شناسایی نقاط قوت و ضعف و فرصت‌ها و تهدیدهای سیاست‌گذاری فرهنگی رسانه‌ها در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد اسلامی

2 دکتری مدیریت و برنامه‌ریزی فرهنگی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات

3 استادیار گروه مدیریت وبرنامه ریزی فرهنگی ، واحد علوم تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد ، تهران ، ایران

چکیده

سیاست‌گذاری فرهنگی، چهارچوب برنامه‌ریزی درازمدتی است که از آرمان‌ها، ارزش‌ها و ایدئولوژی حاکم بر جامعه الهام می‌گیرد و برنامه‌ریزی‌های میان‌مدت و کوتاه را هدایت می‌کند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی نقاط قوت و ضعف و فرصت‌ها و تهدیدهای سیاست‌گذاری فرهنگی رسانه‌ها در ایران انجام گرفته است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر نوع داده‌ها، کمّی و از نظر نحوه اجرا، توصیفی از نوع پیمایشی است. در این پژوهش، 30 نفر از اعضای هیئت علمی برجسته دانشگاه‌ها در رشته‌های علوم ارتباطات، مدیریت فرهنگی و علوم سیاسی به‌عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات، پرسشنامه محقق‌ساخته است. پس از مرور کتابخانه‌ای و اینترنتی پیشینه سیاست‌گذاری فرهنگی رسانه‌ها در ایران و جهان، فهرستی از نقاط ضعف و قوت، تهدیدها و فرصت‌ها تهیه و بر همین بنا، پرسشنامه تحقیق تدوین شد تا وضعیت موجود مورد ارزیابی قرار گیرد. در پرسشنامه از اعضای هیئت علمی خواسته شد تا بر اساس طیف لیکرت و با توجه به اهمیت آنها به‌عنوان وضعیت موجود، امتیازی بین 1 تا 5 اختصاص دهند. روایی پرسشنامه تحقیق با استفاده از روش روایی محتوا و با نظر اساتید راهنما و مشاور و چند صاحب‌نظر صاحب تألیف در حوزه رسانه و مدیریت فرهنگی، پس از اعمال اصلاحات محدود مورد تأیید قرار گرفت. برای سنجش پایایی ابزار نیز از طریق آلفای کرونباخ ضریب 93/0 به دست آمد. پس از گردآوری و ورود داده‌ها به رایانه با کمک نرم‌افزار SPSS نسخه 5/11، از محاسبه مجموع وزن هر مؤلفه در نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید و رتبه‌بندی مؤلفه‌ها برمبنای مجموع وزنی استفاده شد و نتایج نشان داد، افزایش سطح سواد رسانه‌ای به‌عنوان مهم‌ترین نقطه قوت، دخالت مستقیم دولت به‌عنوان مهم‌ترین نقطه ضعف، افزایش سریع شبکه‌های اجتماعی به‌عنوان مهم‌ترین فرصت و عدم حضور جدی رسانه‌ای ایران در سطوح بین‌المللی به‌عنوان مهم‌ترین تهدید سیاست‌گذاری فرهنگی رسانه‌ها در ایران مطرح شده‌اند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identifying Strengths, Weaknesses, Opportunities and Threats in Cultural Policy Making of Media in Iran

نویسندگان [English]

  • Sayed Reza Salehi Amiri 1
  • Shahrod Amir Entekhabi 2
  • ali akbar rezaei 3
  • Mohammad Soltanifar 1
1 Islamic Azad university
2 PhD in Cultural Management and Planning, Islamic Azad University, Science and Research Branch
3 Assistant Professor, Department of Cultural Management and Planning, Tehran Research Sciences Branch, Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

As a long-term management framework inspiring from ideals, values and dominant ideologies of society, cultural policy making informs the short-term and mid-term management frameworks. This research is focused on applying SWOT model to cultural policy making of media in Iran. Its goal is practical, its methodology is quantitative and it has been done by survey and polling. The sample is made of 30 university professors in different disciplines including communication, cultural management and political science. The questionnaire designed by authors has been the main source of data gathering. It was the outcome of literature review related to the strengths, weaknesses, opportunities and threats of cultural policy making in Iran and the world extracted from internet and library sources. Our aim was reevaluating the current situation in Iran. The questionnaire involved 6 strengths, 5 weaknesses, 4 opportunities and 5 threats and the respondents were asked to assess them considering Lickert spectrum and their importance in today's Iran by giving 1-5 stakes to them. The validity of questionnaire was verified by mentors, advisors and some other experts of media and cultural policy making. In order to verify the reliability of questionnaire, the authors used Chronback's Alpha software which resulted to 0.93 indexes. Following data gathering, they used SPSS version 11.5 to calculate the weight of variables of SWOT model. The analysis demonstrated that the most important strength is media knowledge, state intervention is the most important weakness, the fast growing social media is the most important opportunity and finally Iran's fragile presence in international media can be regarded as the most important threat.

کلیدواژه‌ها [English]

  • media
  • cultural policy making
  • SWOT analysis

الف) منابع فارسی

1. اتکینسون، دیوید و دیگران (1384). رادیو و تلویزیون خدمت عمومی: چالش قرن بیست و یکم، ترجمه مرتضی ثاقب‌فر، تهران: انتشارات سروش.
2. باقی، هرمز (1379). گذری به ویژگی‌های مدیریت رسانه‌ای، فصلنامه سنجش و پژوهش، شماره 23.
3. بدیعی، نعیم (1381). روش‌شناسی کیو سالنامه پژوهش و ارزشیابی در علوم اجتماعی و رفتاری، جلد اول، به کوشش دکتر حسین رحمان‌سرشت، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
4. برلینگر، اتو (1376). ارتباطت اقناعی، ترجمه علی رستمی، انتشارات مرکز تحقیقات و سنجش برنامه‌های صدا وسیما.
5. بروجردی علوی (1375). مهدخت، نظام مطلوب مطبوعاتی از دیدگاه روزنامه‌نگاران ایران: بررسی و نظرجویی پیرامون نظریه آمرانه، آزادی‌گرا، مسئولیت اجتماعی، کمونیستی شوروی و توسعه‌ای، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی.
6. پیکارد، رابرت جی (1375). اقتصاد رسانه‌ها؛ مفاهیم و مسائل آن، ترجمه داود حیدری، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
7. تلالی، مایکل، کریس فاراندز و راجرز توتز (1382).تکنولوژی، فرهنگ و رقابت‌پذیری؛ تحولات اقتصادی و سیاسی، ترجمه ناصر موفقیان، انتشارات مؤسسه توسعه دانش و پژوهش ایران.
8. تهرانیان، مجید (1356). ساخت و نقش رسانه‌ها، هماش شیراز، ویراسته جمشید اکرمی، انتشارات سروش.
9. حجتی اشرفی، غلامرضا (1366). مجموعه قوانین اساسی، مدنی، چاپ ششم، انتشارات کتابخانه گنج دانش.
10. دادگران، سیدمحمد (1372). مبانی ارتباط جمعی، انتشارات فیروزه.
11. روشندل، طاهر (1385). مفهوم‌شناسی مدیریت رسانه، فصلنامه رادیو و تلویزیون، سال سوم، شماره 2.
12. سازگار، ژیلا (2536). کارنامه‌ای از رادیو و تلویزیون ملی ایران، چاپ اول، انتشارات رادیو و تلویزیون ملی ایران.
13. فرهنگی، علی‌اکبر (1374). ارتباطات انسانی، انتشارات رسا.
14. فرهنگی، علی‌اکبر، طاهر روشندل و میکائیل برقی (1373). نگرشی بر بنیان‌های نظری مدیریت سازمان‌های رسانه‌ای، فصلنامه دانش مدیریت، شماره 66، سال هفدهم.
15. محکی، علی‌اصغر (1376). الگوی مدیریت موجود و مطلوب مطبوعات در کشور، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
16. محمدی، مجید (1376). مدیریت رسانه‌ها، فصلنامه رسانه، سال هشتم، شماره سوم.
17. محمودی، عبدالله (1379). مدیریت رسانه و مدیریت رسانه‌ای، فصلنامه سنجش و پژوهش، شماره 23.
18. مک کوایل، دنیس (1382). درآمدی بر نظریه ارتباطات جمعی، ترجمه پرویز اجلالی، انتشارات مرکر مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
19. مهدی‌زاده، سیدمحمد (1383). برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری ارتباطات، فصلنامه رسانه، سال پانزدهم، شماره 2.
20. نصرالهی کاسمانی، اکبر (1375). بررسی ساختار اخبار سیمای جمهوری اسلامی ایران: شبکه‌های اول و دوم، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی، دانشگاه علامه طباطبایی.
21. هاشمی، محمد (1373). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، جلد دوم، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.

ب) منابع لاتین

1. Alexander, A. J. Ower, R. (1993) Carveth “Media Economic: Theory and Practice”, Journal of Media Economy.
2. Braham son, E. (1994) “Concealment of Negative Organizational Outcomes: A Agency Theory Perspective”, Academy of Management Journal.
3. Curran, James. (1990) The Press in the Age of Conglomerates, in Curran and Seaton, power without Responsibility, Chapter 7.
4. Flower, K and Brenner, R. (1991) A Marketplace Approach to Broadcasting Regulation, New York.
5. Franklin, George. (1994) Media Properties and Contra, London: Sage.
6. Gamham, Nihcholal. (1990) Contribution to Political Economy of Mass Communication, in his Capitalism and Communication, London.
7. Garnhan, Nicholas. (1990) Communication and Capitalism. Paris.
8. Gershon, R. A. (2000) “The Transnational Media Corporation: Environmental Scanning and Strategy”,the Journal of Media Economic.
9. Tjerstorm, Sune. (1953) “Theoretical Approach to the management of the Public Service Media Firm”, the Journal of Media Economic, Vol. 15, No. 4.
10. Van Iubergen, (1988) Norman and Lexington, K, Computer QUANL User’s Guide Method Forhandeling all Phases of Program Providing a Single Execution Stephenson’s Q Analysis Providing a Single.
11. Veljanovski, Cento. (1988) “Freedom in Broadcasting”, Institute of Economic Affairs Inquiry, February.
12. Wells, Alen. (1975) Mass Communication: A World View, pola Alto: Mayfield.