سیاستگذاری فرهنگی جمهوری اسلامی ایران: پیشینه، الگوها، و آسیب‌ها (با تأکید بر مفهوم مرجعیت)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری سیاستگذاری عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان، زنجان، ایران

2 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان، زنجان، ایران

چکیده

 


 

در این مقاله به بررسی آسیب‌شناسانۀ نظام سیاستگذاری فرهنگی کشور با تأکید بر مفهوم «مرجعیت» می‌پردازیم. در حوزۀ سیاستگذاری، ارزش‌های حاکم بر ایده‌ها و تصورات بازیگران عرصۀ سیاستگذاری، محتوای سیاست‌ها را شکل می‌دهد؛ این مرحله، نقطۀ آغازین تأثیر مرجعیت بر امر سیاستگذاری است. اکنون تفاوت‌های موجود در تعریف، حدود، و گستره فرهنگ از نگاه بازیگران سیاستگذاری، کاملاً قابل‌فهم، و به‌تبع آن، مرجعیت در سیاستگذاری فرهنگی نیز متفاوت و گاهی متعارض خواهد بود. از دریچه مرجعیت آنچه در نتیجۀ ارزیابی وضعیت سیاستگذاری فرهنگی کشور به‌دست می‌آید، یک یا چندین گزاره‌ از این گزاره‌ها است: امکان یا امتناع در سیاستگذاری، دلیل سیاستگذاری، رویکرد مختار در اصل مداخله، و سازوکار مداخله دولت در سیاستگذاری فرهنگی. افزون‌بر این موارد، در مقاله حاضر موضوعات فقر سیاست یا کثرت سیاست، و ضعف محتوایی سیاست یا نقص اجرا بررسی شده است. با وجود اینکه سال‌ها از آغاز سیاستگذاری فرهنگی در ایران می‌گذرد، و به‌رغم شکل‌گیری گفتمان‌های آموزش‌محور، مدیریت و برنامه‌ریزی فرهنگی، و مهندسی فرهنگی در فرایند سیاستگذاری فرهنگی، در مقام عمل، در ایران با پراکندگی تصمیم‌گیری‌ها و تنوع مرجعیت‌ها روبه‌رو هستیم که برون‌داد آن‌ها، در بسیاری از موارد، تعارض و تناقض متقابل میان اقدامات نهاد‌ها و مجموعه‌های فرهنگی درون نظام بوده است. نگاه نقادانه‌ای به پیشینه و الگو‌های سیاستگذاری فرهنگی جمهوری اسلامی ایران از چشم‌انداز مرجعیت، با بهره‌گیری از منابع مکتوب و مبتنی‌بر روش توصیفی و تحلیلی، ضمن شناسایی آسیب‌های ناشی از وضعیت موجود‌، ما را به توصیه‌های سیاستی حاصل از این پژوهش رهنمون می‌سازد.

تازه های تحقیق

 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Cultural Policy Making of the Islamic Republic of Iran: Backgrounds, Patterns and Injuries (Emphasizing the concept of referential)

نویسندگان [English]

  • Mahdi Ramezani 1
  • Asghar Partovi 2
  • Hassan eyvazzadeh 2
  • Farshid Jafari 2
1 PhD Student of Public Policy, Islamic Azad University of Zanjan, Zanjan, Iran
2 Assistant Professor of Political Science, Islamic Azad University of Zanjan, Zanjan, Iran
چکیده [English]

 


 

In the policy, the values of politics makers shape the content of policies. This is the starting point for the influence of referential on policy making.when the definition, scope of culture differ from the viewpoint of policy makers, will differ in referential of cultural policy.From the point of view of referential, what is obtained as a result of the assessment of the cultural policy situation in the country is one or more propositions of these propositions: the possibility or refusal of policy, the reason for policy, the principle of intervention in the principle of intervention and the mechanism of government intervention in cultural policy. In addition, poverty Or the plurality of politics, the content's weakness of the policy, or the failure of the implementation in this article is studied.Despite the fact that many years have passed since the beginning of cultural policy in Iran, in spite of the formation of educational discourses, cultural management and cultural planning and cultural engineering, but in practice, we are faced with the dispersion of decisions and diversity of authority, which is reflected in their incidence in many cases The mutual conflict between the actions of cultural institutions within the system has been.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • culture
  • cultural policy
  • reference
  • public policy
 
 
آشوری، داریوش (1386)، تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ، تهران: نشر آگه.
اشتریان، کیومرث (1385)، آسیب‌شناسی فرایند سیاستگذاری عمومی در ایران، تهران: سخنرانی در دفتر مطالعات سیاسی وزارت کشور.
اکبری، محمدعلی (1383)، «تجربیاتی از برنامه‌ریزی فرهنگی در ایران (57-20)»، فصلنامه فرهنگ عمومی، شماره 43.
اصول سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (1371)، تهران: دبیرخانه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی.
الوانی، سیدمهدی؛ هاشمیان، سیدحسین‌ (1387)، «ارائه مدل بومی سیاستگذاری متوازن بخش فرهنگ»، همایش توسعه و تحول بخش فرهنگ.
ایوانز، گریم (1381)، «برنامه‌ریزی فرهنگی: مفهومی هنوز مبهم»، ترجمه پرویز اجلالی، فصلنامه فرهنگ عمومی، شماره 33.
چلبی، مسعود (1375)، جامعه‌شناسی نظم، تهران: نشر نی.
حقیقت، صادق (1391)، روش‌شناسی علوم سیاسی، تهران: انتشارات دانشگاه مفید.
خادم، امیررضا (1385)، «مدیریت راهبردی فرهنگ»، ماهنامه مهندسی فرهنگی، شماره 6 و 7.
ذکایی، سعید؛ شفیعی، محمد (1389)، «کالبدشکافی سیاستگذاری فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره 20.
زیباکلام، صادق (1394)، نامه به علی مطهری درباره بودجه فرهنگی.
شریفی، سیدعلیرضا؛ فاضلی، عبدالرضا (1391)، «واکاوی سیاستگذاری فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران (آسیب‌ها و راهبردها)»، مجلس و راهبرد، سال 19، شماره 96.
شکیبانیا‌، مهدی‌ (1385)، «نگرشی بر ابعاد برنامه‌ریزی فرهنگی»، فصلنامه مهندسی فرهنگی‌، دبیرخانه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، شماره 49.
صالحی امیری، سیدرضا (1387)، مبانی برنامه‌ریزی و سیاستگذاری فرهنگی‌، تهران: انتشارات مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام.
فاضلی، نعمت‌ا... (1386)، جزوه درسی سیاستگذاری فرهنگی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
فیاض‌، ابراهیم‌ (1385)، «تأثیر چگونگی تعریف فرهنگ بر برنامه‌ریزی و سیاستگذاری فرهنگ»، فصلنامه شورای فرهنگ عمومی، شماره 3.
طلوعی، عباس؛ داووی، مرتضی (1388)، «شناسایی فعالیت‌های موازی سازمان تبلیغات و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی»، پژوهشنامه، شماره 37.
کاشی، غلامرضا (1379)، «سیاست‌گذاری اقتدارگرایانه و دموکراتیک فرهنگی»، به‌نقل از کتاب: سیاست‌گذاری و فرهنگ در ایران امروز، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
کاوند، رضا‌ (1387)، «گفتمان سیاستگذاری فرهنگی در ایران»، همایش ملی توسعه و تحول در فرهنگ وهنر.
کرمانی، علیرضا (1383)، «سیاستگذاری فرهنگی در ایران‌؛ واقعیت‌ها و مشکلات»، تهران: پژوهش‌نامه ادبیات کودک و نوجوان، شماره 35.
کریم‌الدینی‌، امین (31/4/1388)، «بایسته‌های سیاستگذاری و خط‌مشی‌گذاری فرهنگی‌»، تهران: ایسنا نیوز‌.
کمالی، یحیی (1393)، «توسعه پایدار به‌مثابه مرجعیت سیاستگذاری و مدیریت توسعه»، بیستمین همایش ملی انجمن متخصصان محیط زیست ایران.
ﮔﻮردن، ﻛﺮﻳﺴﺘﻮﻓﺮ؛ ﻣﺎﻧﺪی، ﺳﺎﻳﻤﻮن (1381)، دﻳﺪﮔﺎه‌ﻫﺎی اروﭘﺎﻳﻲ درﺑﺎره ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ، ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻫﺎدی ﻏﺒﺮاﺋﻲ، ﺗﻬﺮان: دفتر ﭘﮋوهش‌های ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ.
مقدم‌فر، عطاا... (1397)، آسیب‌ها و انتظارات نهفته فرهنگی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
مولر، پیر (1383)، سیاست‌گذاری عمومی، ترجمه حمیدرضا ملک‌محمدی، تهران: دادگستر.
ملک‌محمدی، حمیدرضا؛ کمالی، یحیی (1395)، «بررسی مفاهیم پارادایم، مرجعیت و ائتلاف حامی در سیاست‌گذاری عمومی»، فصلنامه سیاست‌، دوره 46، شماره 1.
مقتدایی‌، مرتضی؛ ازغندی، علیرضا (1395)، «آسیب‌شناسی سیاستگذاری فرهنگی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، سال 12، شماره 34.
میرزمانی، اعظم (1396)، فرهنگ و درس‌آموزی خط‌مشی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
وحید، مجید (1388)، سیاستگذاری عمومی، تهران: نشر میزان
ـــــــــــ (1384)، «نگاهی به مشکل سیاستگذاری عمومی در ایران در قالب جامعه‌شناسی سازمان‌ها و با بهره‌گیری از مفهوم مرجعیت»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره 4.
وحید، وحید‌؛ اسماعیلی‌فرد، مریم (1393)، «کنوانسیون حفظ و ترویج تنوع بیان‌های فرهنگی و رویکرد جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اروپا نسبت به آن»، راهبرد اجتماعی‌ـ‌فرهنگی‌، سال سوم، شماره 11.