کنترل اجتماعی سازمانی از دیدگاه قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی

2 معاون پژوهش مرکز مدیریت حوزه علمیه استان سمنان

چکیده

کنترل اجتماعی به عنوان یک اصل مسلم در ادبیات قرآن و به عنوان یک کارکرد اصیل در جامعه شناسی مطرح شده است. کنترل یا نظارت اجتماعی، روش‌هایی است که می‏توان با آن فرد را وادار به تطبیق خود با فرهنگ یک جامعه کرد. این فرهنگ ارزشها، عقاید، هنجارها و به صورت کلی لایه های عمیق جهان اجتماعی را شامل می شود. با عرضه این اصطلاح بر قرآن و شناخت معادل قرآنی آن، می‏توان به هدف این مقاله که پردازش کنترل اجتماعی سازمانی نظام‌مند از نگاه قرآن است، دست یافت. این مقاله بصورت توصیفی- تحلیلی انجام شده و جمع آوری اطلاعات با استفاده از روش فیش برداری کتابخانه‌ای بوده است و تلاش شده تا از نرم‌افزارهای علوم اسلامی بهره گرفته شود. یافته‏ها حاکی از آن است که خداوند به‌عنوان مدیری مدبر و کارآمد در مدیریت تمام خلقت بعنوان یک نظام اجتماعی کلان، از روش‏های متنوع کنترل اجتماعی سازمانی استفاده کرده است. کنترل اجتماعی در ادبیات قرآن به صورت آشکار و مستقیم، پنهان و غیرمستقیم و از همه مهتر کنترل اجتماعی همگانی محقق شده است. بنابراین با وجود ناظران مختلف و کارآمد در عرصه‌های مختلف، حرکت سریع و مناسب به سمت جامعه مطلوب را محقق خواهد کرد. این نگرش، الگویی برای ترسیم یک جامعه مطلوب است تا روند درونی سازی هنجارها در تک تک افراد جامعه محقق و جامعه به هدف خود دست یابد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Organizational social control from the perspective of the Holy Quran

نویسندگان [English]

  • محمد سلطانیه 1
  • mahdi soltanieh 2
1 Assistant Professor Razavi University of Islamic Sciences
2 Research Deputy of Semnan Seminary Management Center
چکیده [English]

Social control has been proposed as an indisputable principle in Quranic literature and as a genuine function in sociology. Social control or supervision are the ways in which a person can be forced to adapt to the culture of a society. This culture includes the values, beliefs, norms and in general the deep layers of the social world. By introducing this term to the Qur'an and recognizing its Qur'anic equivalent, the purpose of this article can be achieved, which is the processing of systematic organizational social control from the Qur'an's point of view. This article has been done in a descriptive-analytical manner and the information has been collected using the library filing method and an attempt has been made to use Islamic science software. The findings indicate that God, as a prudent and efficient manager in managing all of creation as a macro-social system, has used various methods of organizational social control. Social control in the literature of the Qur'an has been achieved openly and directly, covertly and indirectly, and most importantly, public social control. Therefore, with different and efficient observers in different fields, it will achieve a fast and appropriate movement towards the desired society. This attitude is a model for drawing a desirable society so that the process of internalization of norms in each individual of the researcher community and society achieves its goal.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : control
  • supervision
  • social control
  • organizational supervision
  • Quran
منابع
منابع فارسی
قرآن کریم (همراه با ترجمه آزاد از حسین انصاریان)
ابن عاشور، محمد بن طاهر. (بی‌تا). التحریر و التنویر، جلد 12 و 26، چاپ اول، بیروت: مؤسسه التاریخ.
ابن وراق. (1378). اسلام و مسلمانی، ترجمه مسعود انصاری، چاپ اول، آمریکای شمالی، نسخه اینترنتی
ابو حیان، محمد بن یوسف. (1420 ق). البحر المحیط فی التفسیر، جلدهای متعدد، چاپ اول، بیروت: دار الفکر.
احمدیان، عبدالله. (1382 ش). قرآن‌شناسی، تهران: نشر احسان.
آذر نوش، آذر تاش. (1385 ش). فرهنگ معاصر عربی-فارسی، چاپ هفتم، تهران: نشر نی.
بندر ریگی، محمد. (1374 ش). المنجد (عربی-فارسی)، چاپ اول، تهران: انتشارات ایران.
حسن نیا، علی. (1398). خاورشناسان و حدیث شیعه، چاپ اول، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
رادمرد، عبدالله، رحمانی، هما. (1391). «کاربرد التفات در بافت کلام الهی»، لسان مبین، شماره 8.
راغب اصفهانی، حسین بن فضل. (1412 ق). مفردات الفاظ قرآن، تحقیق: صفوان عدنان داوودی، جلدهای متعدد، دمشق: دارالعلم.
زمانی، محمدحسن. (1385). «مفهوم شناسی، تاریخچه و دوره‌های استشراق»، مجله قرآن و مستشرقان، شماره اول.
زمانی، محمدحسن. (1385 ش). شرق‌شناسی و اسلام‌شناسی غربیان، قم: بوستان کتاب.
زمخشری، محمود. (1407 ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، جلدهای متعدد، بیروت: دار الکتاب العربی.
ساسی سالم. (2001 م). نقد الخطاب الاستشراقی، جلد 1، چاپ اول، بیروت: دار المدار الاسلامی.
سبکى، على بن عبد الکافى. (بی‌تا). عروس الأفراح فی شرح تلخیص المفتاح، جلد 1، چاپ اول، بیروت: المکتبة العصریة
سیل، جرج. (بی‌تا). اسرار عن القرآن، تعریب: هاشم العربی، انتشارات نور الحیاة، بی جا، نسخه اینترنتی.
شاهد، رییس اعظم. (1384). اعجاز قرآن از دیدگاه مستشرقان، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد جامعه المصطفی العالمیه.
طاهر خانی، جواد. (1383 ش). بلاغت و فواصل قرآن، چاپ اول، تهران: جهاد دانشگاهی.
طباطبایى، سید محمدحسین. (1374 ش). ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه: سید محمدباقر موسوى همدانى، جلدهای متعدد، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم.
طباطبائی، سید محمدحسین. (بی‏تا). المیزان فی تفسیر القرآن، جلد 1، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طریحی، فخرالدین بن محمد. (1367 ش). مجمع البحرین، جلد 2 و 4، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
طوسی، محمد بن حسن. (1394 ش). تمهید الاصول (فی علم الکلام)، بی‏تا: رائد.
فخر رازی، محمد بن عمر. (1420 ق). تفسیر کبیر (مفاتیح الغیب)، جلدهای متعدد، چاپ سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1389 ش). راه و راهنما شناسی، چاپ هفتم، قم: مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره).
معرفت، محمدهادی. (1387). تلخیص التمهید، جلد 2، چاپ اول، قم، موسسه التمهید.
معرفت، محمدهادی. (1423). شبهات و ردود حول القرآن الکریم، چاپ اول، قم: موسسه التمهید.
معرفت، محمدهادی. (بی‏تا). نقد شبهات پیرامون قرآن کریم، ترجمه: حسن خرقانی و دیگران، چاپ سوم، قم: موسسه التمهید.
مکارم شیرازی، ناصر و دیگران. (1374 ش). تفسیر نمونه، جلدهای متعدد، تهران: دارالکتب اسلامیه.
نوری، حسین. (1368 ش). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: موسسه آل البیت.
 
استناد به این مقاله: سلطانیه، محمد. (1399). تحلیل انتقادی شبهه جرج سیل بر اشکالات ساختاری قرآن،  فصلنامه علمی سراج مُنیر، 11(41)، 47-66.  
DOI: 10.22054/ajsm.2022.61699.1712
 Seraje Monir is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.