بررسی و رتبه بندی عوامل موثر بر افزایش سن ازدواج با تمرکز بر الزامات و بایسته های سیاستی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 ؛ استاد یار جمعیت شناسی، دانشکده علوم اجتماعی. دانشگاه تهران. ایران

2 دانشیار گروه جمعیت شناسی, دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

10.22034/scs.2023.399237.1449

چکیده

افزایش سن ازدواج به عنوان شاخصی تاثیر‌گذار بر تاخیر در تشکیل خانواده و کاهش باروری از اهمیت ویژه‌ای برخودار است. از آنجا که افزایش سن ازدواج از عوامل متعددی تاثیر می‌پذیرد، رتبه بندی این عوامل می‌تواند در سیاست‌گذاری-های هدفمند نقش آفرین باشد. در مقاله حاضر از روش تحلیل سلسله مراتبی و مصاحبه با خبرگان به منظور رتبه بندی عوامل تاثیرگذار بر افزایش سن ازدواج استفاده شده است. بدین منظور، پرسشنامۀ خبره طراحی و توسط 11نفر از خبرگان علمی تکمیل شد. یافته‌ها نشان داد که شاخص کاهش ارزش ازدواج، کم رنگ‌شدن اعتقادات مذهبی و توانمند‎بودن زنان به ترتیب اثرگذارترین شاخص‌ها و گسترش ارتباط دوستی پسران و دختران قبل از ازدواج، گسترش فیلم‌ ‌های شبکه‌های خانگی، سینمایی و دغدغه تامین مسکن مناسب به ترتیب مهم‌ترین زیر‌شاخص‌های موثر بر افزایش سن ازدواج جوانان از دیدگاه خبرگان علمی محسوب می‌شوند. پیشنهادات سیاستی حاکی از این است که سیاستگذاری‌ها وبرنامه‌ریزی های اثرگذار مشوق ازدواج با هدف ایجاد نگرش مثبت در امر ازدواج از طریق پویش‌های رسانه‌ای برای ازدواج از یک سو و بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی جوانان برای رسیدن به یک نتیجه مطلوب در سیاستگذاری های جمعیتی از سوی دیگر می‌توانند توامان راهکاری تاثیر‌گذار بر فراهم سازی ازدواج به موقع باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigation and ranking of the factors affecting the increase in the age of marriage, focusing on policy requirements

نویسندگان [English]

  • Nasibeh Esmaeili 1
  • Hajiieh Bibi Razeghi Nasrabad 2
1 Assistant professor of Demography, University of Tehran, Tehran ,Iran.
2 Associate Professor of Demography, Faculty of Social Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran Email:
چکیده [English]

The increase in the age of marriage is of special importance as an indicator that affects the delay in family formation and the decrease in fertility. Since increasing the age of marriage is affected by several factors, the ranking of these factors can play an essential role in targeted policies. In this paper, the method of hierarchical analysis and interviews with experts have been utilized in order to rank the factors influencing the increase in the age of marriage. For this purpose, an expert questionnaire was designed and completed by 11 scientific experts. The findings showed that the index of diminishing the value of marriage, weakening of religious beliefs, empowerment of women, the expansion of friendship between boys and girls before marriage, the expansion of movies on home networks, cinema, and the concern of providing suitable housing are the most important indices affecting the marriage age. The policy suggestions indicate that programs at the micro level and in families with the aim of creating a positive attitude towards marriage and welfare facilities at the macro level by the governments can be effective policies. They can also be an effective solution for providing marriage on time.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The value of marriage
  • Empowerment of women
  • Decrease in religious beliefs
  • Population Policies
فهرست منابع
آذر، عادل (1399). تصمیم‌گیری کاربردی (رویکرد MADM). تهران: انتشارات نگاه دانش.
آذر، عادل و رجب‌زاده، علی (1381). تصمیم‌گیری کاربردی. تهران: نگاه دانش.
آزاد ارمکی، تقی؛ شریفی ساعی، محمدحسین؛ ایثاری، مریم و طالبی، سحر (1391). همخانگی؛ پیدایش شکل‌های جدید خانواده در تهران. جامعه پژوهی فرهنگی، 5(1)، 43-77.
اسمعیلی، نصیبه (1400). تجزیه ‌و ‌تحلیل سیستمی عوامل مؤثر بر باروری پایین با رویکرد مدلسازی عامل بنیان - مطالعه موردی استان تهران. (رساله دکتری). دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی، گروه جمعیت‌شناسی، تهران، ایران.
اسکندری چراتی، آذر (1378). بررسی عوامل مؤثر بر تأخیر سن ازدواج در ایران، نمونه مورد مطالعه استان گلستان. فصلنامه تخصصی جامعهشناسی، سال چهارم، (3)، 1-25.
انتظاری، اردشیر؛ غیاثوند، احمد و عباسی، فاطمه (1396). عوامل مؤثر بر افزایش سن ازدواج در شهر تهران. برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، (33)، 201- 269.
اصغرپور، محمدجواد (1381). تصمیم‌گیری و تحقیق عملیات در مدیریت. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
اصغرپور، محمدجواد (1385)، تصمیم‌گیری‌های چندمعیاره. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
براتی، هادی (1401). واکاوی ادراک دختران از تأخیر سن ازدواج و دلایل آن (مورد مطالعه: استان خراسان جنوبی. مطالعات فرهنگی، اجتماعی خراسان، سال هفدهم، (1)، 7-34.
بروجردی، علوی و آزاده، شمسی (1394). نقش ماهواره در تغییر تصور ذهنی جوانان تهرانی از ازدواج. فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، سال ششم، (16)، 263-287.
بختیاری، علیرضا؛ رازقی نصرآباد، حجیه بی‌بی؛ علی ماندگاری، ملیحه و عسگری ندوشن، عباس (1400). تعیین‌کننده‌های سن قصد شده ازدواج: پژوهشی در میان جوانان شهر اصفهان. مجله جامعه‌شناسی ایران، 22(2)، 104-129.
بنی‌جمالی، سیدمحسن و صادقی فسایی، سهیلا (1400). جوانان و موانع ازدواج.  مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، (51)، 9-34.
تقی­زاده یزدی، محمدرضا؛ طهماسبی، رضا؛ امامت، میرسید محمدمحسن و دهقان، علیرضا (1397). شناسایی و رتبه­بندی عوامل مؤثر بر جذب و نگهداشت استعدادها با استفاده از رویکرد فرایند تحلیل سلسله­مراتبی (مطالعه موردی دانشگاه تهران). مدیریت فرهنگ سازمانی، 16(1)، 89-115.
ترابی، فاطمه؛ عسگری ندوشن، عباس و علی ماندگاری، ملیحه (1395). تحولات ازدواج و خانواده در ایران: بررسی تحولات وضعیت جمعیت در جمهوری اسلامی ایران، صص36-50.
جمشیدیها، غلامرضا؛ صادقی فسایی، سهیلا و لولاآور، منصوره (1392). نگرش جامعه‌شناختی بر تأثیر فرهنگ مدرن از منظر جنسیتی بر تحولات خانواده در تهران. زن در فرهنگ و هنر (پژوهش زنان)، 5(2)، 183-198.
حسینی، حاتم و گراوند، مریم (1392). سنجش عوامل مؤثر بر شکاف و نگرش زنان به سن مناسب ازدواج در شهر کوهدشت. زن در توسعه سیاست، 11(21)، 101-118.
خلج‌آبادی فراهانی، فریده و رحیمی، علی (1396). تعیین‌کننده‌های سن اولین ازدواج در ده کشور منتخب آسیا و اقیانوسیه: یک مرور نظامند. مطالعات جامعه شناختی، 25(2)، 299-336.
خلج‌آبادی فراهانی، فریده (1400). اهمیت ازدواج و تعیین‌کننده‌های آن با تأکید بر نقش نگرش و تجربه جنسی قبل از ازدواج در دختران دانشجو در تهران. مطالعات جمعیتی، (13)، 3-34.
خلج‌آبادی فراهانی، فریده؛ کاظمی‌پور، شهلا و رحیمی، علی (1392). بررسی تأثیر معاشرت با جنس مخالف قبل از ازدواج بر سن ازدواج و تمایل به ازدواج در بین دانشجویان دانشگاه‌های تهران. خانواده پژوهی، 9(33)، 7-28.
رحیمی، علی و رازقی نصرآباد، حجیه بی‌بی (1398). تحولات و چالش‌های ساختاری و کارکردی نهاد خانواده در ایران، یک مرور نظام‌مند. فصلنامه جمعیت، سال بیست و ششم، (109-110)، 55-90.
رازقی نصرآباد، حجیه بی‌بی (1400). بررسی وضعیت ابعاد فرهنگی اجتماعی خانواده در ایران (1400). پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات. مرکز رصد فرهنگی کشور.
رازقی نصرآباد، حجیه بی‌بی و فلاح‌نژاد، لیلا (1396). تفاوت‌های نسلی ارزش ازدواج (مورد مطالعه شهر هشتگرد). مطالعات راهبردی زنان، 19(75)، 64-84.
رستگار خالد، امیر؛ مرجانی ریک، سجاد و مشکینی ساطی، قاسم (1393). بررسی رابطه دینداری با ازدواج و خانواده. اولین کنفرانس ملی جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی، تهران.
سرائی، حسن و اجاقلو، سجاد (1392). مطالعه نسلی تغییر ازدواج در ایران، مطالعه موردی شهر زنجان. مطالعات توسعه اجتماعی ایران، سال پنجم، (6)، 20-40.
شاطریان، محسن و بالاخانه، فرزانه (1394). بررسی و سنجش سطح تحصیلات در افزایش سن ازدواج دختران. دومین همایش علمی و پژوهشی علوم تربیتی و روان‌شناسی، آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ایران.
صادقی فسایی، سهیلا و بنی جمالی، سید محسن (1396). جوانان، مقدمات ازدواج و راهبردهای ایشان در رو‌به‌رو شدن با ازدواج. فصلنامه مطالعات راهبردی ورزش و جوانان، (34)، 195-219.
صادقی، رسول و اسمعیلی، نصیبه (1399). تحلیل چندسطحی همبسته‌های فردی و استانی باروری در ایران. مطالعات راهبردی زنان، 23(90)، 37-65.
عالمی نیسی، مسعود (1395). سن ازدواج و موقعیت حرفه‌ای زنان: بررسی تطبیقی مطالعات تجربی در کشورهای مختلف. فصلنامه شورای فرهنگی و اجتماعی زنان و خانواده، سال نوزدهم، (73)، 65-94.
عباسی شوازی، محمدجلال و رشوند، مرجان (1396). سهم ارزش ازدواج بر وضعیت ازدواج زنان 34-20 ساله شهر تهران. نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، 9(24)، 164-135.
عباسی شوازی، محمدجلال و اسمعیلی، نصیبه (1400). رسانه، فرهنگ‌سازی و باروری: شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر باروری با استفاده از رویکرد فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی. مطالعات راهبردی فرهنگ، 1(1)، 7-47.
عباسی شوازی، محمدجلال و اسمعیلی، نصیبه (1401). شبیه‌سازی رفتار باروری زنان استان تهران با استفاده از رویکرد مدلسازی عامل بنیان. نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 17(33)، 77-111.
عسکری ندوشن، عباس؛ عباسی شوازی، محمدجلال و صادقی، رسول (1388). مادران، دختران و ازدواج تفاوت‌های نسلی در ایده‌ها و نگرش‌های ازدواج در شهر یزد. فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، سال یازدهم، (44)، 7-33.
ضرابی، وحید و مصطفوی، سید فرخ (1390). بررسی عوامل مؤثر بر سن ازدواج زنان در ایران؛ یک رویکرد اقتصادی. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، سال یازدهم، (4)، 33-64.
قربانی، بدیع؛ تاجیک اسماعیلی، سمیه و تربتی، سرونار (1401). رابطه میان میزان و نوع مصرف رسانه‌ای (رادیو و تلوزیون)، با مهارت‌های زندگی شهروندان تهرانی. فصلنامه علمی مطالعات فرهنگ و ارتباطات، 23(58)، 329-364.
قدسی‌پور، سیدحسن (1382). مباحثی در تصمیم‌گیری چندمعیاره. تهران: انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
قدسی‌پور، سیدحسن (1384). فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی. تهران: انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
کاظمی‌پور، شهلا (1383). تحول سن ازدواج زنان در ایران و عوامل جمعیتی مؤثر بر آن. پژوهش زنان، (10)، 103-124.
کاظمی‌پور، شهلا (1400). تغییرات فرهنگی و تحول خانواده معاصر با تأکید بر ازدواج و فرزندآوری. فصلنامه رهپویه ارتباطات و فرهنگ، 1(1)، 7-21.
ملتفت، حسین؛ نواح، عبدالرضا و ترکی هرچگانی، زهرا (1401). رابطه الگوی مصرف رسانه­ای با تغییر رفتار باروری در میان زنان همسردار شهر اهواز. تداوم و تغییر اجتماعی، 1(2)، 331-345.
مرادی، سجاد (1401). نگاهی به تغییرات میانگین سن ازدواج در ایران. سایت خبری آتی آن لاین، قابل دسترس در: https://www.atiyeonline.ir/news
میرزایی، محمد و قربانی، فرزاد (1394). جهت‌گیری ارزشی مادی‌گرایانه ـ فرامادی‌گرایانه و زمانبندی ازدواج مطالعه موردی: مردان و زنان در شرف ازدواج استان کهگیلویه و بویراحمد. نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، سال دهم، (20)، 70-49.
محمودیان، حسین (1383). سن ازدواج در حال افزایش، بررسی عوامل پشتیبان. مطالعات جامعه‌شناختی، (24)، 27-54.
محمودیان، حسین و دوراهکی، احمد (1391). عوامل مؤثر بر وضعیت ازدواج دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تهران. تحلیل اجتماعی نظم و نابرابری اجتماعی، (62)، 103-133.
محمدپور، علی و تقوی، نعمت‌الله (1392). عوامل اجتماعی بالا رفتن سن ازدواج جوانان. مطالعات جامعه‌شناسی، 5(20)، 39-53.
موحد، مجید؛ عنایت، لیلا و عباسی شوازی، محمدتقی (1385). بررسی رابطه عوامل اجتماعی و فرهنگی با نگرش دانشجویان نسبت به معاشرت و دوستی دختر و پسر قبل از ازدواج. نشریه علوم اجتماعی و علوم انسانی دانشگاه شیراز، 24(2)، 147-165.
مرکز آمار ایران (1395). نتایج سرشماری نفوس و مسکن 1395. قابل دسترس در: https://www.amar.org.ir
نیازی، محسن؛ شاطریان، محسن و شفائی مقدم، الهام (1394). بررسی نقش عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی مؤثر در نگرش منفی به ازدواج (مطالعه موردی شهروندان شهرستان کاشان). جامعه پژوهی فرهنگی، 2(6)، 27-58.
هزار جریبی، جعفر و آستین فشان، پروانه (1385). بررسی عوامل اجتماعی، اقتصادی مؤثر بر میانگین سن ازدواج زنان در سه دهه گذشته (55-85).  برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، 1(1)، 13-32.
 
Abbasi, I. S. (2019). Social media addiction in romantic relationships: Does user's age influence vulnerability to social media infidelity?. Personality and Individual Differences, (139), 277-280.
Abbasi-Shavazi, M. J.; A. Askari-Nodoushan & A. Thornton (2012). Family life and developmental idealism in Yazd, Iran. Demographic Research, (26), 207-238.
Abbasi-Shavazi, M. McDonald, J., P. & Hosseini Chavoshi, M. (2009). Family Change and Continuity in Iran: Birth Control Use before First Pregnancy. Journal of Marriage Family, 71(5), 1309–1324.
Adcox, S. (2021). What Research Says about the Generation Gap: Generational Differnces and Their Causes.
Akhter, R. & Bhat, M. R. (2018). Late Marriage Consequences and Concerns among Women of Kashmir Valley, International Journal on Arts, Management and Humanities, (7), 1-9.
Aydın, B.; Sarı, S. V. & Sahin, M. (2018). The effect of social networking on the divorce process. Universal Journal of Psychology, 6(1), 1-8.
Baby, S. (2013). AHP Modeling for Multicriteria Decision-Making and to Optimise S trategies for Protecting Coas tal Landscape Resources International Journal of Innovation. Management and Technology, 4(2), 218-227.
Becker, G. S. (1981). A Treatise on the Family. Harvard University Press, Cambridge, MA.
Becker, Gary S. (1974). A Theory of Marriage, Part II; The Journal of Political Economy, 82(2), S11-S26.
Bernardi, L.; Klarner, A. & H. Von der Lippe (2008). Job Insecurity and the Timing of Parenthood: A Comparison between Eastern and Western Germany. European Journal of Population, (24), 287-313.
Burgess, Ernest W. & Paul Wallin (1943). Homogamy in social characteristics. American Journal of Sociology, 49(2), 109-124.
Dixon, R. (1971). Explaining cross-cultural variations in age at marriage and proportions never marrying. Population Studies, (25), 215-233.
Eralp, A. & Gokmen, S. (2020). The Factors Affecting the Late Marriage and Gender Difference. Optimum Journal of Economics and Management Sciences, 7(2), 395-492.
Fahlén, S. & Oláh, L. S. (2018). Economic uncertainty and first-birth intentions in Europe. Demographic Research, (39), 795-834.
Faruq, M. O.; Rahman, M. M. & Alam, M. R. (2017). Impact of social networking sites in Bangladesh: Few Possible Solutions. International Journal of Intelligent Systems and Applications, 9(4).
Fiori, F.; Rinesi, F.; Pinnelli, A. & S. Prati (2013). Economic Insecurity and the Fertility Intentions of Italian Women with One Child.  Population Research and Policy Review, 32(3), 373-413.
Ghaghan, M. (2002). The substitution hypothesis: The impact of premarital liaisons and human capital on marital timing. Journal of Marriage and Family, 64(2), 407-419.
Goldstein, J. R. (2006). How Late Can First Births Be Postponed? Some Illustrative Population-level Calculations. Vienna Yearbook of Population Research, 153-165.
Good, W. (1963). World Revolution and Family Patterns. London: Free Press of Glencoe.
Grant, M. J. & Soler-Hampejsek, E. (2014). HIV Risk Perceptions, the Transition to Marriage, and Divorce in Southern Malawi. Studies in Family Planning, (45), 315-337.
Haotanto, A. V. (2016). Marrying Late: Pros & Cons-Why It Is No One Else’s Business.
Haris Farooq, D.; Chaudhry, A. G. & Ahmed, A. (2014). Impact of information and communication technologies on traditional wedding and funeral ceremonies in punjab. Pakistan.
Holbrook, K. (2022). Are religion and marriage connected? The Daily Universe Site, https://universe.byu.edu/
Jones, G. W. (2010). Changing Marriage Patterns in Asia. Working Paper SeriesNo.131, Asian Research Institute and Department of Sociology, National University of Singapore.
Kabir, Ahmad; Gulshana Jahan and Rukhshana Jahan (2001). Female Age at Marriage as a Determinant of Fertility. Journal of Medical Sciences, 1(6), 372-376.
Karamat, K. (2016). Perceptions on Implications of Delayed Marriage: A Case Study of Married Adults in Kuala Lumpur. International Journal of Social Science and Humanity, (6), 572-578.
Knodel, J. & Van de Walle, ́E. (1979). Lessons from the past: Policy implications of historical fertility studies’. Population and Development Review, 5(2), 217–45.
Lesthaeghe, R. (2010) The Unfolding Story of the Second Demographic Transition. Population and Development Review, 36(2), 211-251.
Nagaraj, V. (2019). 6 Tips to Fill the Generation Gap between Parent and Child. https://parenting.firstcry.com/articles/6-tips-to-fill-the-generation-gap-between-parent-and-child/
Oppenheimer, V. K. (1988). A Theory of Marriage Timing. American Journal of Sociology, 94(3), 563-591.
Peng, T. N. (2006). Trends and correlates of delayed marriage in Malaysia, and implications for development. Paper presented at the International Conference on Population and Development in Asia: Critical Issues for a Sustainable Future, 20-22 & March, Phuket, Thailand.
Raymo, J.M.; Park, H.; Xie, Y. & Yeung, W.J.J. (2015). Marriage and family in East Asia: Continuity and change. In: Cook, K.S. and Massey, D.S. (eds.). Annual Review of Sociology, (41), 471‒492.
Sagita, R (2020). The Effect of Peer Group and Religiosity on Early Marriage Motivation. 5th ASEAN Conference on Psychology, Counselling, and Humanities.
Sobotka, T.; Skirbekk, V. & D. Philipov (2010). Economic Recession and Fertility in the Developed World: A Literature Review. European Commission, Directorate-General “Employment, Social Affairs and Equal Opportunities”, Unit E1-Social and Demographic Analysis, Vienna Institute Demography
Torabi, F. & Esmaeili, N (2021). Application of neural-wavelet network in predicting the incidence of marriage and divorce in Iran. China Population and Development Studies. 4(4), 439-457.
Uecker, J.E. (2014). Religion and Early Marriage in the United States: Evidence from the Add Health Study. Scientific Study of religion, 1(53), 392-415.
Van de kaa, D. J. (1987). Europe’s Second Demographic Transition. Population Bulletin, 42(1), Washington, PRB.
Van de Kaa, D.J. (2001). Postmodern Fertility Preferences: From Changing Value Orientation to New Behavior. Population and Development Review, 27(Supp.), 290-331.
Van de Kaa, D.J. (2003). Second demographic transition. In Encyclopedia of Population, Demeny, P and McNicoll, G. (eds.). New York: Macmillan Reference. pp. 872-875. Wad worth publishing Company.