آسیب‌شناسی سیاست‌گذاری آب در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 معاون مرکز برنامه‌ریزی، تحول اداری و بودجه سازمان حفاظت محیط زیست

2 دکتری سیاست‌گذاری عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

چکیده

چکیده ; موضوع آب در ایران امروز به «مسئله‌ای» نیازمند اقدام تبدیل شده است و ضروری است که از طریق گفتگوهای عمومی همه ذی‌ربطان صاحب‌نظران به شناخت چیستی علل و راهکارهای برخورد با آن بپردازیم. در این چارچوب، مقاله حاضر در بخش اول مروری بر تطور حکمرانی آب در ایران دارد. در بخش دوم با هدف مسئله‌شناسی تحلیلی به ترسیم سیمای کمی و کیفی و مصرف آب با استناد به گزارشات متعدد ملی و بین‌المللی می‌پردازد و وضعیت آب ایران را با سایر کشورها مقایسه می‌کند. بخش سوم با استفاده از تفسیر دکترین و چارچوب مفهومی مرجعیت در سیاست‌گذاری عمومی به تبیین مهم‌ترین چالش‌های بخش و فرابخش می‌پردازد. مدعای این قسمت آن است که علت وضعیت کنونی آب فراتر از ضعف‌های بخشی، معطوف به سطح مرجعیت و فلسفه و دکترین است که بر مبنای احترام به طبیعت و توسعه پایدار شکل نگرفته است. بخش نهایی با اتکا به چالش‌های احصاءشده، اختصاص به ارائه راهکارهای سیاستی دارد. ;

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Pathology of the Water Policies in IR Iran

نویسندگان [English]

  • Hassan Kaveh Firouz 1
  • Maryam Esmaeili Fard 2
1 Deputy director of planning administrative development and budget Department of the Environment,
2 PhD in public policy, Department of Law and Political Science, Science and Research branch, Islamic Azad University, Tehran
چکیده [English]

Abstract;
Water issues in Iran today have become the "problem" that requires action, and it is essential to find its nature and causes and dealing with solutions through public discussions of all stakeholders. In this context, the present article, in the first section, has provided an overview of the evolution of water governance in Iran. In the second part, with the purpose of the analysis problem, it draws the qualitative and quantitative portraying of water consumption according to numerous national and international reports and compares the water situation in Iran with other countries. The third section uses the interpretation of doctrine and system of reference in the public policy-making framework and explains the most important challenges of these sections alone and trans-sectional. The claim is that the reason for the current situation of water is beyond the sectional weakness and focuses on the level of authority, philosophy, and doctrine that have not been formed based on respect for nature and sustainable development. The final section relies on the recognized challenges and is dedicated to providing policy guidelines.;

کلیدواژه‌ها [English]

  • Water Crisis in Iran
  • Environmental policy
  • Public policy making
  • system of reference (Ré
  • rentielle en France)
  • the doctrinal approach to public policy

 

1. ابتکار، معصومه (1394). برنامه ششم توسعه آخرین فرصت برای احیای منابع محدود زیستی کشور، قابل دسترس در:
2. اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران (1392). آمایش سرزمین، آب و توسعه پایدار کشاورزی، تهران.
3. اکبری، حامد (1394). استفاده از الگوهای داده‌کاوی اطلاعات آبی در بهره‌وری آب، تارنمای تجزیه و تحلیل سیاست‌گذاری عمومی، قابل دسترس در: http://ippra.com
4. اندیشکده تدبیر آب ایران (1393). به‌سوی چارچوب مفهومی و تحلیلی اصلاح حکمرانی آب. تهران.
5. دفتر برنامه‌ریزی کلان آب و آبفا (1392). گزارش میانکار مصارف آب شرب و صنعت حوضه‌های آبریز درجه 2 کشور، سنتز ملی طرح بهنگام‌سازی مطلعات جامع منابع آب کشور، تهران: وزارت نیرو.
6. حافظ ‌نیا، محمدرضا و مهدی نیکبخت (1381). آب و تنش‌های اجتماعی ـ سیاسی؛ مطالعه موردی: گناباد. مجله تحقیقات جغرافیایی، شماره3-2، ص62-43.
7. حیدری، نادر (1393). ارزیابی شاخص بهره وری آب کشاورزی و عملکرد سیاست‌ها و برنامه‌های مدیریت آب کشور در این زمینه. فصلنامه مجلس و راهبرد، شماره78، ص200-177.
8. دفتر مطالعات پایه منابع آب کشور (1394). گزارش بررسی وضعیت منابع آب زیرزمینی کشور تا پایان سال آبی 93-92. تهران.
9. رنانی، محسن (1394). نشست نقش باورها، ارزشها و سرمایه اجتماعی در حکمرانی آب. تهران: اندیشکده تدبیر آب.
10. سازمان حفاظت از محیط زیست (1386و 1387). گزارش مطالعات پیشگیری، کنترل و کاهش آلودگی منابع آب کشور؛ شناخت وضعیت کیفی آب در10 رودخانه اصلی و مهم، تهران.
11. سازمان هواشناسی کشور (1393). تحلیل خطرپذیری گرد و خاک کشور در طی 23 سال گذشته، تهران: مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران.
12. شافریتز، جی ام و کریستوفر پی. بریک) 1390 (. سیاست‌گذاری عمومی در ایالات متحده آمریکا. ترجمه حمیدرضا ملک محمدی، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
13. شرکت مدیریت منابع آب ایران (1393)، دفتر مطالعات پایه، تهران.
14. قاسمی، آسیه (1392). نگاهی گذرا به سیر تاریخی تخریب منابع آب کشور؛ علل، پیامدها و راهکارها. تهران: دفتر تحقیقات و سیاست‌های بخش‌های تولیدی، وزارت امور اقتصادی و دارایی.
15. کلانتری، عیسی (1394). مهاجرت اجباری 4 میلیون نفر به خاطر خشک شدن دریاچه ارومیه، قابل دسترس در:
16. مظاهری، مهدی و نرجس السادات عبدالمنافی جهرمی (1394). گزارش بررسی تحولات قوانین بخش آب و تأثیر آن بر منابع زیرزمینی. تهارن: مرکز پژوهش‌ها مجلس شورای اسلامی
17. مدنیان، غلامرضا (1384). حفاظت قانونی از قنوات و منابع آب‌های زیرزمینی. کرمان: کنفرانس بین‌المللی قنات، ج‌ها د دانشگاهی استان کرمان.
18. مکنون، رضا (1393). آب زیر بنای مهم توسعه پایدار. پژوهشنامه محیط زیست، تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام.
19. مرکز آمار ایران (1393). سالنامه آماری، تهران.
20. ملک محمدی، حمیدرضا (1394). مبانی و اصول سیاست‌گذاری عمومی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها.
21. مولر، پیر (1378). سیاست‌گذاری عمومی. ترجمه حمیدرضا ملک محمدی، تهران: نشردادگستر: نشر میزان.
22. مهندس مشاور مهاب قدس (1393). برنامه‌ریزی کلان منابع آب کشور: ضرورت اقدامات سازه‌ای در کنار برنامه‌ریزی غیرسازه ای، تهران.
23. وزارت نیرو (1394). گزارش بحران آب و راهکارهای پیشنهادی برای کاهش اثرات آن، تهران.
24. World Development Indicators (Last Updated: 07/28/2015), Available from: http://data.worldbank.org/.