24 senior experts and senior experts working in this department, they have been selected purposefully. Qualitative data has been analyzed using MAXQDA2020 software. The findings show that the most important factors on social health in two main groups; structural factors with three subgroups; The cultural, social and economic situation before entering the pseudo-family, the function of the biological education family and the existing factors and the functional factors with the subgroup of functions that can be improved, social support, work to reduce the problems of adolescents, coordination of factors, educational and educational functions, attention to the role of educators. Economic and financial functions were identified

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social issues
  • social health
  • adolescents
  • pseudo-family
  • qualitative research
فهرست منابع
آزاد آرمکی، محمدتقی (1398). اولین نشست «شبه‌خانواده» با عنوان «نگاهی به بنیان‌های نظری شبه‌خانواده». تهران: 28 خرداد.
ازکیا، مصطفی (1396). روش پژوهش کیفی از نظریه تا عمل. تهران: کیهان.
امیدی، کاوه (1398). اولین نشست «شبه‌خانواده» با عنوان «نگاهی به بنیان‌های نظری شبه‌خانواده». تهران: 28 خرداد.
باقی نصرآبادی، علی (1387). جامعه‌شناسی خانواده. تهران: دانشگاه علمی کاربردی.
بخارایی، احمد؛ شربتیان، محمدحسن و طوافی، ‌پویا (2015). مطالعه جامعه‌شناختی رابطه نشاط با سلامت اجتماعی (جوانان 18 تا 30 سال شهرستان ملایر). برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 25(7)، 1-40.‎
برجعلی، فرامرز (1400). پژوهش‌های روان‌شناسی اجتماعی. پژوهش‌های روان‌شناسی اجتماعی، (44).
بهنوش حامد، علی و محمدزاده ده ملایی، رجبعلی (1399). بررسی مقایسه‌ای عملکردهای اجرایی شناختی (حل مسئله، انعطاف‌پذیری ذهنی و ریسک‌پذیری) در نوجوانان ساکن در مراکز شبانه روزی بهزیستی و همتایان عادی آنها در شهر تهران، هفتمین همایش علمی پژوهشی توسعه و ترویج علوم تربیتی و روانشناسی ایران.
بیات، محبوبه؛ نادری‌فر، مهین؛ بیات مقداد، میری مجید و فروغی، سعید (1386). سلامت اجتماعی کودکان 7 تا 11 ساله ساکن مراکز نگهداری شبانه روزی.‎
پورحسن، قاسم (1398). اولین نشست «شبه‌خانواده» با عنوان «نگاهی به بنیان‌های نظری شبه‌خانواده». تهران: 28 خرداد.
چایچی تبریزی، نگار (1394). سلامت اجتماعی و عوامل مرتبط با آن. تهران: تک درخت.
حسینی حاجی بکنده سید احمد و تقی‌پور ملیحه (1389). بررسی تأثیر حمایت اجتماعی بر سلامت اجتماعی زنان سرپرست خانوار. پژوهش اجتماعی، 3(7)، 139-158.‎
خوش‌فر، غلامرضا؛ محمدی، آرزو؛ محمدزاده، محمدی و اکبرزاده، فاطمه (2015). امنیت اجتماعی و سلامت اجتماعی (مطالعه موردی: جوانان 29-15 ساله شهر قاین). مجله مطالعات اجتماعی ایران، 9(1)، 71-102.‎
رزاقی، رضا (1396). مراقبت و توانمندسازی کودکان دور از خانه. تهران: نتشارات ارجمند.
رستگار خالد، امیر و عظیمی، هاجر (2013). بررسی رابطه سرمایه اجتماعی با شهروندی دموکراتیک. فصلنامه علوم اجتماعی، 19(59)، 97-141.‎
رضایی، سحر؛ گودرزی، محمود و علی مددی، کامران (2022). اثربخشی آموزش الگوی توانمندسازی مهارت‌های زندگی بر افزایش عزت‌نفس و حل مسئله اجتماعی در کودکان تحت سرپرستی مراکز نگهداری شبانه‌روزی (محدوده سنی ۶ تا ۱۲ سال) شهر کرمانشاه. توانمندسازی کودکان استثنایی، 13(3)، 43-34.‎
رفیعی، حسن ( 1394 ). رابطه سرمایه اجتماعی با سلامت اجتماعی ایران. رفاه اجتماعی، 11(42)، 203-228.
رفیعی، حسن (1394). رابطه سرمایه اجتماعی با سلامت اجتماعی ایران. فصلنامه رفاه اجتماعی، (228).
زاهدی اصل، محمد (1393). فراتحلیلی بر مطالعات مربوط به سلامت اجتماعی. برنامه‌ریزی و توسعه اجتماعی. 5(19)، صص. 71-107.
زاهدی‌اصل، محمد و نعمت‌ساعتلو، ‌فایقه (2015). برنامه‌های حمایتی و کیفیت زندگی معتادان: مقایسه معتادان بازتوان شده کنگره 60 و معتادان بازتوان شده در کلینیک‌های خصوصی. پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، 3(2)، 189-211.‎
زاهدی اصل، محمد ( 1393 ). فراتحلیلی بر مطالعات مربوط به سلامت اجتماعی. برنامه‌ریزی و توسعه اجتماعی. 5(5-19)، 71-107.
سازمان بهزیستی کشور (1395). قانون حمایت از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست. تهران: سازمان بهزیستی کشور.
سجادی، حانیه السادات؛ کرمی، مهرگان؛ ترک‌زاده، لیلا؛ کریمی، سعید و بیدرام، رسول (1384). کارایی مراکز آموزشی، درمانی و بیمارستان های عمومی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال هاى 85-1384 با استفاده از روش تحلیل فراگیر داده‌ها.‎
علیزاده، سیما؛ راهب، غنچه؛ میرزائی، زهرا و حسین‌زاده، سمانه (1397). اثربخشی آموزش کفایت اجتماعی بر گرایش به رفتارهای پرخطر نوجوانان پسر مراکز شبانه‌روزی بهزیستی در شهرهای مشهد و سبزوار. توانبخشی، 21(1).
شریعتمدار، ‌آسیه و پورگراوند،  ‌ساحره (2014). مقایسه هیجان خواهی و کفایت اجتماعی دختران ساکن مراکز شبانه روزی بهزیستی با دختران تحت سرپرستی خانواده. فرهنگ مشاوره و روان درمانی، 20(5)، 141-158.‎
شمسایی، محمدحسین (1397). رازها و نیازهای مراکز شبانه‌روزی. تهران: کویر.
عبداله‌فام، رحیم؛ جهانگیر یاری، حاج عطالو؛ طالبی، بهنام و ابراهیم‌پور، داود (2019). مدل‌‌یابی ساختاری سلامت اجتماعی براساس نقش عوامل فردی، شغلی و سازمانی در میان اعضای هیئت‌علمی دانشگاه‌ آزاد اسلامی استان آذربایجان شرقی. مدیریت سازمان‌های دولتی، 7(3)، 91-104.‎
نویدزاده، فریده؛ قادری ثانوی، رمضانعلی و عرشی، ملیحه (1400). نهمین کنفرانس بین‌المللی روان‌شناسی. علوم تربیتی و سبک زندگی.
قادری، مهدی (1393). کاربرد شاخص‌های نوین در تبیین سبک زندگی سالم. فصلنامه رفاه اجتماعی، (58)، صص. 9-62.
کابینی مقدم، سلیمان؛ انتصار فومنی، غلامحسین؛ حجازی، مسعود و اسدزاده، حسن (1397). اثربخشی آموزش راهبردهای یادگیری خودگردان و آموزش کمک‌خواهی بر پایستگی تحصیلی دانش‌آموزان اهمال‌کار مدارس غیرانتفاعی. رویکردهای نوین آموزشی، 14(1)، 33-48.‎
رجبی، مسلم؛ بگیان کوله مرز، محمدجواد؛ بختی، مجتبی و کریمی‌نژاد، کلثوم (1396). مقایسه شاخص‌های سلامت روان در کودکان بی‌سرپرست نگهداری شده در مراکز با کودکان سپرده شده نزد اقوام در استان لرستان. نشریه پرستاری کودکان، ۴(1)، ۴۲-۳۶.
نبوی، عبدالحسین؛ نواح، عبدالرضا و امیرشیرزاد، نرگس (1393). بررسی عوامل مؤثر بر بی‌تفاوتی اجتماعی (مورد مطالعه: شهروندان 18 سال به بالای شهر دزفول). جامعه‌شناسی ایران، (3).
آزاد آرمکی، محمدتقی (1398). نگاهی به بنیان‌های با عنوان «شبه خانواده». اولین نشست تهران: 28 خرداد، بنیان‌های نظری شبه خانواده.
امیدی، کاوه (1398). نگاهی به بنیان‌های با عنوان «شبه خانواده». اولین نشست تهران: 28 خرداد، بنیان‌های نظری شبه خانواده.
پورحسن، قاسم (1398). نگاهی به بنیان‌های با عنوان «شبه خانواده». اولین نشست تهران: 28 خرداد، بنیان‌های نظری شبه خانواده.
نواح، عبدالرضا؛ بوداقی، علی و سعدی، ناهید (1401). مطالعه جامعه‌شناختی تأثیر سرمایه اجتماعی و کیفیت خدمات آموزشی بر احساس نابرابری اجتماعی مطالعه موردی: دانش‌آموزان دورۀ متوسطۀ دوم شهرستان ایذه. جامعه‌شناسی کاربردی، 33(2)، 1-22.‎
هزارجریبی، جعفر و اسداله، مهری (1391). تحلیل رابطه سرمایه اجتماعی و سلامت روانی اجتماعی. فصلنامه علوم اجتماعی، (59)، 41-88.
هزارجریبی جعفر و ارفعی مقدم، عبدالمجید (1394). جهانی شدن و توسعه اجتماعی ایران در سه دهه گذشته بین سال‌های 1361-1391. مطالعات توسعه اجتماعی ایران. 7(2)، 7-26.‎
 
AbdeLah Tabar, h. (2008). A study of Social Wellbeing among Students. Social Welfare, 89-171.
Alizadeh, S. (2018). Effect of social comletence training on Tendency Towards High-Risk Behaviors in Adolescents Living in Boarding Centers.
Aron, S., Beckers, R., Deneubourg, J. L., & Pasteels, J. M. (1993). Memory and chemical communication in the orientation of two mass-recruiting ant species. Insectes Sociaux, (40), 369-380.
Bandura, A., & Walters, R. H. (1977). Social learning theory (Vol. 1). Prentice Hall: Englewood cliffs.
Corbin, J. M., & Strauss, A. (1990). Grounded theory research: Procedures, canons, and evaluative criteria. Qualitative sociology, 13(1), 3-21.
Derakhshannia, F. (2013). Define Index and Indicators of Social Health in Iran. Tehran: University of Rehabilitation Sciences and Social Welfare.
Filk, T. (2006). Relational interpretation of the wave function and a possible way around Bell’s theorem. International Journal of Theoretical Physics, (45), 1166-1180.
keeys, C. A. (1998). social well-bing. socia sychology quarterly.
Keyes, C. L. (2002). The mental health continuum: From languishing to flourishing in life. Journal of health and social behavior, 207-222.
Kyees, L. L. (2014). Rigor and academic achievement: Career academies versus traditional class structure. Liberty University.
Larsoon, J. E. (1996). Diagnosis based on Explicit Means-ends Models. Artificial Intelligence, (80), 29-93.
Ness, R. B. & Joint Policy Committee. (2007). Influence of the HIPAA privacy rule on health research. Jama, 298(18), 2164-2170.
Samaram, E. (2009). Community Oriented Policing and Social Health. ENTEZAM-E-EJTEMAEI.
Samiee, M. A. (2010). Social Health of Iran: from a Consensus-based Definition to an Evidence-based Index. jof soc lrobl in Iran.
Telfer, D. J. & Sharpley, R. (2015). Tourism and development in the developing world. Routledge.
Towards High-Risk Behaviors in Adolescents Living in Boarding Centers.
W.H.O (2016). httl://www.who.int/about/definition/en/lrint.html, httl://www.who.int
Zamankhani, F. (2016). Social Health Situation Analysis of all Provinces of Islamic Republic of Iran. Community Health
Zare Shah Abadi, A. (2015). A Survey on the Factors Affecting the Social Health of the Primary District of a Yazd Distric. Journal of Yazd School of Public Health.