پیش بینی جمعیت و تحلیل پویا از تحولات ساختار جمعیتی در ایران (سال 1355 الی 1455)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی توسعه اقتصادی و برنامه ریزی، گروه اقتصاد، واحد میانه، دانشگاه آزاد اسلامی، میانه، ایران

2 استادیار گروه اقتصاد، واحد میانه، دانشگاه آزاد اسلامی، میانه، ایران.

3 استادیار گروه اقتصاد، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران

4 استادیار گروه مدیریت، واحد میانه، دانشگاه آزاد اسلامی، میانه، ایران

10.22034/scs.2023.386882.1412

چکیده

پیروی از سیاست کنترل جمعیت سازمان­های بین‌المللی که در چند دهه اخیر در ایران اجرایی شد، امروزه باعث تحول عظیمی در ساختارهای سنی جمعیتی گردیده و جمعیت کشور را به طرف ازدیاد نرخ سالمندی سوق داده و باعث شده تا نرخ وابستگی در آینده جزء چالش‌های اساسی سیاست‌گذاران باشد. هدف پژوهش حاضر پیش‌بینی، شبیه­سازی و تحلیل پویا از تحولات ساختاری جمعیت کشور ایران و آثار و تبعات آن در نرخ وابستگی جمعیتی دهه­های آتی با توجه به تحولات نامتوازن جمعیتی طی دوره 1355 الی 1455 می­باشد. نتایج شبیه‌سازی با روش مدل‌سازی سیستم­های پویا نشان داد که جمعیت کشور با متوسط سالانه نرخ باروری 6/1 در سال 1426 به 94132000 میلیون نفر می‌رسد. پس از آن روند نزولی به‌خود گرفته و در سال 1455 به 86416400 نفر خواهد رسید. همچنین روند رشد گروه سنی زیر 15 سال از سال 1370 به بعد سیر روند نزولی داشته و جمعیت سالخورده در طی این دوره، رشد فزاینده‌ای خواهد داشت؛ به‌طوری‌که در پایان دوره به 29 درصد از کل جمعیت خواهد رسید. یافته­های پژوهش بر اساس رشد نامتوازن جمعیتی کشور در سه دهه 60،50 و70 و افزایش امید زندگی از 54 سال به 76 سال، نشان می­دهد در دهه­های آتی ساختار جمعیت کشور یک ساختار پیر خواهد بود و افزایش نرخ وابستگی جمعیت کشور، پیامدهای اقتصادی آسیب‌زایی را به‌دنبال خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Population Forecasting and Dynamic Analysis of Population Structure Changes in Iran: (1355 to 1455)

نویسندگان [English]

  • Amran Gheisar 1
  • sima eskandari sabzi 2
  • ali salmanpour 3
  • Seyed Yousef Hajiasghari 4
1 Phd student, department of economics, Miyaneh Branch, Islamic Azad University, Miyaneh, Iran
2 Assistant Professor, Department of Economics, Miyaneh Branch, Islamic Azad University, Miyaneh, Iran
3 Assistant Professor, Department of Economics, Marand branch, Islamic Azad University, Marand, Iran.
4 Assistant Professor, Department of management, Miyaneh Branch, Islamic Azad University, Miyaneh, Iran
چکیده [English]

Following the population control policy of international which was implemented in Iran in the last few decades, today has caused a huge change in the demographic age structure and has pushed the country's population towards an increase in the rate of old age. It has caused the dependency rate to be one of the basic challenges of policy makers in the future. Therefore, the current research has simulated the changes in the structure of the Iran's population during the years 1355 to 1455 by using dynamic systems modeling. The results of forecasting the structural changes of the population show that the country's population will reach 94132000 million people in 1426 with an average annual fertility rate of 1.6. After that, it started a downward trend and will reach 86416400 people in 1455. This is despite the fact that the elderly population will grow increasingly during this period; So that it will reach 29% of the total population. The results show that due to the unbalanced population growth of the country in three decades (60s, 50s and 70s) and the increase in life expectancy from 54 years to 76 years, in the coming decades the population structure of the country will be an aging structure and due to the increase in the rate of the dependence of the country's population will have harmful economic consequences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dynamic Systems Approach
  • Population structure changes
  • Dependency rate

مراجع

فهرست منابع
اشکورجیری، تهمینه؛ علی‌پور، محمدصادق و غلامی، الهام (1395). سالخوردگی جمعیت و تأثیر آن بر روی رشد اقتصادی با استفاده از حساب‌های استانی. نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، (21)، 137-154.
حسین‌زاده، جواد (1398). پنجره جمعیتی، مدیریت سرمایه انسانی و رشد اقتصادی پایدار در گام دوم انقلاب اسلامی ایران. بررسی‌های آمار رسمی ایران، 30(1)، 121-154.
حیدری، سیامک؛ زنجانی، حبیب‌الله و ساروخانی، باقر (1394). توسعه اجتماعی و سیاست­های جمعیتی در ایران (بعد از انقلاب از سال 1357 تا 1385). پژوهشنامه مددکاری اجتماعی، 2(5)، 1-48.
دودکانلوی میلان، جبرائیل؛ صادقی، سید کمال و متفکر آزاد، محمدعلی (1397). تأثیر ساختار سنی جمعیت و نرخ پس‌انداز بر رشد اقتصادی ایران: با رویکرد رگرسیون چندک. نشریه اقتصاد کاربردی، 8(27)، 1-12.
دیانی، نرجس و دائی کریم‌زاده، سعید (1395). تأثیر ساختار سنی جمعیت بر رشد اقتصادی در ایران با استفاده از داده‌های استانی. نشریه مطالعات جمعیتی، 6(1)، 289-313.
ضرغامی، حسین و میرزایی، محمد (1394). سالخوردگی جمعیت ایران در چهاردهه پیشرو. فصلنامه علمی مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، 3(6)، 73-94.
عالمی نیسی، مسعود (1397). مطالعه تطبیقی‌ ـ تاریخی تأثیر افزایش جمعیت بر وضعیت اقتصادی کشورها. راهبرد اجتماعی فرهنگی، 7(3)، 161-184.
عباسی‌شوازی، محمدجلال؛‌ حسینی‌چاوشی، میمنت؛ نوراللهی، طه و بنی‌هاشمی، فریباسادات (1389). تحولات باروری در ایران با استفاده از روش فرزندان خود در برآورد باروری با استفاده از داده‌های سرشماری 1385. تهران: پژوهشکده آمار ایران.
عزتی، مرتضی؛ مظفری، زانا و علیلو، خاطره (1398). اثر ساختار سنی جمعیت بر امنیت اقتصادی ایران. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، سال نوزدهم، (2)، 125-159.
علیزاده امام‌زاده، محمدرضا (1402). تحقیقی در حوزه جامعه شناسی اقتصادی: بررسی اثر رشد جمعیت و ساختار جمعیتی بر رشد اقتصادی در ایران. مطالعات جامعه‌شناسی، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 29 بهمن 1402، شناسه دیجیتال: (DOI) 10.30495/JSS.2021.1921186.1292
فتحی، الهام (1399). نگاهی به گذشته، حال و آینده جمعیت ایران. تهران: پژوهشکده آمار.
محبی میمندی، مهیار؛ کوششی، مجید و سوری، علی(1401). رشد جمعیت، ساختار سنی و پیامدهای اقتصادی آن در ایران: تجزیه‌وتحلیل سهم گروه‌های سنی. نامه انجمن جمعیت‌شناسی ایران، 17(34)، 309-346.
محمدپور، غلامرضا؛ بخشی دستجردی، رسول؛ جعفری، سمیه و اثنی عشری، هاجر (1392). بررسی اثر ساختار سنی جمعیت بر رشد اقتصادی ایران. مجله تحقیقات اقتصادی، 48(2)، 201-224.
مرکز آمار ایران (1396). بررسی شاخص‌های عمده بازار کار در سال‌های ۱۳۸۴تا ۱۳۹۵. تهران: انتشارات مرکز آمار ایران.
مهرگان، نادر و رضائی، روح‌الله (1388). اثر ساختار سنی جمعیت بر رشد اقتصادی. پژوهش‌های اقتصادی ایران، 13(39)، 137-146.
میرزایی، محمد؛ دارابی، سعداله و باباپور، میترا (1396). سال‌خوردگی جمعیت در ایران و هزینه‌های رو به افزایش بهداشت و درمان. نشریه علمی پژوهشی سالمند، 12(2)، 156-169.
میری، ندا؛ مداح، مجید و راغفر، حسین (1397). سالمندی و رشد اقتصادی. نشریه سالمند، 3(5)، 626-637.
نصرالهی وسطی، لیلا و آقایاری هیر، توکل (1396). تحلیل دینامیکی جمعیت و پیامدهای اقتصادی آن با استفاده از رویکرد سیستمی. فصلنامه توسعه اجتماعی (توسعه انسانی سابق)، 11(33)، 167-194.
 
Abrigo, M. R.; Racelis, R. H.; Salas, J. I. & Herrin, A. N. (2016). Decomposing economic gains from population age structure transition in the Philippines. The Journal of the Economics of Ageing, (8), 19-27.
Banerjee, A.; Dolado, J. J. & R. Mestre (1998). Error-correction mechanism tests for cointegration in a single-equation framework. Journal of Time Series Analysis, (19), 267-285.
Bloom, D.; Canning, D. & Sevilla, J. (2003). The demographic dividend: A new perspective on the economic consequences of population change. Rand Corporation.
Cellier, F. E. (2008, March). World3 in Modelica: Creating System Dynamics Models in the Modelica Framework. In Proceedings of the 6th International Modelica Conference, (2), 393-400). Bielefeld: The Modelica Association.
Dykas, P.; Mentel, G. & Misiak, T. (2018). THE NEOCLASSICAL MODEL OF ECONOMIC GROWTH AND ITS ABILITY TO ACCOUNT FOR DEMOGRAPHIC FORECAST. Transformations in Business & Economics, (17).
Huang, J.; Qin, D.; Jiang, T.; Wang, Y.; Feng, Z.; Zhai, J.; ... & Su, B. (2019). Effect of fertility policy changes on the population structure and economy of China: from the perspective of the shared socioeconomic pathways. Earth's Future, 7(3), 250-265.
Islam, M. M. (2016). Demographic transition and the emerging windows of opportunities and challenges in Bangladesh. Journal of Population Research, 33(3), 283-305.
Jain, N. & Goli, S. (2022). Potential demographic dividend for India, 2001 to 2061: A macro-simulation projection using the spectrum model. SN Social Sciences, 2(9), 1-23.
Liu, Z.; Fang, Y. & Ma, L. (2022). A study on the impact of population age structure change on economic growth in China. Sustainability, 14(7), 3711.
Loichinger, E.; Hammer, B.; Prskawetz, A.; Freiberger, M. & Sambt, J. (2017). Quantifying economic dependency. European Journal of Population, (33), 351-380.
Malmberg, B. & L. Sommestad (2000). Four Phases in the Demographic Transition: Implications for Economic and Social Development in Sweden, 1820-2000. Paper presented at the SSHA meeting in Pittsburgh.
Mason, A. (2005). Economic Demography, In Handbook of Population, edited by Dudley L. Poston and Michael Micklin. US: Kluwer Academic. Plenum Publisher. PP. 549-575.
Pedercini .M. & G. O. Barney (2010). Dynamic analysis of interventions designed to achieve millennium development goals (MDG): The case of Ghana. Socio-Economic Planning Sciences, 44(2), 89-99.
Solow, R. M. (1956). A Contribution to the Theory of Economic Growth.
Quarterly Journal of Economics, 70(1), 65-94.
UN-HABITAT (2020). Population Data Booklet, Global state of metropolis.
WDI. (2017). World Development Indicators. Retrieved october 12, 2017, from http://www.worldbank.org

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 03 اسفند 1401
  • تاریخ بازنگری: 27 فروردین 1402
  • تاریخ پذیرش: 05 خرداد 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار