مجازی شدن کنش‌های نسلی: مطالعه‏ی فرآیند برساخت معناهای نسلی در شبکه‏های اجتماعی مجازی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جامعه شناسی، گروه علوم اجتماعی دانشگاه مازندران

2 کارشناسی ارشد علوم اجتماعی(مطالعات جوانان) دانشگاه مازندران

3 دانشجوی دکترای جامعه ‏شناسی اقتصادی و توسعه دانشگاه اصفهان

چکیده

 


 

گسترش شبکه‏های مجازی و اینترنت، شیوه‏های اجتماعی شدن را دچار چالش اساسی کرده است؛ به‌نحوی‌که سبب شده است تا جامعه شناسان از مفهوم «اجتماعی‏شدن آنلاین» سخن بگویند. تفاوت نسل‏ها در فرایند اجتماعی شدن (مجازی و غیرمجازی)، ممکن است موجب شکل‏گیری معناها و ابژه‏های معنا‏بخش متفاوتی شود. روش پژوهش حاضر، مبتنی بر پارادایم تفسیری - برساختی بوده است که با بهره‏گیری از روش «مردم‏نگاری مجازی» صورت گرفته است. جامعه نمونه‏ تحقیق، 27 نفر از کنشگران شبکه‏های اجتماعی مجازی فعال در تلگرام و وایبر بوده‌اند که به شیوه‏ی نمونه‏گیری نظری و هدفمند انتخاب شدند. داده‏های این پژوهش از طریق مصاحبه کیفی عمیق و باز جمع‌آوری‌شده است. یافته‏های پژوهش حاضر نشان داده است: محدودیت‏های جهان عینی ازیک‌طرف و فانتزی‏های فضای مجازی از طرف دیگر، سوژه‏های جوان را به سمت استفاده از شبکه‏های اجتماعی مجازی و نهایتاً به «مجازی شدن کنش» رهنمون می‌کند. سوژه‌های مجازی، جهان ذهنی خاص خود را بر می‌سازند که به‌کلی می‌تواند به لحاظ معناها و ابژه‌ها همچنین سیالیت و سرعت تغییر، متفاوت از جهان عینی و واقعی باشد. نتایج پژوهش نشان داد: استفاده و عضویت در شبکه‏های اجتماعی مجازی، سبب برساخت شکاف‌های معنایی درون‏نسلی، سرگردانی معنایی و سیالیت ابژه‏گی و نوعی دو مرکزی شدن معناهای نسلی شده است که این مسئله می‌تواند تمایز معنایی و هویتی بین نسل‌ها، همچنین شکاف نسلی را سبب شود.

تازه های تحقیق

 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

..

نویسندگان [English]

  • Nader Razeghi 1
  • Ferdos Hatami Taher 2
  • Nariman Mohammadi 3
1 Associate Professor, University of Mazandaran
2 MA in Youth Study, at the University of Mazandaran
3 PhD Candidate in Sociology of Economic and Development, University of Isfahan
چکیده [English]

 


 

.

کلیدواژه‌ها [English]

  • virtual social networks
  • virtualization of actions
  • generational objects
  • Generation Gap
 
 

الف) فارسی

آزاد ارمکی، تقی (1386)، «فرایند تغییر نسلی؛ بررسی فراتحلیل در ایران»، جوانان و مناسبات نسلی، شماره 1: 68-41.
بالس، کریستوفر (1380)، «ذهنیت نسلی: دیدگاهی روانکاوانه درباره اختلاف نسل‌ها»، ترجمه حسین پاینده، ارغنون، شماره 19.
بودریار، ژان (1389)، در سایه اکثریت‌های خاموش، ترجمه پیام یزدانجو، تهران: مرکز.
بوستانی، داریوش و احمد محمدپور (1388)، «بازسازی معنایی جهت‏گیری جنسیتی پسران نسبت به دختران (ارائه یک نظریه زمینه‏ای)»، مطالعات راهبردی زنان، شماره 44: 31-1.
جمشیدیها، غلامرضا و کمال خالق پناه ( 1388 )، «دگرگونی نسلی و هویت اجتماعی در کردستان: مطالعه جوانان شهر سقز»، پژوهشجوانان،فرهنگوجامعه، شماره 2.
چیت‌ساز قمی، محمدجواد (1386)، «بازشناسی مفاهیم نسل و شکاف نسلی»، جوانان و مناسبات نسلی، شماره 1.
ساروخانی، باقر و مجتبی صداقتی‌فرد (1388)، «شکاف نسلی در خانواده ایرانی؛ دیدگاه‏ها و بینش‏ها»، پژوهش‌نامه علوم اجتماعی، سال سوم، شماره 4: 31-7.
سهراب‏زاده، مهران (1388)، «مقایسه ذهنیت نسلی و بین‏نسلی در نسل‏های دانشگاهی پس از انقلاب اسلامی»، تحقیقات فرهنگی ایران، سال دوم، شماره 4: 294-263.
شرکت مخابرات ایران (1393)، نگاهی به وضع شبکه مخابراتی کشور، قابل دسترس در:
علیزاده، توحید و نریمان محمدی (1394)، «بررسی نقش شبکه‏ اجتماعی وایبر در برساخت هویت نسلی جوانان»، ‏ مطالعات فرهنگ- ارتباطات، سال شانزدهم، شماره 32.
فلیک، اووه (1387)، درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه هادی جلیلی، چاپ دوم، تهران: نی.
قربانی، فاطمه، غلامرضا بهروزی‌لک و محمدصادق جمشیدی‏راد (1394)، تحلیل گفتمانی چالش‌های جهانی‌شدن بر هویت نسل سوم انقلاب اسلامی (با تأکید بر روش تحلیل گفتمان لاکلا و موفه)، پژوهش‏های انقلاب اسلامی، سال چهارم، شماره 15: 192- 167.
کلانتری، عبدالحسین و حسین حسنی (1387)، «رسانه‌های نوین و زندگی روزمره: تأثیر تلفن همراه بر هویت و سبک زندگی جوانان»، رسانه، شماره 76.
کوثری، مسعود (1387)، «نسل‌های ایکس، وای و زد و سیاست‌گذاری فرهنگی در ایران»، راهبرد فرهنگ، شماره 3.
لیتل، دانیل (1373)، تبیین در علوم اجتماعی، درآمدی به فلسفه علمالاجتماع، ترجمه عبدالکریم سروش، تهران: صراط.
مانهایم، کارل (1380)، ایدئولوژی و اتوپیا، ترجمه فریبرز مجیدی، تهران: سمت.
محمدپور، احمد و محمدتقی ایمان (1387)، «بازسازی معنایی پیامدهای تغییرات اقتصادی در منطقه اورامان تخت کردستان ایران: ارائه یک نظریه زمینه‌ای»، رفاه اجتماعی، سال هفتم، شماره 28: 213-191.
محمدپور، احمد (1389)، روش در روش، درباره‏ ساخت معرفت در علوم انسانی، تهران: جامعه‏شناسان.
محمدپور، احمد (1390)، ضد روش: مراحل و رویه‌های عملی در روش‌شناسی کیفی، تهران، جامعه‌شناسان.
مسجدی آرانی، مصطفی (1393)، «معجزه دسترسی‌پذیری و رایگانی؛ چرا وایبر در ایران رشد کرد»، مدیریت ارتباطات، شماره 53.

ب) لاتین

Abidin, Crystal (2015), “Ethnography and virtual worlds: a handbook of method, by Tom Boellstorff, Bonnie Nardi, Celia Pearce and T.L. Taylor”, Anthropological Forum: A Journal of Social Anthropology and Comparative Sociology, Vol.25, No.3: 306-308.
Axelsson, Ann-Sofie (2010), “Perpetual and personal: Swedish young adults and their use of mobile phones”, New Media & Society, Vol.12. No.1.
Bauman, Zygmunt & Lyon, David (2013), Liquid Surveillance, USA: Polity Press
Cavalli, Alessandro (2004), “Generations and Value Orientations”, Journal of social Compass, Vol.51, No.2.
Creswell J. W (2012), Educational Research: Planning, Conducting and Evaluating Quantitative and Qualitative Research, 4th ed. Pearson.
Glaser, B. & Strauss, A. (1967), The discovery of grounded theory, Chicago: Aldine.
Glaser, B. G. (1978), Theoretical sensitivity.Mill Valley, CA: Sociology Press.
Glaser, B. G. (1992), Basics of grounded theory, Mill Valley, CA: Sociology Press.
Hine, Christine(2000), Virtual Ethnography, UK: University of Surrey.
Hine, Christine(2005), “Internet Research and the Sociology of Cyber-Social-Scientific Knowledge”, The Information Society: An International Journal, Vol.21, No.4: 239-248.
Kozinets, R. V. (2010), Netnography. Doing ethnographic research online, Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
Kumar, Kavi & Suntoo, Rajen & Roushdat Ally Elaheebocu, Sheik Mohammad & Mocktoolah, Asslinah (2013), “Impact of Online Social Networking on Youth: Case Study of Mauritius”, The Electronic Journal of Information Systems in Developing Countries, Vol.56.
Latif, Hasan & Uçkun, C. Gazi & Demir, Barış(2014), “Examining the Relationship Between E-Social Networks and the Communication Behaviors of Generation 2000 (Millennials) in Turkey”, Social Science Computer Review, Vol.33, No.1.
Lauricella, Alexis R & Cingel, Drew & Blackwell, Courtney & Wartella, Ellen & Conway, Annie (2014), “The Mobile Generation: Youth and Adolescent Ownership and Use of New Media, Communication Research Reports, Vol.31, No.4.
Lindlof, Thomas R & Shatzer, Milton J. (2009), “Media ethnography in virtual space: Strategies, limits, and possibilities”, Journal of Broadcasting & Electronic Media, Vol.42, No.2: 170-189.
Narvanen, Anna-Liisa And Nasman, Elisabet (2004), “Childhood as Generation or Life Phase?”, Journal of Young, Vol.12, No.1.
Oksman, V. and Turtiainen, J. (2004), “Mobile Communication as a Social Stage. The Meanings of Mobile Communication among Teenagers in Finland”, New Media & Society, Vol.6, No.3.
Patton, M. (2001), Qualitative Research & Evaluation Methods, London: Sage Publication Ltd.
Schrooten, Mieke(2012), “Moving ethnography online: researching Brazilian migrants' online togetherness”, Ethnic and Racial Studies, Vol.35, No.10: 1794-1804.
Shumar, Wesley & Madison, Nora (2013), “Ethnography in a virtual world”, Ethnography and Education, Vol.8, No.2: 255-272.
Tuchman, G. (1994), Historical social science: Methodologies, methods, and Meanings, In Denzin, Norman K. & Lincoln, Yvonne S. (Eds) Handbook of Qualitative Research. Thou and Oaks: sage Publication.
Turkle, Sherry (2005), The Second Selfacebook: Computers and the Human Spirit, London: The MIT Press Cambridge, Massachusetts.
Urquhart, C (2013), Grounded Theory for Qualitative Research, London: Sage Publication.
Wiesel, Rachel Lev (2007), “Intergenerational Transmission of Trauma across Three Generations: A Preliminary Study”, Qualitative Social Work, Vol.6, No.1.