مطالعه تطبیقی مقولات و موضوعات ترویج علم در فضای مجازی؛ مطالعه موردی سایت‌های اینترنتی ایران، آمریکا و مالزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه ارتباطات، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، ایران

10.22034/scs.2023.386925.1414

چکیده

مطالعه حاضر به دنبال شناخت رویکردهای ترویجی رسانه‌های مجازی در باب محتوای علمی است. درواقع سؤال اصلی پژوهش این است که رویکردهای به‌کاررفته در ترویج محتوای علمی در فضای مجازی چیست؟ هدف تحقیق نشان دادن نظام موضوعات جدید در رسانه‌های جدید است. بنابراین به مطالعه تطبیقی ۱۵ سایت‌ از کشورهای آمریکا، مالزی و ایران پرداخته شده و مقولات و موضوعات ترویج علم مورد مقایسه قرار گرفته است. روش تحلیل پژوهش، تحلیل محتوای کیفی، واحد تحلیل «سایت» و واحد «معنا» نیز مجموعه‌ای از تصاویر، واژگان یا جمله‌هایی که بتوان ارتباطی از معانی مشابه و یکسان در آن‌ها یافت.
نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که ترویج علم در رسانه‌ها، براساس مقولاتی همچون؛ مباحث کشاورزی و محیط‌زیست، فرهنگ و دانش بومی، سلامت، بهداشت و درمان، گردشگری، کارآفرینی و خوداشتغالی و سواد رسانه‌ای است. توجه به فرهنگ و دانش بومی در سایت‌های ایرانی و برخی از سایت‌های مالزیایی نسبت به سایت‌های آمریکایی بیشتر است. درحالی‌که گرایش به ترویج علم مدرن، میان سایت‌های آمریکایی و مالزیایی بیشتر است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Comparative study of science promotion categories and topics in cyberspace; A case study of Iranian, American and Malaysian websites

نویسنده [English]

  • Majid Soleimani Sasani
Department of Communication, Faculty of Social Sciences, Tehran University, Iran
چکیده [English]

The present study seeks to know the approaches of science promotion in virtual media. The main question of this research is what are the approaches used in promoting scientific content in virtual space? The purpose of research is to show the system of new topics in new media. In this research, 15 selected sites from America, Malaysia, and Iran have been studied and compared. The analysis method of this research is qualitative content analysis with a comparative approach. In the current research, the unit of analysis is "website". Websites that each have specific approaches in the field of popular science promotion. "Meaning" unit is also a set of images, words or sentences in which one can find a connection of similar and identical meanings and categorize them based on the meaning.
The results of this study show that the promotion of science in the media, based on categories such as; The topics are agriculture and environment, indigenous culture and knowledge, health, healthcare and treatment, tourism, entrepreneurship and self-employment, and media literacy. In the meantime, attention to local culture and knowledge has been more on Iranian sites and some Malaysian sites than on American sites. However, it can be said that the tendency to promote modern science in all categories is greater among American and Malaysian sites.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Science communication
  • science promotion
  • Cyberspace
  • qualitative content analysis
  • categorization
 
فهرست منابع
اجاق، زهرا (1392). ارتباطات عمومی علم در ایران: مطالعه ترکیبی نقش مجله‌های علمی عمومی در بهبود فهم عامه از علم .... (پایان‌نامه دوره دکتری). دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی، تهران، ایران.
ازکیا، مصطفی و غفاری، غلام‌رضا (1387). جامعه‌شناسی توسعه. تهران: نشر کیهان.
باهنر، ناصر (1387). رسانه‌ها و دین. تهران: مرکز تحقیقات صدا و سیما.
بشیر، حسن (1384). تحلیل گفتمان: دریچه‌ای برای کشف ناگفته‌ها. تهران: مرکز تحقیقات دانشگاه امام صادق‌ (علیه‌السلام).
پاتر، جیمز (1391). بازشناسی رسانه‌های جمعی: با رویکرد سواد رسانه‌ای. ترجمه آزادی یزدیان، نادعلی، قم: صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران.
تانکارد، جیمز و سورین، ورنر (1386). نظریه‌های ارتباطات. ترجمه علیرضا دهقان، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
حری، عباس (1385). اطلاع‌رسانی: نظام‌ها و فرایندها. تهران: کتابدار.
دادگران، محمد (1385). مبانی ارتباطات جمعی. تهران: مروارید.
ساروخانی، باقر (1385). جامعه‌شناسی ارتباطات. تهران: نشر اطلاعات.
غفاری، غلامرضا (1388). منطق پژوهش تطبیقی. مجله مطالعات اجتماعی ایران، 3(۳).
فلیک، اووه (1387). درآمدی بر تحقیق کیفی. ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
قدیمی، اکرم (1391). نقش رسانه‌ها در عمومی‌سازی علم در ایران و مقایسه آن با سایر کشورهای جهان. گزارش پژوهشی: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، انجمن ترویج علم ایران.
کرلینجر، فردیک نیکلز (1390). مبانی پژوهش در علوم رفتاری. ترجمه حسن پاشاشریفی و جعفر نجفی زند، تهران: آوای نور.
کریمی، سعید (1382). رسانه‌ها و راه‌های تقویت مشارکت مردم در صحنه‌های سیاسی و اجتماعی. قم: بوستان کتاب.
کمیسیون ملی یونسکو (1384). علم در جامعه اطلاعاتی. ترجمه یزدان‌پور، تهران: نشر کمیسیون ملی یونسکو.
لیندلاف، تامس و تیلور، برایان سی (1388). روش‌های تحقیق کیفی در علوم ارتباطات. ترجمه عبدالله گیویان، تهران: همشهری.
مصطفوی، اسماعیل و بیگدلی، زاهد (1392). درآمدی بر مفهوم ترویج علم در رسانه‌ها؛ تحلیل محتوای مجله اطلاعات علمی. فصلنامه ترویج علم، سال چهارم، (4).
معتمدنژاد، کاظم (1385). وسایل ارتباط جمعی. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
مک‌کوئیل، دنیس (138۵). درآمدی بر ارتباطات جمعی. ترجمه پرویز اجلالی، تهران: دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها.
 
Bailey, O. G & El (2008). Understanding Alternative Media. New York: Open University Press.
Denzin, N. & Y. Lincoln. (2000). The Diseipline and Practice of Qualitative Research. London: Sage.
Downe‐Wamboldt, B. (1992). Content analysis: method, applications, and issues. Health care for women international, 13(3), 313-321.
Lewis, P. (1993). Alternative media: Linking global and local.
Lima, M. T.; das Neves, E. F. & Dagnino, R. Popularization of Science in Brazil: Getting onto the Public Agenda. Sharing Science, 121.
Ogan, C. L.; Bashir, M.; Camaj, L.; Luo, Y.; Gaddie, B.; Pennington, R.; ... & Salih, M. (2009). Development communication: The state of research in an era of ICTs and globalization. International Communication Gazette, 71(8), 655-670.
Patton, M. Q. (2002). Qualilalive Research and Evalution Methods. CA: Sage, Thousand Oaks.
Ren, F. & Zhai, J. (2013). Communication and popularization of science and technology in China. Springer Science & Business Media.
Report of Brazil (2004). Popularization of Science and Technology. OAS. Pub.
Vrana, R. (2013). Promotion of scientific literacy and popularization of science with support of libraries and internet services. In Worldwide Commonalities and Challenges in Information Literacy Research and Practice. Springer International Publishing.