فراتحلیل تأثیر سرمایه اجتماعی بر سلامت روان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد جامعه‌شناسی دانشگاه کاشان

2 دانشجوی دکتری جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران، دانشگاه کاشان

چکیده

پژوهش‌های مختلفی در مورد تأثیر سرمایه اجتماعی بر سلامت روانی افراد انجام شده و نتایج متفاوتی در پی داشته است؛ به گونه‌ای که دامنه تغییر اندازه اثرهای به‌دست آمده از این مطالعات بسیار زیاد است. از این رو هدف پژوهش حاضر ترکیب کمی نتایج این پژوهش‌ها با استفاده از تکنیک فراتحلیل است. در این فراتحلیل، یازده پژوهش واجد شرایط که طی سال‌های 1386 تا 1395 انجام و در قالب مقاله در نشریات معتبر علمی داخل کشور به چاپ رسیده بود گزینش شدند. ; یافته‌ها نشان می‌دهد که اندازه اثر ترکیبی تصادفی سرمایه اجتماعی بر سلامت روان در حد متوسط یعنی به میزان 337/0 است. البته با وارد کردن دو متغیر کیفی «نوع جامعه آماری» و «زمان انجام پژوهش» به‌عنوان متغیرهای تعدیل‌گر در محاسبات، میزان اندازه اثر ترکیبی به‌دست آمده به‌ترتیب تا حد 287/0 و 22/0 کاهش پیدا می‌کند که اندازه اثراتی ضعیف، ارزیابی می‌شوند. بنابراین ضروری است مطالعات آینده، هنگام داوری درخصوص یافته‌های خود به این دو متغیر توجه خاصی داشته باشند. همچنین یافته‌های راهبردی حاکی از آن است که توجه به سرمایه اجتماعی مهاجران، حاشیه‌نشینان، دانشجویان و معلمان، دارای اهمیت بسیاری است. زیرا با کاهش سرمایه اجتماعی در میان این گروه‌ها سلامت روانی آنها بسیار کاهش می‌یابد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Meta-analysis of the Effect of Social Capital on Mental Health

نویسندگان [English]

  • Mohsen Niazi 1
  • Dariush Yaghoubi 2
  • Ayoob Sakhaei 2
  • Seyed Saeed Hosseinizadeh Arani 2
1 Professor of Sociology, Kashan University
2 PhD student in Sociology of Social Issues, Kashan University
چکیده [English]

Various studies have been conducted about the effect of social capital on people’s mental health with different results. For this reason, the goal of this article is to combine the quantitative results of these studies by using the meta-analysis technique.;
In this meta-analysis, we have chosen eleven studies conducted from 2005 until 2016 which have been published in Iranian authoritative journals. Thus, this study is not based on the sampling method. We have also used CMA2 software for analyzing the collected data. After reviewing homogeneous hypothesis, it became clear that we should use random effects model in this analysis.;
Results show that the average size of combined and random effects of social capital on mental health is 0/333. But after introducing the two qualitative variables of “statistical population type” and “research time” as the moderator variables in calculating, the size of obtained combined effect reduced to 0/287 and 0/22 respectively which are considered weak effect sizes. Therefore, it is necessary for the future studies to pay due attention to these two variables in their finding estimates. Strategic findings also indicate that considering the social capital of immigrants, marginalized people, students and teachers is a very important issue, because by declining the social capital of these groups, their mental health declines significantly too

کلیدواژه‌ها [English]

  • Meta-analysis
  • Social Capital
  • mental health
  • effect size
  • moderator variable
  • Random Effect Model

الف) منابع فارسی

1. ازکیا، مصطفی و غلامرضا غفاری (1380). بررسی رابطه بین اعتماد و مشارکت اجتماعی در نواحی روستایی کاشان، مطالعات جامعه‌شناختی، شماره 17.
2. ایمان، محمدتقی، گلمراد مرادی و سکینه حسینی رودبارکی (1387). بررسی تطبیی سرمایه اجتماعی و سلامت روانی دانشجویان غیربومی تهران و شیراز، فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره 30 و31.
3. بوردیو، پیر (1384). شکل‌های سرمایه اجتماعی، ترجمه افشین خاکباز و حسین پویان در: سرمایه اجتماعی به کوشش کیان تاجبخش، تهران: شیرازه.
4. پاتنام، رابرت (1379). دموکراسی و سنت‌های مدنی ترجمه محمدتقی دلفروز، دفتر مطالعات و تحقیقات سیاسی کشور.
5. پورافکاری، نصراله و کبری شکری (1391). بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر سلامت روانی دانشجویان (مطالعه‌ای در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر)، فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد شوشتر، سال ششم، شماره 16.
6. توکل، محمد و سوده مقصودی (1390). سرمایه اجتماعی و سلامت روانی؛ مکانیسم‌ها و مدل‌های علی و تعاملی، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال یازدهم، شماره 173.
7. حقیقتیان، منصور و الهه جعفری (1392). رابطه سرمایه اجتماعی درون گروهی با سلامت روان حاشیه‌نشینان، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال سیزدهم، شماره 129.
8. رضوی‌زاده، ندا، محسن نوغانی و علی یوسفی (1391). رابطه سرمایه جتماعی و سلامت روان در بین دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد، مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، پاییز و زمستان.
9. ریاحی، محمداسماعیل، اکبر علی‌وردی نیا و سیده زینب پورحسین (1389). برسی رابطه بین حمایت اجتماعی و سلامت روانی، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال دهم، شماره 80.
10. زاهدی، شمس‌السادات و ابوالفضل محمدی (1384). راهی به‌سوی شناسایی، ارزشیابی، ترکیب و تلخیص پژوهش‌های گذشته، فصلنامه مطالعات مدیریت، شماره47.
11. سلطانی، طاهره و مژده جمالی (1387). بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و سلامت روانی، (مورد مطالعه: دانشجویان داشکده علوم اجتماعی دانشگاه شیراز)، مدیریت و توسعه، شماره 68-69.
12. سیدابریشمی، سیداحسان (1391). کاربرد آزمون‌های آماری در تشخیص خطای انتشار در فراتحلیل اثرات ایمنی، نمونه موردی: فراتحلیل اثرات طرح‌های آرام‌سازی ترافیک شهری، مهندسی حمل و نقل، سال سوم، شماره سوم.
13. سیدان، فریبا و محبوبه عبدالصمدی (1390). رابطه سرمایه اجتماعی و سلامت روان زنان و مردان، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال یازدهم، شماره 42.
14. شارع‌پور، محمود، محمد اسماعیل ریاحی و فاطمه آرمان (1393). بررسی تأثیر مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی بر سلامت روان؛ مطالعه شهروندان ساکن تهران، دوفصلنامه مسائل اجتماعی ایران، سال پنجم، شماره 1.
15. صدیق سروستانی (1379). فراتحلیل مطالعات انجام شده در حوزه آسیب‌شناسی اجتماعی ایران، نامه علوم اجتماعی، دوره 15، شماره 15.
16. عبدالهی، محمد و میرطاهر موسوی (1385). سرمایه اجتماعی در شرایط ایران، وضعیت موجود، دورنمای آینده و امکان‌شناسی گذار، فصلنامه رفاه اجتماعی سال ششم، شماره 25.
17. عنایت، حلیمه و اسلام آقاپور (1389). بررسی عامل‌های اجتماعی ـ فرهنگی مرتبط با کیفیت سلامت روانی خانواد‌ها (نمونه مورد مطالعه: خانواده‌های ساکن شهر شیراز)، فصلنامه زن و جامعه، سال اول، شماره دوم.
18. فاضلی، محمد، علی جنادله و امیر طالبیان (1392). پارادکس ایسترلین در سلامت روان: مطالعه تأثیر رفاه مادی و سرمایه اجتماعی بر سلامت روانی، مسائل اجتماعی ایران، سال چهارم، شماره 1.
19. فصیحی، امان‌اله (1389). اسلام و سرمایه اجتماعی: با تأکید بر رویکرد فرهنگی، پژوهشگاه فرهنگ هنر و ارتباطات.
20. فوکویاما، فرانسیس (1379). پایان نظم ـ سرمایه اجتماعی و حفظ آن، ترجمه غلام عباس توسلی، تهران: انتشارات جامعه ایرانیان.
21. قربانی‌زاده، وجه‌الله، سید طه حسن نانگیر و حبیب رودساز (1392). فراتحلیل عوامل مؤثر بر پذیرش فناوری اطلاعات در ایران، پژوهش‌های مدیریت در ایران، دوره 17، شماره 2.
22. کلمن، جیمز (1377). بنیاد‌های نظریه اجتماعی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
23. لهسایی‌زاده، عبدالعلی و گلمراد مرادی (1386). رابطه سرمایه اجتماعی و سلامت روان در مهاجران، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال هفتم، شماره 26.
24. مرندی، سید علیرضا (1385). عوامل اجتماعی سلامت: کتاب جامع بهداشت عمومی، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، معاونت تحقیقات و فناوری، کمیته رایانه‌ای کردن طب و بهداشت، چاپ دوم.
25. موسوی، میرطاهر و ملیحه شیبانی (1394). سرمایه اجتماعی و سلامت اجتماعی، مفاهیم و رویکرد‌ها، تهران: انتشارات آگاه.
26. مهرآیین، محمدرضا، موسی سعادتی، الهام عباسی، سعید نریمانی و صفرعلی محمدی (1395). بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و سلامت روان (مورد مطالعه: دبیران مقطع متوسطه اول و دوم ناحیه یک شهراراک)، جامعه‌پژوهی فرهنگی، سال هفتم، شماره اول.
27. نور بالا، احمدعلی (1390). سلامت روانی ـ اجتماعی و راهکارهای بهبود آن، مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، سال هفدهم، شماره 2.
28. نوربالا، احمدعلی، سید عباس باقری یزدی، محسن اسدی لاری و محمدرضا واعظ مهدوی (1389). وضعیت سلامت روان در افراد 15 سال و بالاتر شهر تهران در سال 1387، مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، سال شانزدهم، شماره 4.
29. نیازی، محسن، سیدسعید حسینی‌زاده آرانی، ایوب سخایی و حسین امامعلی‌زاده (1395). فراتحلیل مطالعات و تحقیقات سرمایه اجتماعی و احساس امنیت اجتماعی، فصلنامه انتظام اجتماعی، سال هشتم، شماره اول.
30. ودادهیر، ابوعلی و سید محمد هانی ساداتی (1390). سلامت در زندگی اجتماعی ـ فرهنگی شهر (بازنگری در آراء و مطالعات اجتماعی ـ فرهنگی مرتبط با سلامت در کلان شهر تهران)، معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی، تهران: انتشارت جامعه و فرهنگ،
31. ولف، فردریک (1385). فراتحلیل: روش‌های کمّی ترکیب پژوهش‌ها، ترجمه احمدرضا اصغرپور، دانشگاه فردوسی مشهد، نشر الکترونیکی.
32. هاشم زهی، نوروز (1390). آسیب‌های اجتماعی درکلانشهر تهران (فراتحلیل پژوهش‌های طلاق و حاشیه‌نشینی)، معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران، اداره کل مطالعات اجتماعی و فرهنگی، تهران، انتشارت جامعه و فرهنگ،
33. هزارجریبی، جعفر و اسداله مهری (1391). تحلیل رابطه سرمایه اجتماعی و سلامت روانی و اجتماعی، فصلنامه علمی ـ پژوهشی علوم اجتماعی، شماره 59.

ب) منابع لاتین

1. Kulik, J. A. and kulik, C. C. (1989). The concept of meta-analysis, international Journal of education research, Vol. 13. no, 3.
2. Lofords J. & Sundquist, K. (2007). “Low-linking social capital as a predictor of mental disorder: A cohort study of 4. 5 million Swedens. ” Journal of social science and Medicine, 64.
3. Queensland Health. (2006). “Social Determinants of Health: What's It All About?”, Fact Sheet, available at http: //www. health. qld. gov. au/phs/Documents/ sphun/20493. pdf12/12/2006.
4. Rose, R (2000). “How much does social capital add to individual health? A survey study of Russians”, journal of social science & Medicine, 51.