مسئله اجتماعی از منظر پارادایم مدرن و ‌پست‌مدرن (با تأکید بر اندیشه‌های مارکس، دورکیم، وبر، و دریدا)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشجوی دکترای بررسی مسائل اجتماعی ایران

چکیده

 


 

هدف پژوهش حاضر، بررسی «مسئله اجتماعی» از منظر دو پارادایم مدرن و ‌پست‌مدرن است. سیر اندیشۀ اجتماعی در اروپا، پس از رنسانس شاهد ظهور دو منظومۀ فکری جداگانه بوده است که در قالب دو جریان «مدرن» و «‌پست‌مدرن» قابل‌تفکیک است. هریک از این رویکردها، براساس بنیادهای معرفت‌شناختی خود، مسئله اجتماعی را به شیوۀ خاص تعریف و معنا می‌کنند؛ به‌گونه‌ای که در هریک از رویکردهای نظری مدرن و ‌پست‌مدرن، مسئله اجتماعی، وجه تعریفی و چارچوب تبیینی متفاوتی می‌یابد. درهمین‌راستا، با اتکا به «روش تحلیل محتوای کیفی»، اندیشه‌های اجتماعی کارل مارکس، امیل دورکیم، و ماکس وبر، به‌عنوان اندیشمندان کلاسیک و مدرن جامعه‌شناسی و ژاک دریدا، به‌عنوان مهم‌ترین چهرۀ پساساختاگرایی، در مورد مفهوم مسئلۀ اجتماعی واکاوی شده است. نتایج تحلیل نشان می‌دهد، از منظر اندیشه اجتماعی مدرن، مسئله اجتماعی، وجودی عینی داشته و می‌توان آن را از طریق علمِ جامعه‌شناسی، تبیین و پیش‌بینی کرد؛ درحالی‌که به‌نظر دریدا، مسئلۀ اجتماعی، برساخته‌ای اجتماعی است که منبع تولید آن، قدرت است و هیچ معیار صدق و کذبی برای شناخت آن وجود ندارد. اندیشمندان مدرن در این مورد، درصدد «مسئله‌شناسی» و تعیین سازوکار شناخت مسئله اجتماعی، و در نقطه مقابل، اندیشمندان پساساختارگرا، قائل به «مسئله‌سازی» هستند.

تازه های تحقیق

 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Social Question from the Perspective of the Modern Paradigm and the Postmodern(Emphasizing the Views of Marx, Durkheim, Weber and Derrida)

نویسندگان [English]

  • Hamid Parsania 1
  • Nourollah Nourani 2
1 Associate Professor, Department of Sociology, Faculty of Social Sciences, University of Tehran
2 Ph.D. Student in Social Studies of Iran
چکیده [English]

 


 

The purpose of this article is to study and analyze the "social issue" from the perspective of the modern and postmodern paradigm. In European social thought, since the Renaissance, it has witnessed the emergence of two separate thought systems, which can be divided into two modes: "modern" and "postmodern." Each of these approaches, based on their epistemological foundations, defines the social problem in a particular way. In each of the modern theoretical and postmodern approaches, the social problem has a different definition and explanation framework. In this regard, relying on the "method of qualitative content analysis" of the social ideas of Karl Marx, Emile Durkheim and Max Weber as classical and modern thinkers of sociology and Jacques Derrida as the most important figure of post-structuralism around the concept of problem. Social has been analyzed. The results of the analysis show that from the point of view of modern social thought, social issue has an objective existence and can be discovered, explained and predicted through the science of sociology. For Derrida, however, is a socially constructed social issue that is the source of power, and there are no false and true criteria for its recognition. Modern thinkers in the field of social problem tend to "problematize" and determine the mechanism of recognition of social problem, but on the other hand, post-structuralist thinkers believe in "problem-making".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Issue
  • Modern Science
  • Modern Theoretical Approach
  • Postmodern Theoretical Approach
  • Post-Structuralism
 
 
استونز، راب (1390)، متفکران بزرگ جامعه‌شناسی، ترجمه مهرداد میردامادی، تهران: نشر مرکز.
اسمیت، فیلیپ (1383)، درآمدی بر نظریه فرهنگی، ترجمه حسن پویان، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
آرون، ریمون (1377)، مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه‌شناسی، ترجمه باقر پرهام، تهران: انتشارات ‌علمی ‌و فرهنگی.
الیوت، آنتونی؛ ترنر، برایان (1390)، برداشت‌هایی در نظریه اجتماعی معاصر، ترجمه فرهنگ ارشاد، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
برت، پاتریک (1388)، نظریه‌های جامعه‌شناسی، ترجمه محمد خاکی، تهران: رخداد نو.
بنتون، تد؛ کرایب، یان (1384)، فلسفه علوم اجتماعی، ترجمه شهناز می‌پرست و محمود متحد، تهران: آگه.
پارسانیا، حمید (1387)، «نسبت علم و فرهنگ»، فصلنامه تخصصی راهبرد فرهنگ، سال اول، شماره 2.
ــــــــــــ (1387)، «بازسازی علم مدرن و بازخوانی علم دینی»، فصلنامه تخصصی راهبرد فرهنگ، سال اول، شماره 3.
توسلی، غلامعباس (1382)، نظریه‌های جامعه‌شناسی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
خاکی قراملکی، محمدرضا (1391)، گفتمان تجدد، قم: کتاب فردا.
دریدا، ژاک (1395الف)، نوشتار و تفاوت، ترجمه: عبدالکریم رشیدیان، تهران: نشر نی.
ــــــــــ (1395ب)، اسطوره‌شناسی سفید، ترجمه مهدی پارسا، تهران: انتشارات شوند.
ــــــــــ (1393الف)، فروید و صحنه نوشتار، ترجمه مهدی پارسا، تهران: انتشارات روزبهان.
ــــــــــ (1393ب)، درباره روح ‌هایدگر و این مسئله، ترجمه ایرج قانونی، تهران: نشر ثالث.
ــــــــــ (1392الف)، واسازی هگل، ترجمه محمدمهدی اردبیلی، تهران: انتشارات رخداد نو.
ــــــــــ (1392ب)، مواضع، ترجمه پیام یزدان‌جو، تهران: نشر مرکز.
ــــــــــ (1388)، درباره گراماتولوژی، ترجمه مهدی پارسا، تهران: رخداد نو.
ـــــــــ (1385)، دیکانستراکشن و پراگماتیسم، ترجمه شیوا رویگریان، تهران: انتشارات گام نو.
دورکیم، امیل (1394الف)، درباره تقسیم کار، ترجمه باقر پرهام، تهران: نشر مرکز.
ــــــــ (1383)، قواعد روش جامعه‌شناسی، ترجمه علی‌محمد کاردان، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
ـــــــ (1394ب)، صور بنیانی حیات دینی، ترجمه باقر پرهام، تهران: نشر مرکز.
ـــــــ (1391)، جامعه‌شناسی و فلسفه، ترجمه مرتضی ثاقب‌فر، تهران: انتشارات علم.
ـــــــ (1378)، خودکشی، ترجمه نادر سالارزاده، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی(ره).
ـــــــ (1376)، تربیت و جامعه‌شناسی، ترجمه علی‌محمد کاردان، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
رابینگتن، ارل؛ واینبرگ، مارتین (1386)، رویکردهای نظری هفت‌گانه در بررسی مسائل اجتماعی، ترجمه رحمت‌ا... صدیق سروستانی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
رایف، دانیل و همکاران (1385)، تحلیل پیام‌های رسانه‌ای (کاربرد تحلیل محتوای کمی ‌در تحقیق)، ترجمه مهدخت بروجردی علوی، تهران: سروش.
ریتزر، جرج (1383)، نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
ــــــــــ (1392)، مبانی نظریه ‌جامعه‌شناختی معاصر و ریشه‌های کلاسیک آن، ترجمه شهناز مس‌می‌پرست، تهران: نشر ثالث.
دیلینی، تیم (1390)، نظریه‌های کلاسیک جامعه‌شناسی، ترجمه بهرنگ صدیقی و وحید طلوعی، تهران: نشر نی.
سیدمن، استیون (1390)، کشاکش آراء در جامعه‌شناسی، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
کاف، ای.اس و دیگران (1388)، چشم‌اندازهایی در جامعه‌شناسی، ترجمه بهزاد احمدی و امید قادرزاده، تهران: انتشارات کویر.
کرایب، یان (1391)، نظریه اجتماعی کلاسیک، ترجمه شهناز مس‌می‌پرست، تهران: آگه.
کریپندورف، کلوس (1378)، تحلیل محتوا: مبانی روش‌شناسی، ترجمه هوشنگ نائبی، تهران: انتشارات روش.
کوزر، کوئیس (1382)، زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.
گیدنز، آنتونی (1381)، جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
مارکس، کارل؛ انگلس، فریدریش (1395الف)، ایدئولوژی آلمانی، ترجمه تیرداد نیکی، تهران: انتشارات فردوس.
ــــــــــــــــــــــ (1394الف)، مانیفست کمونیست، ترجمه مسعود صابری، تهران: انتشارات طلایه پرسو.
ــــــــــــــــــــــ (1394ب)، سرمایه، نقد اقتصاد سیاسی، ترجمه حسن مرتضوی، جلد اول، تهران: انتشارات آگاه.
ــــــــــــــــــــــ (1393الف)، سرمایه، نقد اقتصاد سیاسی، ترجمه حسن مرتضوی، جلد دوم، تهران: انتشارات لاهیتا.
ــــــــــــــــــــــ (1393ب)، نبردهای طبقاتی در فرانسه، ترجمه باقر پرهام، تهران: نشر مرکز.
ــــــــــــــــــــــ (1393ج)، هیجدهم برومر لوئی بناپارت، ترجمه باقر پرهام، تهران: نشر مرکز.
ــــــــــــــــــــــ (1395ب)، جنگ داخلی در فرانسه، ترجمه باقر پرهام، تهران: نشر مرکز.
ــــــــــــــــــــــ (1367)، مقدمه‌ای بر نقد فلسفه حق هگل، ترجمه رضا سلحشور، تهران: انتشارات نقد.
مری روسنائو، پائولین (1380)، ‌پست‌مدرنیسم و علوم اجتماعی، ترجمه محمدحسین کاظم‌زاده، تهران: نشر آتیه.
وبر، ماکس (1388)، اخلاق پروتستان و روح سرمایه‌داری، ترجمه پریسا منوچهری کاشانی، تهران: انتشارات شرکت ‌علمی ‌و فرهنگی.
ـــــــــ (1392الف)، روش‌شناسی علوم اجتماعی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر مرکز.
ـــــــــ (1389)، دین، قدرت و جامعه، ترجمه احمد تدین، تهران: نشر هرمس.
ـــــــــ (1390)، دانشمند و سیاستمدار، ترجمه احمد نقیب‌زاده، تهران: انتشارات علم.
ـــــــــ (1392ب)، مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی، ترجمه احمد صدراتی، تهران: نشر مرکز.
ـــــــــ (1393)، سوسیالیسم، ترجمه حسام حسین‌زاده، تهران: انتشارات کتاب فردا.
ـــــــــ (1397)، اقتصاد و جامعه، ترجمه عباس منوچهری و دیگران، تهران: سمت.
هولستی، اُل‌ـ‌آر (1380)، تحلیل محتوا در علوم اجتماعی و انسانی، ترجمه نادر سالارزاده امیری، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی(ره).
 
Cross, Steve (2011), Sociological Theory and Analysis, University of London.
Johnson, Doyle Paul (2008), Contemporary Sociological Theory (An Ntegrated Multi-Level Approach), Spring Street, New York.
Mouzelis, Nicos (2008), Modern and Postmodern Social Theorizing, New York: Cambridge University Press.
Layder, Derek (2004), Understanding Social Theory, Londen:SAGE Publications.
Porter, Theodore and Ross, Dorothy (2008), The Modern Social Sciences, Cambridge University Press.
Julian, H. (2008), "Content Analysis", In: L. Given, The SAGE Encyclopedia of Qualitative Research Methods, Londen: Sage Publications.
Parrillo, Vincent (2005), Contemporary Social Problems, Pearson Publications, 6th ed.
Sullivan, Thomas (2016), Introduction to Social Problems, Pearson Publications, 10th ed.
Eitzen, Stanley and Baca Zinn, Maxine and Smith, Kelly Eitzen (2012), Social Problems, Allyn & Bacon Publications, 12th ed.
Kornblum, William; Julian, Joseph and Smith, Carolyn (2012), Social Problems.
Mooney, Linda; Knox, David and Schacht, Caroline (2009), Understanding Social Problems, Wadsworth, Cengage Learning Publications, 6th ed, Vol 1 and 2.
Best, Joel and Harris, Scott (2013), Making Sense of Social Problems: New Images, New Issues, Lynne Rienner Publication.
Smith, Robert (2011), Multilevel Modeling of Social Problems, Springer Publication.
Peyrot, Mark and Burns, Stacy Lee (2010), "New approaches to Social Problems Treatment, Emerald Publication, Vol. 17.