رویکردی میان‌رشته‌ای به مسئولیت مدنی دولت در خط‌مشی‌گذاری عمومی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکترای مدیریت دولتی، پردیس البرز دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 ااستاد، گروه مدیریت دولتی دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استادیار (بازنشسته)، گروه اقتصاد دانشکده اقتصاد، دانشگاه شهید بهشتی. تهران، ایران

چکیده

 


 

در نظام‌های حقوقی گوناگون دنیا، معمولاً مسئولیت مدنی دولت‌ها را برمبنای نظریۀ تقصیر بنا می‌کنند؛ به‌این‌معنا که تا زمانی‌که دولت، مرتکب نقض قانون نشود، محکوم کردن آن به پرداخت غرامت امکان‌پذیر نیست، اما سیر تحول نظریه‌های حقوقی به این‌سو پیش رفته است که در برخی کشورها، با درنظر گرفتن شرایطی، مسئولیت دولت را حتی بدون ارتکاب تقصیر نیز شناسایی می‌کنند. بااین‌حال، جبران زیان واردشده در موارد عدم تقصیر دولت، بیشتر در وقایع خاص و عینی انجام می‌شود و معمولاً زیان واردشده به مردم درنتیجۀ اقدامات کلان دولت در سطح خط‌مشی عمومی، جبران نمی‌شود. یکی از دلایل این امر، این است که حتی اگر خط‌مشی‌های عمومی با کاستی‌های فراوانی اجرا شوند، چون این خط‌مشی‌ها در قالب اقدامات حاکمیتی یا تصدی‌گری دولت و با پوشش عمل قانونی انجام می‌شوند، درعمل، دست زیان‌دیدگان و نظام قضایی در حساب‌کشی از سازمان‌های دولتی بسته است؛ بنابراین، ممکن است در خط‌مشی‌های عمومی، برخی از بزرگ‌ترین ظلم‌ها به‌صورت آشکار و پنهان رخ دهد، درحالی‌که در چارچوب مسئولیت مدنی دولت، تعریف و رسیدگی نشوند.
به‌نظر می‌رسد، در امتداد سیر تحولات نظریه‌های حقوقی و مدیریتی، می‌توان دامنۀ مسئولیت دولت را در اقدامات و خط‌مشی‌گذاری‌های عمومی نیز ردیابی، و امکان پاسخ‌گو کردن خط‌‌مشی‌گذاران را با قدرت بیشتری فراهم کرد.

تازه های تحقیق

 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Interdisciplinary Approach to Civil Liability of Government in Public Policy

نویسندگان [English]

  • Morteza Goodarzi 1
  • Ali Asghar Pourezzat Pourezzat 2
  • ahmad tavakoli 3
1 Faculty of Management, University of Tehran.Tehran Iran
2 Dept of Public Administration, University of Tehran, Tehran Iran
3 Economics and Political Science. ShahidBeheshti University Tehran, Iran
چکیده [English]

 


 

In the various legal systems of the world, governments often base the civil liability on the theory of fault; i.e. governments cannot be adjudged to pay indemnity unless they commit a violation. But the changes and evolution of the legal theories in some countries, under some circumstances, have been trending toward recognizing the liability of the governments even without committing any fault. However, compensation for damages in the absence of government fault is generally adjudged in specific objective cases, and usually damages to the public as a result of public policy are not compensated. One reason is that even if public policies are enforced with many shortcomings and deficiencies, the losers cannot claim damages because either these policies are sovereign or they include some governmental measures and legal actions. Accordingly, some of the greatest oppressions in public policy may occur, while these oppressions are not defined and dealt with in the context of civil liability of the governments.
As the legal and managerial theories evolve, it seems that the scope of government responsibility for public policy can also be traced and made possible for policymakers to be held accountable.
In this article, after a brief review of the theoretical literature of the research subject, using an analogy-based reasoning approach, an innovative model for recognition of oppression has been proposed and the necessity of combating oppression in the judicial system of the country has been emphasized.

کلیدواژه‌ها [English]

  • government liability
  • Public Policy
  • Oppression
  • Judicial System
 
 
http://rc.majlis.ir
https://www.mizanonline.com/fa/news/533442
ابن‌خلدون، عبدالرحمن (1336)، مقدمه، جلد اول، ترجمه محمد پروین گنابادی، چاپ نخست.
ادیبی‌مهر، محمد؛ سلطانی، عین‌اله (1397)، «مبانی مسئولیت مدنی در امور مالی دولت از منظر فقه و حقوق موضوعه»، پژوهش‌های فقه و حقوق اسلامی، سال پانزدهم، شماره پنجاه‌و‌چهار.
بانک توسعه آسیایی (1395)، چالش‌های اجرای اصلاحات قضایی در دسترسی به عدالت، ترجمه لیلی منفرد، تهران: پژوهشگاه قوه قضائیه.
پروین، فرهاد (1382)، «اهداف و وظایف قوه قضائیه در قانون اساسی»، اندیشه حوزه، شماره 43 و 44.
خامنه‌ای، سیدعلی (1396)، سخنان رهبر انقلاب در دیدار رئیس و مسئولان قوه قضائیه، تاریخ دسترسی: 27/04/1398، دردسترس در:
خبرگزاری میزان (1398)، «با خودروسازانی که قیمت و زمان تحویل را به میل خود تغییر دهند برخورد شود»، تاریخ انتشار: 24/04/1398، دردسترس در:
خویینی، غفور؛ مجتهد سلیمانی، ابوالحسن؛ بحرینی، سید امیرحسین (1397)، «مسئولیت مدنی و اخلاقی دولت در اعمال سیاست‌های مالی برمبنای ضابطه تقصیر سنگین»، پژوهش‌های اخلاقی، سال نهم، شماره 1.
دانایی‌فرد، حسن؛ جوانعلی آذر، مرتضی (1398)، خط‌مشی‌گذاری عمومی و ساخت واقعیت اجتماعی، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
رضایی‌زاده، محمدجواد؛ عطریان، فرامرز (1392)، «مسئولیت مدنی دولت ناشی از تصویب، تغییر و یا عدم اجرای طرح‌های شهری»، حقوق اداری، سال اول، شماره 1.
رضوانی‌فر، محمدمهدی (1396)، «بررسی جایگاه و صلاحیت‌های دیوان محاسبات کشور در چرخه نظارت بر سیاست‌های کلی نظام»، دانش حقوق و مالیه، سال اول، شماره 2.
صالحی مازندرانی، محمد (1393)، «مطالعه تطبیقی مبنا و ماهیت مسئولیت مدنی دولت»، حقوق تطبیقی، شماره 103.
فیرحی، داوود (1386)، «تأملی بر نظریه ابن‌خلدون درباره عدالت»، روزنامه ایران. 01/10/ 1386، ص 10.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (1395). درگاه اینترنتی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دردسترس در:
محمدی ری‌شهری، محمد (1388)، مبانی شناخت، قم: دارالحدیث.
معمارزاده طهران، غلامرضا؛ میرسپاسی، ناصر؛ جلیلی، سودابه (1392)، «ارائه مدل برای ارزیابی اثربخشی اجرای خط‌مشی‌های عمومی جمهوری اسلامی ایران در حوزه بهداشت و درمان»، رسالت مدیریت دولتی، سال دوم، شماره چهارم.
نهج‌البلاغه، مجموعه خطبه‌ها و نامه‌ها و کلمات قصار امام علی(ع)، گردآورنده سید رضی، ترجمه محمد دشتی، تهران: یاسین نور.
واعظی، رضا؛ شریف‌زاده، فتاح؛ محمدی، محسن (1395)، «شناسایی و اولویت‌بندی الگوهای ارزیابی خط‌مشی عمومی»، فصلنامه علوم مدیریت ایران، سال دهم، شماره 40.
واعظی، رضا؛ محمدی، محسن (1395)، «الگویی برای ارزیابی خط‌مشی‌های عمومی در ایران (مطالعه خط‌مشی مالیات بر ارزش افزوده)». چشم‌انداز مدیریت دولتی، شماره 29.
الوانی، سیدمهدی؛ هاشمیان، سید محمدحسین (1387)، «بازخوانی دانش سیاست‌گذاری در زمینه پست‌مدرنیسم: شکل‌گیری خط مشی در عصر پست‌مدرن»، فصلنامه علمی‌ـ‌پژوهشی روش‌شناسی علوم انسانی، سال 14، شماره 56.
هاولت، مایکل؛ رامش، ام. پرل، آنتونی (2006)، مطالعه خط‌مشی عمومی؛ چرخه‌های خط‌مشی و زیرنظام‌های خط‌مشی، ترجمه عباس منوریان و ابراهیم گلشن، تهران: کتاب مهربان.
 
Anderson, James H; Bernstein, David S. and Gray Chery W.  (2005), Judicial Systems in Transition Economies; Assessing the Past, Looking to the Future, Washington, D. The International Bank for Reconstruction and Development/The World Bank, Washington, D.C.
Armytage, Livingston (2011), "Judicial Reform in Asia Case Study of ADB’s Experience: 1990-2007", Hague Journal on the Rule of Law, 3: 70–105.
Carrabine, Eamonn. Cox, Pam. Lee, Maggy. Plummer, Ken and South, Nigel (2009), Criminology: A Sociological Introduction (Second edition), by Routledge 270 Madison Avenue, New York, NY 10016.
Cowling, Mark (2006), "Postmodern Policies? The Erratic Interventions of Constitutive Criminology, Internet Journal of Criminology.
Federico, Giuseppe Di (2012), "Judicial Accountability and Conduct: An Overview", Judicial Independence in Transition, pp 87-118.
Henry, Stuart and Lanier, Mark M (1998), "The Prism of Crime: Arguments for an Integrated Definition of Crime". Justice Quarterly, VOL. 15.
Kim, Joongi (2007), "The Judiciary's Role in Good Governance in Korea", Policy and Society, 26: 2, 15-32, DOI: 10.1016/S1449-4035(07)70106-6.
Madfis, Eric (2014), Postmodern Criminology; The Encyclopedia of Theoretical Criminology, First Edition,  Edited by J. Mitchell Miller, Blackwell Publishing Ltd.
Mollah, Awal Hossain (2014), "Judicial Activism and Human Rights in Bangladesh: a Critique", International Journal of Law and Management, Vol. 56, Issue: 6, pp.475-494, Permanent link to this document: https://doi.org/10.1108/IJLMA-07-2013-0029.
Neudorf, Lorne (2017), "The Problem of Judicial Independence", Springer International Publishing, The Dynamics of Judicial Independence, pp 1-45.
Pierce, Jonathan J., Siddiki, Saba, Jones, Michael D., Schumacher, Kristin, Pattison, Andrew, and Peterson, Holly (2014), "Social Construction and Policy Design: A Review of Past Applications", The Policy Studies Journal, Vol. 42, No. 1.
Schram, Sanford f (1993), "Policy Postmodern Policy Analysis: Discourse and Identity in Welfare Policy", Poficy Sciences, No. 26, 249-270, 1993.