بررسی جامعه‌شناختی رابطه بین کیفیت زندگی و طرد اجتماعی (مورد مطالعه: ساکنان منطقه 18 شهرتهران)

سبکتکین ریزی, قربانعلی; موسی‌زاده, ایوب

بررسی جامعه‌شناختی رابطه بین کیفیت زندگی و طرد اجتماعی (مورد مطالعه: ساکنان منطقه 18 شهرتهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی

² دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی دانشگاه خوارزمی

چکیده

مقاله حاضر به رابطه بین کیفیت زندگی و طرد اجتماعی می‌پردازد. طرد اجتماعی به‌عنوان متغیر وابسته این تحقیق شامل چهار مؤلفه مشارکت اجتماعی، یکپارچگی هنجاری، دسترسی به حقوق اجتماعی و محرومیت مادی است. روش این تحقیق پیمایشی بوده و برای گردآوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. حجم نمونه 384 نفر محاسبه و نمونه‌ها به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند‌مرحله‌ای و تصادفی در بین ساکنان منطقه 18تهران انتخاب شده است. یافته‌های تجربی نشان می‌دهد بیش از نیمی (7/50 درصد) از اجتماعات هدف از نظر میزان طرد اجتماعی در سطح بالا و (8/40 درصد) نیز در سطح متوسط قرار دارند. همچنین بین طرد اجتماعی و ابعاد کیفیت زندگی شامل مسکن، امکانات و خدمات شهری، حمل‌ونقل شهری، تفریحات و سرگرمی‌ها، امنیت و ایمنی و محیط زیست هم‌تغییری وجود دارد؛ بدین معنی که با کاهش میزان‌های طرد اجتماعی در منطقه، میزان رضایت‌مندی از ابعاد کیفیت زندگی افزایش می‌یابد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A Sociological Survey on Relationship between Quality of Life and Social Exclusion

نویسندگان [English]

Ghorbanali Saboktakin ¹
Ayub Musazadeh ²

¹ Assistant Professor, Department of sociology of Kharazmi University

² M.A. Student of sociology, Kharazmi University

چکیده [English]

This article deals with the relationship between quality of life and social exclusion. Social exclusion as the dependent variable of this study consists of four components of social participation, normative integration, access to social rights and material deprivation. Survey research is the method used in this research and questionnaires were used to collect data. The size of sample was 384 persons. The authors used multi-stage random cluster sampling to select their statistical population among residents of the 18 areas in Tehran. Experimental findings show that more than half (50/7) of them suffer from high level of social exclusion and 40/8 percent of them could be categorized in the middle level. Also, there is a covariation between social exclusion and quality of life and the improvement in terms of housing, facilities and utilities, urban services and transport, recreation, security and safety, which means that with the improvement of the quality of life, the level of social exclusion will reduce.

کلیدواژه‌ها [English]

social exclusion
quality of life
social participation
material deprivation

مراجع

الف) منابع فارسی

1. آشوری، داریوش (1376). دانشنامه سیاسی، تهران: انتشارات مروارید، چاپ چهارم.

2. آقابخشی، علی و مینو افشاری‌راد، (1376). فرهنگ علوم سیاسی، تهران: مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران، چاپ سوم.

3. دواس، دی.‌ای (1388). پیمایش در تحقیقات اجتماعی، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی.

4. رضایی، عبدالعلی (1388). مشارکت اجتماعی، هدف یا ابزار توسعه، اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، سال سیزدهم.

5. صمدیار، حسین و حسن صمدیار (1383). فرهنگ ایمنی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.

6. غفاری، غلامرضا و رضا امیدی (1387). کیفیت زندگی در برنامه‌های عمرانی و توسعه ایران، دوره 8، شماره 30-31، پاییز و زمستان.

7. غفاری، غلامرضا و رضا امیدی (1390). کیفیت زندگی: شاخص توسعه اجتماعی، تهران: نشر شیرازه.

8. فصل‌نامه مدیریت شهری (1379). شماره 3، وزارت کشور، سازمان شهرداری‌ها.

9. فیروزآبادی، سید احمد و علیرضا صادقی (1389). وضعیت طرد اجتماعی زنان فقیر روستایی، مجله بررسی مسائل اجتماعی ایران، سال اول، شماره اول، بهار.

10. قاضی‌نژاد، مریم و الهام ساوالان‌پور (1388). بررسی رابطه طرد اجتماعی و آمادگی برای اعتیاد، مسائل اجتماعی ایران، سال 16، شماره 63، زمستان.

11. قالیباف، محمدباقر، مجتبی روستایی، مهدی رمضان‌زاده لسبویی و محمدرضا طاهری (1390). ارزیابی کیفیت زندگی شهری، مطالعه موردی: محله یافت‌آباد، فصلنامه علمی ـ پژوهشی انجمن جغرافیای ایران، دوره جدید، سال نهم، شماره 31، زمستان.

12. کاشفی مهر، سیامک (1384). بررسی کیفیت زندگی والدین کودکان معلول ذهنی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد.

13. گیدنز، آنتونی (1386). راه سوم: بازسازی سوسیال دموکراسی، ترجمه منوچهر صبوری کاشانی، تهران: نشر شیرازه.

14. گیدنز، آنتونی و کارن بردسال (1386). جامعه‌شناسی، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.

15. مرکز آمار ایران (1390و1385). سالنامه آماری سرشماری عمومی نفوس و مسکن، تهران: انتشارات مرکزآمار.

16. نیک‌گهر، عبدالحسین (1376). مبانی جامعه‌شناسی، تهران: نشر رایزن.

ب) منابع لاتین

1. Abrams, D. Christian, J. & Gordon, D. (Eds.) (2007). Multidisciplinary Handbook of Social Exclusion Research. John Wiley & Sons.

2. Bayram N., Bilgel F. and Bilgel G. N. (2012) ‘Social Exclusion and Quality of Life: an Empirical Study from Turkey’, Social Indicators Research, 105.

3. Berger-Schmitt, R. (2002). Considering Social Cohesion in Quality of life Assessment: Consept and Measurement, Social Indicators Research, Vol. 58.

4. Borthwick-Duffy, S. A. (1992). Quality of life and quality of care in mental retardation. En L.

5. Byrne, D. (2005). Social exclusion. Open University Press.

6. Flotten, T. (2006). Poverty and Social Exclusion –Two Sides of the Same Coin? A Comparative Study of Norway and Estonia. Fafo.

7. Halpern. A. S. (1993). Quality of life as a conceptual framework for evaluatingtransition outcomes. Exceptional Children, 59.

8. Hoff, S. & Vrooman, C. (2011). Dimensions of social exclusion. Towards an improved instrument. The Hague: Social and Cultural Planning Office.

9. Julicher, A. (2012). Social Exclusion of the Residents of the City of Rotterdam. Erasmus University.

10. Levitas, R. pantazis, C. Fahmay, E. Gordon, D. Lloyd, E. & patsios, D. (2007). The multi dimensional analysis of social exclusion. Department of sociology and school for social policy, Townsend center for the international study of poverty. University of Bristol.

11. Lister, R. (2003). Citizenship Feminist Perspectives, London: Palgrave.

12. Lucas, K. (2012). Transport and social exclusion: Where are we now? Transport Studies Unit, University of Oxford, South Parks Road, Oxford, OX1 3QY, United Kingdom.

13. Morris, K. Barnes, M. & Mason, P. (2009). Children, families and social exclusion: New approaches to prevention. Policy Press.

14. Noll, H. (2002). Towards a European System of Social Indicators: Theoretical Framework and System Architecture, Social Indicators Research, Vol. 58.

15. Pierson, J. (2002). Tacking Social Exclusion, Routledge.

16. Room, G. (1995). Beyond the threshold, the measurement and analysis of social exclusion. Bristol, The policy press.

17. Vrooman, J. C. & Hoff, S. J. (2013). The disadvantaged among the Dutch: A survey approach to the multidimensional measurement of social exclusion. Social indicators research, 113 (3).